ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΕΙΣΑΓΓΕΛΕΑ  PAOLO MENGOZZI της 20ής Οκτωβρίου 2016 (1) Υπόθεση C‑573/15 État belge κατά
Oxycure Belgium SA  «Προδικαστική παραπομπή – Φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) – Οδηγία 2006/112/ΕΚ – Αρχή της φορολογικής ουδετερότητας – Οξυγονοθεραπεία – Μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ – Φιάλες και δοχεία οξυγόνου – Κανονικός συντελεστής ΦΠΑ – Συμπυκνωτής οξυγόνου – Έννοια της αναπηρίας»


[αίτηση του Cour d’appel de Liège (Εφετείου Λιέγης, Βέλγιο)
για την έκδοση προδικαστικής αποφάσεως]

«Προδικαστική παραπομπή – Φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) – Οδηγία 2006/112/ΕΚ – Αρχή της φορολογικής ουδετερότητας – Οξυγονοθεραπεία – Μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ – Φιάλες και δοχεία οξυγόνου – Κανονικός συντελεστής ΦΠΑ – Συμπυκνωτής οξυγόνου – Έννοια της “αναπηρίας”»




I –    Εισαγωγή

1.        Λαμβανομένης υπόψη της αρχής της φορολογικής ουδετερότητας, μπορεί ένα κράτος μέλος να εφαρμόζει τον κανονικό συντελεστή φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), ήτοι 21 %, στην πώληση και/ή την εκμίσθωση συμπυκνωτών οξυγόνου, ενώ στην πώληση φιαλών ιατρικού οξυγόνου εφαρμόζει μειωμένο συντελεστή 6 %;

2.        Αυτό είναι, κατ’ ουσίαν, το προδικαστικό ερώτημα το οποίο τέθηκε στο Δικαστήριο από το Cour d’appel de Liège (Εφετείο Λιέγης, Βέλγιο) και το οποίο αφορά την ερμηνεία του άρθρου 98, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας (2), όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/138/ΕΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2006 (3) (στο εξής: οδηγία περί ΦΠΑ), του παραρτήματος ΙΙΙ, σημεία 3 και 4, της οδηγίας αυτής, καθώς και της αρχής της φορολογικής ουδετερότητας.

3.        Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ του État belge (Βελγικού Δημοσίου) και της Oxycure Belgium SA (στο εξής: Oxycure) σχετικά με την υπαγωγή της δραστηριότητας πωλήσεως και/ή εκμισθώσεως συμπυκνωτών οξυγόνου και εξαρτημάτων οξυγονοθεραπείας στον ΦΠΑ.

4.        Οι συμπυκνωτές οξυγόνου είναι ηλεκτρικές συσκευές προοριζόμενες για ιατρική χρήση, οι οποίες συμπυκνώνουν το οξυγόνο του ατμοσφαιρικού αέρα και εξάγουν από αυτόν το άζωτο, προσφέροντας υψηλότερη περιεκτικότητα σε οξυγόνο (4). Οι συσκευές αυτές περιλαμβάνουν ένα τμήμα που χρησιμεύει για τη συμπύκνωση του οξυγόνου, καθώς και ρινική κάνουλα ή μάσκα οξυγόνου και σωλήνα παροχής οξυγόνου, ως συστατικά μέρη τους. Οι συμπυκνωτές οξυγόνου καθιστούν δυνατή την κατ’ οίκον οξυγονοθεραπεία για τους ασθενείς οι οποίοι έχουν αναπνευστική ανεπάρκεια ή άλλη σοβαρή ανεπάρκεια χρήζουσα οξυγονοθεραπείας και των οποίων η κατάσταση δεν δύναται πλέον να βελτιωθεί με τη χρήση αερολυμάτων ή βρογχοδιασταλτικών.

