Αθήνα, 12 - 10 - 2015
Αρ. Πρωτ. : 104401

ΕΠΟΠΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ
Αρ. πρωτ.: 481
Ημερομηνία: 13-10-2015

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ, ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ και ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ
ΓΕΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟΥ και ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΗ
ΓΕΝΙΚΗ Δ/ΝΣΗ ΑΓΟΡΑΣ Δ/ΝΣΗ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ και ΓΕΜΗ
ΤΜΗΜΑ Γ'

Ταχ. Δ/νση: Πλ. Κάνιγγος
Τ.Κ. : 101 81
Πληροφορίες: Σπ. Περιστέρης
Τηλέφωνο: 213 - 15 14 303
210 - 38 43 391
Fax: 210 - 38 38 981
210 - 38 42 509
E-MAIL: speristeris@gge.gr

ΘΕΜΑ : ΥΠΟΒΟΛΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΣ ΓΙΑ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΓΓΡΑΦΗΣ Ή ΜΗ ΚΑΘΗΓΗΤΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΜΗΤΡΩΟ

Σε απάντηση του από 29/9/2015 ηλεκτρονικού σας μηνύματος με το εν θέματι αντικείμενο, σας ενημερώνουμε ότι κατά την άποψη της Υπηρεσίας μας το επάγγελμα του καθηγητή Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν προσδίδει στο φυσικό πρόσωπο την εμπορική ιδιότητα, συνεπώς δεν υπάρχει και υποχρέωση εγγραφής του στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο, άποψη την οποία αιτιολογούμε ως εξής:

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 3419/2005 ως ισχύει, υποχρέωση εγγραφής στο Γενικό Εμπορικό Μητρώο υφίσταται για τα φυσικό πρόσωπα που είναι έμποροι, ενώ υπάρχει δυνατότητα εγγραφής κατά την κρίση τους (προαιρετική) για όσους ασκούν οικονομική ή επαγγελματική δραστηριότητα τέτοια που δεν τους καθιστά εμπόρους.¹

Επίσης, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Εμπορικού Νομού «Έμποροι είναι όσοι μετέρχονται πράξεις εμπορικός και κύριον επάγγελμα έχουν την εμπορία». Όπως έχει ερμηνευθεί η διάταξη, έμπορος είναι αυτός που μετέρχεται εμπορικές πράξεις (οι οποίες ορίζονται από τον νόμο²) κατά σύνηθες επάγγελμα. Συνεπώς εάν φυσικό πρόσωπο ασκεί δραστηριότητες που εμπίπτουν στις εκ του νόμου οριζόμενες ως εμπορικές πράξεις και αποτελούν το κύριο ή σύνηθες επάγγελμά του κτάται την ιδιότητα του εμπόρου. Για δε τα ελευθέρια επαγγέλματα (όπως π.χ. το επάγγελμα του λογιστή όπως ορίζεται στο άρθρο 48 του ν. 2238/1994³), το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους έχει αποφανθεί πως δεν συμπεριλαμβάνονται στις εξ αντικειμένου περιοριστικώς απαριθμούμενες πράξεις του χερσαίου εμπορίου του Β. Δ/τος περί αρμοδιότητος των Εμποροδικείων (υπ.' αριθμό. ΝΣΚ 774/1999 Γνωμοδότηση του).⁴

Όμως γίνεται δεκτό οπό την θεωρία και την νομολογία ότι ακόμα και αν δεν περιλαμβάνεται στο κατάλογο των απαριθμούμενων στο νόμο εμπορικών πράξεων, εμπορική πράξη είναι γενικά κάθε πράξη (συμπεριλαμβανομένης και της παροχής υπηρεσιών) που περιέχει διαμεσολάβηση στην κυκλοφορία των οικονομικών αγαθών, φέρει τα στοιχεία της αβεβαιότητας και του κινδύνου, αλλά και την ελπίδα του κέρδους, στην οποία ο ενεργών την πράξη αμέσως ή εμμέσως προσβλέπει. Με άλλα λόγιο, η άσκηση εμπορίας και κατ' επέκταση η κτήση της εμπορικής ιδιότητας συνιστά πραγματικό γεγονός που προϋποθέτει προηγούμενη έρευνα των επαγγελματικών συνθηκών⁵.