5.        Όπως προκύπτει από τη δικογραφία, στην υπόθεση της κύριας δίκης, μεταξύ της 1ης Οκτωβρίου 2007 και της 31ης Μαρτίου 2010, η Oxycure εφάρμοσε στην εκμίσθωση και πώληση συμπυκνωτών οξυγόνου και εξαρτημάτων τους μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 6 %, τον οποίο το Βασίλειο του Βελγίου έχει αποφασίσει να επιβάλλει όσον αφορά την παράδοση και/ή την εκμίσθωση ορισμένων ειδών ιατρικού εξοπλισμού, ιατρικών προϊόντων ή συσκευών, κατ’ εφαρμογήν του άρθρου 98, παράγραφος 2, και του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ. Ωστόσο, κατά τις βελγικές φορολογικές αρχές, οι πράξεις της Oxycure έπρεπε να είχαν υπαχθεί στον κανονικό συντελεστή του 21 %, σύμφωνα με το arrêté royal n° 20, du 20 juillet 1970, fixant les taux de la taxe sur la valeur ajoutée et déterminant la répartition des biens et des services selon ces taux (βασιλικό διάταγμα 20, της 20ής Ιουλίου 1970, περί καθορισμού των συντελεστών του φόρου προστιθέμενης αξίας και περί κατανομής των αγαθών και των υπηρεσιών αναλόγως των συντελεστών αυτών) (5). Κατά συνέπεια, οι βελγικές φορολογικές αρχές απηύθυναν στην Oxycure ατομική ειδοποίηση οφειλής ζητώντας την καταβολή ΦΠΑ ύψους περίπου 1 300 000 ευρώ καθώς και προστίμου που αντιστοιχούσε στο 10 % του αξιωθέντος ποσού του φόρου.

6.        Με απόφαση της 25ης Απριλίου 2013, το tribunal de première instance de Namur (Πρωτοδικείο του Namur, Βέλγιο) δέχθηκε την προσφυγή που η Oxycure είχε ασκήσει κατά της αποφάσεως των βελγικών φορολογικών αρχών και μεταρρύθμισε την απόφαση αυτή. Κατά την εν λόγω δικαστική απόφαση, οι συμπυκνωτές οξυγόνου εμπίπτουν, κατ’ ουσίαν, στον ορισμό της ενότητας ΧΧΙΙΙ με τίτλο «Λοιπά», σημείο 2, του πίνακα Α του βασιλικού διατάγματος 20, ο οποίος αναφέρεται σε «άλλες συσκευές που κρατιούνται με το χέρι, φέρονται από τα πρόσωπα ή εισάγονται στον ανθρώπινο οργανισμό, με σκοπό την αναπλήρωση μιας ελλείψεως ή μιας αναπηρίας», με αποτέλεσμα να επιτρέπεται η εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή του 6 % στις πράξεις πωλήσεως και/ή εκμισθώσεως των συσκευών αυτών.

7.        Το Βελγικό Δημόσιο άσκησε ενώπιον του αιτούντος δικαστηρίου έφεση κατά της ως άνω αποφάσεως.

8.        Το αιτούν δικαστήριο διαπιστώνει ότι οι συμπυκνωτές οξυγόνου αποτελούν μία από τις τρεις πηγές τροφοδοσίας οξυγόνου που διατίθενται στην αγορά μαζί με τις φιάλες ιατρικού οξυγόνου και τους συλλέκτες υγρού ιατρικού οξυγόνου και ότι οι πηγές αυτές είναι όλες εναλλάξιμες και/ή συμπληρωματικές μεταξύ τους. Ειδικότερα, αφενός, το αιτούν δικαστήριο αναφέρει μια έκθεση του Centre fédéral d’expertise des soins de santé belge (βελγικού ομοσπονδιακού κέντρου εμπειρογνωμοσύνης στον τομέα της υγειονομικής περιθάλψεως) κατά την οποία κάθε πηγή τροφοδοσίας είναι διαθέσιμη υπό μορφή σταθερής συσκευής μεγάλου μεγέθους και υπό μορφή κινητής συσκευής μικρού μεγέθους. Το αιτούν δικαστήριο σημειώνει επίσης ότι, κατά την εν λόγω έκθεση, οι ανωτέρω τρόποι οξυγονοθεραπείας είναι ισοδύναμοι μεταξύ τους όσον αφορά την κλινική αποτελεσματικότητα για τον ασθενή και ότι δεν έχει σημασία αν το οξυγόνο παρέχεται μέσω της μιας ή της άλλης εκ των τριών αυτών διαθεσίμων πηγών τροφοδοσίας, ούτε και αν η πηγή αυτή είναι σταθερή ή κινητή, δεδομένου ότι οι διαφορές μεταξύ των εν λόγω τρόπων παροχής οξυγόνου σχετίζονται αποκλειστικώς με ζητήματα χρηστικότητας (θόρυβος, χρήση εκτός οικίας, διαθέσιμος όγκος οξυγόνου, επαναπλήρωση της κινητής συσκευής από τον ασθενή) και με το κόστος τους για το κοινωνικό σύνολο. Αφετέρου, το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι η βελγική νομοθεσία ως προς την υποχρεωτική ασφάλιση υγείας και την κάλυψη των σχετικών εξόδων αναγνωρίζει την πλήρη εναλλαξιμότητα των ανωτέρω πηγών τροφοδοσίας οξυγόνου, εφόσον στο καλυπτόμενο κόστος του συμπυκνωτή οξυγόνου περιλαμβάνεται επίσης μία εφεδρική φιάλη οξυγόνου.

9.        Υπό τις συνθήκες αυτές, το αιτούν δικαστήριο διερωτάται αν, ακόμη και αν υποτεθεί ότι ουδεμία ενότητα του πίνακα Α του βασιλικού διατάγματος 20 αναφέρεται ρητώς στους συμπυκνωτές οξυγόνου, πρέπει να γίνει δεκτό ότι, εν πάση περιπτώσει, ο εν λόγω πίνακας, ερμηνευόμενος υπό το πρίσμα των αρχών του δικαίου της Ένωσης, και ιδίως της αρχής της φορολογικής ουδετερότητας, καταλαμβάνει, έστω και σιωπηρώς, τις συσκευές αυτές όπως τις άλλες πηγές τροφοδοσίας οξυγόνου.

10.      Επειδή η απάντηση στο ερώτημα αυτό είναι συνυφασμένη με την ερμηνεία του δικαίου της Ένωσης, το αιτούν δικαστήριο αποφάσισε να αναστείλει την ενώπιόν του διαδικασία και να θέσει στο Δικαστήριο το ακόλουθο προδικαστικό ερώτημα:

«Αντιβαίνει προς το άρθρο 98, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας περί ΦΠΑ, σε συνδυασμό με το παράρτημα ΙΙΙ, σημεία 3 και 4, της οδηγίας περί ΦΠΑ, λαμβανομένης υπόψη ιδίως της αρχής της ουδετερότητας, εθνική διάταξη η οποία προβλέπει την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στην οξυγονοθεραπεία μέσω φιαλών οξυγόνου, ενώ η οξυγονοθεραπεία μέσω συμπυκνωτή οξυγόνου υπόκειται στον κανονικό συντελεστή ΦΠΑ;»

11.      Η Oxycure, το Βασίλειο του Βελγίου καθώς και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλαν γραπτές παρατηρήσεις επί του ερωτήματος αυτού. Επίσης, οι ανωτέρω μετέχοντες στη διαδικασία αγόρευσαν και απάντησαν προφορικώς στις ερωτήσεις που το Δικαστήριο έθεσε κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση της 19ης Σεπτεμβρίου 2016.