Συνεπώς εάν φυσικό πρόσωπο ασκεί δραστηριότητα με τα ανωτέρω χαρακτηριστικά στα πλαίσια οργανωμένης επιχείρησης (με διάθεση εργατικού ή υπαλληλικού προσωπικού ή/και μηχανημάτων, μίσθωση επαγγελματικής στέγης κλπ) θεωρείται έμπορος.

Ωστόσο, έχει επίσης γίνει δεκτό από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους⁶ ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ των «πρωτογενών» και των «απλών διαμεσολαβητικών υπηρεσιών». Έτσι υπηρεσίες οι οποίες συνιστούν ουσιαστική παροχή, με την οποία ικανοποιείται άμεσα μία ανθρώπινη ανάγκη, δηλ. αυτές που παραδοσιακά κατηγοριοποιούνται ως υπηρεσίες ελευθέριων επαγγελμάτων, βρίσκονται εκτός εμπορίου και Εμπορικού Δικαίου λόγω του ιδιαίτερα στενού προσωπικού δεσμού των προσώπων αυτών με τους πελάτες τους αλλά και γιατί σε αυτές προέχει το Επιστημονικό ή το καλλιτεχνικό στοιχείο. Από την άλλη ομοίως το ΝΣΚ έχει γνωμοδοτήσει ότι ο αποκλεισμός αυτός δεν μπορεί να είναι απεριόριστος⁷.

Επίσης έχει γίνει δεκτό από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους ότι ακόμα και αν κατά την άσκηση ελευθέριου επαγγέλματος «είναι δυνατόν να διενεργηθούν εμπορικές πράξεις, αυτές δεν προσδίδουν, σ' αυτόν που τις διενεργεί, εμπορική ιδιότητα αφού εν προκειμένω το κύριο στοιχείο των πράξεων αυτών είναι η προσωπική εργασία, το δε κέρδος αποτελεί αμοιβή σωματικής καταπόνησης»⁸.

Από το συνδυασμό των ανωτέρω διατάξεων προκύπτει ότι ο καθηγητής δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης δεν μπορεί να θεωρηθεί έμπορος, οπότε δεν έχει υποχρέωση εγγραφής στο Γ.Ε.ΜΗ..

Τέλος η ΥΓΕΜΗ του Επιμελητηρίου Κοζάνης που απευθύνεται το παρόν, παρακαλείται όπως μας ενημερώσει σε αποκλειστική προθεσμία 10 ημερών για το εάν έχει προβεί σε εγγραφή στο ΓΕΜΗ και άλλων ανάλογων περιπτώσεων και σε περίπτωση που έχει πράξει κάτι τέτοιο, όπως προβεί στις σχετικές διαγραφές σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 10 του ν.3419/2005



Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ
Σ. ΜΑΣΓΑΝΑΣ


Παραπομπές

¹ Παραθέτουμε σχετικά  εδάφια του πρώτου άρθρου του ν. 3419/2005 όπως  ισχύει
«Άρθρο 1
Γενικό Εμπορικά Μητρώο Υπόχρεοι καταχώρησης
1. Καθιερώνεται Γενικά Εμπορικά Μητρώο (Γ.Ε.ΜΗ), στο οποίο εγγράφονται υποχρεωτικό το κατωτέρω πρόσωπο και ενώσεις προσώπων (εφεξής "οι υπόχρεοι").
α. Τα φυσικά πρόσωπα που είναι έμποροι και διαθέτουν επαγγελματική κατοικία ή εγκατάσταση ή ασκούν εμπορία μέσω κύριας ή δευτερεύουσας εγκατάστασης στην ημεδαπή.
β. Η ένωση προσώπων που ασκεί εμπορία μέσω κύριας ή δευτερεύουσας εγκατάστασης στην ημεδαπή και κάθε εμπορική εταιρεία, εφόσον η σύσταση της έγινε κατά το ελληνικό δίκαιο, ήτοι η ομόρρυθμη και ετερόρρυθμη (απλή ή κατά μετοχές) εταιρεία, ο αστικός συνεταιρισμός, στον οπαίο περιλαμβάνεται ο αλληλοασφαλιστικός και ο πιστωτικός συνεταιρισμός, η ιδιωτική κεφαλαιουχική εταιρεία, η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης και η ανώνυμη εταιρεία ......
(..... )
2. Στο ΓΕΜΗ. εγγράφονται προαιρετικά:
α. οι κοινοπραξίες.
β. οι απτικές εταιρείες που προβλέπονται στα άρθρο 784 ΑΚ.
γ. τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων που ασκούν ή προτίθενται να ασκήσουν οικονομική ή επαγγελματική δραστηριότητα, χωρίς να έχουν καταστεί έμποροι από την άσκηση της δραστηριότητας αυτής.»

² Παραθέτουμε σχετικά άρθρα του ΒΔ της 2/14-5-1835 «περί της αρμοδιότητας των Εμποροδικείων»
«Άρθρον 2. Ο νόμος θεωρεί εμπορικάς: τας αγοράς προϊόντων γης ή τέχνης, τας οποίας ήθελε κάμει τις, δια να μεταπωλήση ταύτα ακατέργαστα, ως τα ηγόρασεν, η κατειργασμένα και μεταποιημένα εις χειροτεχνήματα, είτε επι σκοπώ να μισθώση απλώς την χρήσιν αυτών πάσαν επιχείρησιν χειροτεχνιών, παραγγελίας ή μετακομίσεως δια γης ή δι` ύδατος πάσαν επιχείρησιν προμηθείας, πρακτορείας. πλειστηριάσεως και δημοσίων θεαμάτων όλας τας κολλυβιστικάς, τραπεζιτικάς και μεσιτικάς εργασίας όλας τας εργασίας των δημοσίων Τραπεζών όλας τας μεταξύ εμπόρων και τραπεζιτών υποχρεώσεις τας συναλλαγαγματικα και τας απο τόπου εις τόπον αποστολάς χρηματων, οποιοιδήποτε και αν οι συναλλαττόμενοι.
Άρθρον 3. Ο νόμος θεωρεί επίσης πράξεις εμπορικάς: πάσαν επιχείρησιν κατασκευής και πάσαν αγοράν, πώλησιν ή μεταπώλησιν πλοίων, προς την εντός ή εκτός Κράτους ναυτιλίαν χρησίμων όλας τας θαλασσίους αποστολάς πάσαν αγοράν ή ώλησιν αρμένων, εξαρτίων και ζωοτροφιών πάσαν ναύλωσιν παν ναυτικόν δάνειον, όλα τα περί μισθώσεως του πληρώματος συμφωνίας και συμβάσεις όλας τας προς υπηρεσίαν εμπορικών πλοίων μισθώσεις ναυτικών.

³ Παραθέτουμε την παρ. 1 του άρθρου 48 του ν. 2238/1994 ως ισχύει.
1. Εισόδημα από υπηρεσίες ελευθερίων επαγγελμάτων είναι οι αμοιβές από την άσκηση του ελευθέριου επαγγέλματος του ιατρού, οδοντιάτρου, κτηνιάτρου, φυσιοθεραπευτή, βιολόγου, ψυχολόγου, μαίας, δικηγόρου, δικολάβου, συμβολαιογράφου, άμισθου υποθηκοφύλακα, δικαστικού επιμελητή, αρχιτέκτονα, μηχανικού, τοπογράφου, χημικού, γεωπόνου, γεωλόγου, δασολόγου, ωκεανογράφου, σχεδιαστή, δημοσιογράφου, συγγραφέα, διερμηνέα, ξεναγού, μεταφραστή, καθηγητή ή δασκάλου, καλλιτέχνη γλύπτη ή ζωγράφου ή σκιτσογράφου ή χαράκτη, ηθοποιού, εκτελεστή μουσικών έργων ή μουσουργού, καλλιτεχνών των κέντρων διασκέδασης, χορευτή, χορογράφου, σκηνοθέτη, σκηνογράφου, ενδυματολόγου, διακοσμητή, οικονομολόγου, αναλυτή, προγραμματιστή, ερευνητή ή συμβούλου επιχειρήσεων, λογιστή ή φοροτέχνη, αναλογιστή, κοινωνιολόγου, κοινωνικού λειτουργού και εμπειρογνώμονα.