II – Ανάλυση

12.      Η απάντηση στο προδικαστικό ερώτημα του αιτούντος δικαστηρίου έχει, κατά την άποψή μου, δύο σκέλη. Αφενός, πρέπει να εξεταστεί αν οι συμπυκνωτές οξυγόνου, όπως οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης, είναι δυνατόν να εμπίπτουν στο σημείο 3 ή στο σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, σημεία τα οποία αμφότερα μνημονεύονται στο ερώτημα που τέθηκε στο Δικαστήριο. Πράγματι, αν συμβαίνει αυτό, θα παρέλκει το ζήτημα αν η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας επιβάλλει την επέκταση του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ του 6 %, ο οποίος έχει εφαρμογή επί της πωλήσεως ιατρικού οξυγόνου, υπό αέρια ή υγρή μορφή, εντός δοχείων, επίσης στην πώληση και/ή την εκμίσθωση συμπυκνωτών οξυγόνου. Αφετέρου, σε περίπτωση που οι συμπυκνωτές οξυγόνου δεν μπορούν να υπαχθούν στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ με βάση το σημείο 3 ή το σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, όπως φαίνεται ότι δέχεται εμμέσως το αιτούν δικαστήριο, θα πρέπει να εξεταστεί αν εντούτοις είναι δυνατόν, με βάση την αρχή της φορολογικής ουδετερότητας, να υποχρεωθεί το Βασίλειο του Βελγίου να εφαρμόσει τον εν λόγω συντελεστή στην παράδοση και/ή την εκμίσθωση συμπυκνωτών οξυγόνου για τον λόγο ότι, από τη σκοπιά του ασθενούς, οι συμπυκνωτές οξυγόνου είναι εναλλάξιμοι με το ιατρικό οξυγόνο, υπό αέρια ή υγρή μορφή, εντός δοχείων.

 Α –      Επί της εφαρμογής του παραρτήματος ΙΙΙ, σημεία 3 και 4, της οδηγίας περί ΦΠΑ

13.      Πρέπει να υπομνησθεί ότι το άρθρο 96 της οδηγίας περί ΦΠΑ διευκρινίζει ότι κάθε κράτος μέλος καθορίζει τον ίδιο συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος χαρακτηρίζεται «κανονικός», για τις παραδόσεις αγαθών και για τις παροχές υπηρεσιών.

14.      Κατά παρέκκλιση από την αρχή αυτή, το άρθρο 98, παράγραφος 1, της οδηγίας περί ΦΠΑ παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να εφαρμόζουν έναν ή δύο μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ. Κατά το άρθρο 98, παράγραφος 2, πρώτο εδάφιο, της οδηγίας περί ΦΠΑ, οι μειωμένοι αυτοί συντελεστές εφαρμόζονται αποκλειστικώς στις παραδόσεις αγαθών και στις παροχές υπηρεσιών των κατηγοριών που περιλαμβάνονται στο παράρτημα III της οδηγίας αυτής (6).

15.      Το σημείο 3 του εν λόγω παραρτήματος, το οποίο μνημονεύεται στο προδικαστικό ερώτημα, αναφέρεται στα «φαρμακευτικά προϊόντα που συνήθως χρησιμοποιούνται για θεραπευτική αγωγή, για την πρόληψη ασθενειών και για σκοπούς ιατρικούς ή κτηνιατρικούς». Το σημείο 4 του ίδιου παραρτήματος, το οποίο επίσης μνημονεύεται στο προδικαστικό ερώτημα, αναφέρεται στον «ιατρικ[ό] εξοπλισμ[ό], τα βοηθητικά όργανα και [τις] άλλες συσκευές που συνήθως χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση ή την αντιμετώπιση αναπηριών, εφόσον προορίζονται αποκλειστικά για προσωπική χρήση από αναπήρους, περιλαμβανομένης της επισκευής των προϊόντων αυτών» (7).

16.      Ενώ με βάση το σημείο 3 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ επιτρέπεται η εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στην προμήθεια «φαρμακευτικών προϊόντων», ήτοι τελικών προϊόντων, δυνάμενων να χρησιμοποιηθούν ευθέως από τον τελικό καταναλωτή, το σημείο 4 του παραρτήματος αυτού μνημονεύει ορισμένες ιατρικές συσκευές ειδικής χρήσεως (8).

17.      Ως διατάξεις εισάγουσες παρέκκλιση από την αρχή ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν κανονικό συντελεστή ΦΠΑ στις πράξεις που υπόκεινται στον φόρο αυτόν, τα σημεία 3 και 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ πρέπει να ερμηνεύονται στενά (9).

18.      Το Δικαστήριο έχει κρίνει, αφενός, ότι τα σημεία 3 και 4 του παραρτήματος III της οδηγίας περί ΦΠΑ δεν παραπέμπουν ρητώς στο δίκαιο των κρατών μελών, οπότε πρέπει να τυγχάνουν αυτοτελούς και ομοιόμορφης ερμηνείας σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, και, αφετέρου, ότι οι έννοιες που χρησιμοποιούνται στο εν λόγω παράρτημα, και ιδίως στα προαναφερθέντα σημεία, πρέπει να ερμηνεύονται κατά τη συνήθη τους σημασία (10).

19.      Συναφώς, από τη δικογραφία και από τις παρατηρήσεις της Βελγικής Κυβερνήσεως προκύπτει ότι το ιατρικό οξυγόνο που παρέχεται εντός δοχείων, υπό αέρια ή υγρή μορφή, υπάγεται στο Βέλγιο στον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 6 % κατ’ εφαρμογήν της ενότητας ΧVII, σημείο 1, στοιχείο a, του πίνακα Α του βασιλικού διατάγματος 20, η οποία μεταφέρει στο εσωτερικό δίκαιο το σημείο 3 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ. Με άλλα λόγια, το ιατρικό οξυγόνο θεωρείται ως φάρμακο και, ευρύτερα, ως «φαρμακευτικό προϊόν», κατά την έννοια του σημείου 3 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ.

20.      Απεναντίας, έχω τη γνώμη, όπως υποστηρίχθηκε από όλους όσοι υπέβαλαν προφορικές παρατηρήσεις, ότι, σε αντίθεση με το ιατρικό οξυγόνο που παρέχεται εντός δοχείων, οι συμπυκνωτές οξυγόνου όπως οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης δεν εμπίπτουν στα «φαρμακευτικά προϊόντα» κατά την έννοια του σημείου 3 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ.

21.      Η ανωτέρω εκτίμηση βασίζεται κατ’ ουσίαν στην απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 63, 64 και 71). Στην απόφαση εκείνη, το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι, μολονότι, λαμβανομένης υπόψη της συνήθους σημασίας τους, τα «φαρμακευτικά προϊόντα» περιλαμβάνουν τα φάρμακα για ανθρώπινη χρήση, ωστόσο η έννοια αυτή δεν καλύπτει οποιοδήποτε μηχάνημα, εξοπλισμό, όργανο ή συσκευή ιατρικής ή κτηνιατρικής χρήσεως. Ειδικότερα, αν το σημείο 3 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ αφορούσε οποιαδήποτε ιατρική συσκευή ή όργανο, ανεξαρτήτως της χρήσεως για την οποία αυτά προορίζονται, τότε το σημείο 4 του ίδιου παραρτήματος θα καθίστατο άνευ αντικειμένου. Με άλλα λόγια, το σημείο 3 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ δεν δύναται να οδηγήσει σε παράκαμψη της εξαντλητικής απαριθμήσεως που περιέχεται στο προαναφερθέν σημείο 4, επιτρέποντας στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ σε ιατρικές συσκευές ή όργανα ανεξαρτήτως της συγκεκριμένης χρήσεως για την οποία αυτά προορίζονται. Επιπλέον, ενώ οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης συμπυκνωτές οξυγόνου μπορούν να μισθωθούν από τους ασθενείς και επομένως να χρησιμεύσουν για την παροχή πολλαπλών υπηρεσιών, τα φαρμακευτικά προϊόντα είναι αγαθά τα οποία παραδίδονται και εν γένει συνταγογραφούνται για ατομική, αποκλειστική και μοναδική χρήση.