⁴ Παραθέτουμε απόσπασμα της υπ' αριθμό. ΝΣΚ 774/1999 Γνωμοδότησης του ΝΣΚ:
«Τα ελευθέρια επαγγέλματα, όπως ρητώς και περιοριστικώς από απόψεως φορολογικού δικαίου κατανομάζονται στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 48 του νόμου 2238/1994 - χωρίς αυτό να σημαίνει ότι στα ελευθέρια επαγγέλματα από απόψεως εμπορικού δικαίου δεν μπορούν να υπαχθούν και άλλες μη κατονομαζόμενες στο άρθρο αυτό περιπτώσεις - ανήκουν στα παραδοσιακώς ελευθέρια επαγγέλματα, κυρίως επιστημονικού ή καλλιτεχνικού χαρακτήρα, τα οποία δεν συμπεριλαμβάνονται στις εξ αντικειμένου περιοριστικώς απαριθμούμενες εμπορικές πράξεις του χερσαίου εμπορίου, του άρθρου 2 του Π.Δ/τος  περί αρμοδιότητας των εμποροδικείων.»

⁵ Βλέπε Γνωμοδοτήσεις ΝΣΚ 391/2010 Δ' Τμήματος και ΝΣΚ 368/2005 (Ατομική) σύμφωνα με τις οποίες «Η κτήση της εμπορικής ιδιότητας συνιστά πραγματικό γεγονός κατά το ουσιαστικό κριτήριο, το οποίο χρήζει ανάλογης απόδειξης. Η άσκηση εμπορίας είναι επίσης πραγματικό, κατά βάση, γεγονός, που προϋποθέτει προηγούμενη έρευνα των επαγγελματικών συνθηκών. Συνεπώς η κρίση εάν κάποιο πρόσωπο έχει την εμπορική ιδιότητα, δύναται να  εξαχθεί μόνο μετά  από περιπτωσιολογική  εξέταση της  υπ' αυτού ασκούμενης επαγγελματικής δραστηριότητας, ως και των συνθηκών άσκησης αυτής. Ειδικότερα δε στη Γνωμοδότηση ΝΣΚ 368/2005 επισημαίνεται ότι πρέπει να λαμβάνεται υπόψη αν οι επαγγελματικές δραστηριότητες λαμβάνουν χώρα στα πλαίσια οργανωμένης επιχείρησης (με διάθεση εργατικού προσωπικού, μηχανημάτων κλπ.)»

⁶ βλ. Γνωμοδοτήσεις ΝΣΚ 200/2010 Στ’ Τμήματος ΝΣΚ 774/1999 Γ Τμήματος ΝΣΚ).

⁷ Στην Γνωμοδότηση 391/2010 Δ’ Τμήματος ΝΣΚ αναφέρεται ότι «ο αποκλεισμός, όμως, αυτός της εμπορικότητας δεν μπορεί να είναι απεριόριστος. Τούτο διότι δη' αποκλείεται η μη εμπορική επαγγελματική δράση τον φονικού προσώπου να γίνει εμπορική, εάν αποτελέσει το σκοπό εμπορικής εταιρείας και εν γένει οργανωμένης επιχείρησης,»  

⁸ βλ. Γνωμοδοτήσεις ΝΣΚ 378/2002 Β' Τμήματος ΝΣΚ και ΝΣΚ 948/1987. Οι γνωμοδοτήσεις αυτές και όλες όσες αναφέρονται σε προηγούμενες παραπομπές μπορούν να αναζητηθούν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του ΝΣΚ.