22.      Συνεπώς, εκτιμώ ότι μόνο το σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ μπορεί να είναι κρίσιμο για την απάντηση στο ερώτημα που τέθηκε από το αιτούν δικαστήριο.

23.      Το συγκεκριμένο σημείο του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας ΦΠΑ, όπως επισημάνθηκε ανωτέρω, αφορά μόνον ορισμένες ιατρικές συσκευές ή όργανα που προορίζονται για ορισμένες ειδικές χρήσεις. Ειδικότερα, αφενός, το σημείο αυτό αφορά τις ιατρικές συσκευές και τα λοιπά όργανα «που συνήθως χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση ή την αντιμετώπιση αναπηριών» και επομένως δεν αφορά τα προϊόντα που χρησιμοποιούνται εν γένει για άλλους σκοπούς (11). Αφετέρου, όπως έκρινε το Δικαστήριο στην απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 85 έως 88), το σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ αφορά ιατρικά όργανα και συσκευές που προορίζονται «αποκλειστικά» για «προσωπική» χρήση από αναπήρους και όχι όργανα και συσκευές γενικής χρήσεως που χρησιμοποιούν τα νοσοκομεία και οι επαγγελματίες του τομέα των υγειονομικών υπηρεσιών. Ο περιορισμός της εφαρμογής μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ μόνο στην προσωπική και αποκλειστική χρήση από τον τελικό καταναλωτή συμβαδίζει με τον κοινωνικοοικονομικό σκοπό του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, ο οποίος συνίσταται στη μείωση του κόστους ορισμένων αγαθών που θεωρούνται ιδιαιτέρως απαραίτητα (12).

24.      Δεδομένου ότι η οδηγία περί ΦΠΑ δεν περιλαμβάνει ορισμό των όρων «αναπηρία» και «ανάπηροι» ούτε παραπέμπει ρητώς στο δίκαιο των κρατών μελών για τον προσδιορισμό του περιεχομένου των όρων αυτών, είναι δυστυχές το γεγονός ότι, στις ανωτέρω υποθέσεις, το Δικαστήριο δεν αξιοποίησε την ευκαιρία να διευκρινίσει το περιεχόμενο των εν λόγω όρων, και ιδίως να τους διακρίνει από τις έννοιες «ασθένεια» και «ασθενείς».

25.      Στο πλαίσιο της ερμηνείας της οδηγίας 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου, της 27ης Νοεμβρίου 2000, για τη διαμόρφωση γενικού πλαισίου για την ίση μεταχείριση στην απασχόληση και την εργασία (13), και κατόπιν της επικυρώσεως από την Ένωση της Συμβάσεως των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (14), το Δικαστήριο διευκρίνισε ότι ως «αναπηρία» νοείται η μειονεκτικότητα η οποία οφείλεται, ιδίως, σε μακροχρόνια πάθηση σωματική, διανοητική ή ψυχική, η οποία σε συνδυασμό με διάφορους περιορισμούς μπορεί να εμποδίσει την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή του συγκεκριμένου ατόμου στον επαγγελματικό βίο σε ισότιμη βάση με τους λοιπούς εργαζομένους (15).

26.      Στο ίδιο πλαίσιο, το Δικαστήριο διευκρίνισε επίσης ότι, μολονότι η έννοια της «αναπηρίας» διακρίνεται από την έννοια της «ασθένειας» ή από την κατάσταση παχυσαρκίας, τυχόν ασθένεια ή παχυσαρκία που συνεπάγονται μακροχρόνια μειονεκτικότητα, οφειλόμενη ιδίως σε σωματική, διανοητική ή ψυχική πάθηση, μπορούν, σε συνδυασμό με διάφορους περιορισμούς, να εμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή στον επαγγελματικό βίο σε ισότιμη βάση με τους λοιπούς εργαζομένους και συνεπώς εμπίπτουν στην κατά την οδηγία 2000/78 έννοια της «αναπηρίας» (16).

27.      Ο ανωτέρω ορισμός και το ανωτέρω περιεχόμενο της έννοιας της «αναπηρίας», που θεμελιώνονται σε μια σύμφωνη προς τις διατάξεις της Συμβάσεως των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ερμηνεία της σχετικής έννοιας της οδηγίας 2000/78, μπορούν κατά τη γνώμη μου να χρησιμεύσουν επίσης για την ερμηνεία της ίδιας έννοιας στο πλαίσιο του σημείου 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ.

28.      Ειδικότερα, όπως το Δικαστήριο επισήμανε σχετικά με την ερμηνεία της οδηγίας 2000/78 (17), η οδηγία περί ΦΠΑ περιλαμβάνεται στις πράξεις της Ένωσης «όσον αφορά τον τομέα της ανεξάρτητης διαβιώσεως και κοινωνικής εντάξεως, της εργασίας και της απασχολήσεως», οι οποίες απαριθμούνται στο προσάρτημα του παραρτήματος ΙΙ της αποφάσεως περί εγκρίσεως, εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, της ανωτέρω Συμβάσεως του Οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών και οι οποίες αναφέρονται σε ζητήματα που διέπονται από τη Σύμβαση αυτή.

29.      Όπως ορθώς προέβαλε η Επιτροπή με τις γραπτές παρατηρήσεις της, το χαρακτηριστικό στοιχείο της έννοιας της «αναπηρίας» έγκειται στον μακροχρόνιο χαρακτήρα της, σε αντιδιαστολή με τη μείωση ορισμένων ικανοτήτων η οποία οφείλεται, ειδικότερα, σε σποραδική ή πρόσκαιρη ασθένεια.

30.      Λαμβανομένων υπόψη των πληροφοριακών στοιχείων που παρασχέθηκαν από το αιτούν δικαστήριο και των παρατηρήσεων των μετεχόντων στη διαδικασία, φρονώ ότι οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης συμπυκνωτές οξυγόνου πληρούν μόνον δύο από τα τρία κριτήρια που καθιερώνει το σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, πράγμα που όμως στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εξακριβώσει.

31.      Όσον αφορά το πρώτο κριτήριο, μπορεί να γίνει δεκτό, όπως η Oxycure υποστήριξε κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση, ότι οι συσκευές αυτές «συνήθως χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση ή την αντιμετώπιση αναπηριών» (18), κατά την έννοια του σημείου 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ. Ειδικότερα, οι συγκεκριμένες ιατρικές συσκευές φαίνεται ότι είναι ιδιαιτέρως ενδεδειγμένες για τη αντιμετώπιση και την ανακούφιση σοβαρών, μακροχρόνιων και συχνά μη ανατρέψιμων αναπνευστικών ανεπαρκειών, για τις οποίες οι εναλλακτικές θεραπείες δεν είναι πιο αποτελεσματικές, όπως στις περιπτώσεις χρόνιας αποφρακτικής βρογχοπνευμονοπάθειας ή, σε προχωρημένο στάδιο, κυστικής ινώσεως (19).

32.      Συναφώς, η ενότητα ΧΙΙΙ με τίτλο «Λοιπά», σημείο 2, του πίνακα Α του βασιλικού διατάγματος 20 εμφανίζεται συνεπής με το ως άνω κριτήριο του σημείου 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ. Ειδικότερα, η επιλογή του Βασιλείου του Βελγίου να καθιερώσει μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ 6 % εφαρμόζεται μόνο στην πώληση ή την εκμίσθωση συσκευών που στοχεύουν στην «αναπλήρωση μιας ελλείψεως ή μιας αναπηρίας», δηλαδή, με βάση τα στοιχεία και τις ενδείξεις που παρασχέθηκαν στο πλαίσιο της κύριας δίκης, συσκευών που προορίζονται γενικώς για την αντιμετώπιση ή την ανακούφιση μιας αναπηρίας.

33.      Με τη χρήση του επιρρήματος «συνήθως» στο σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, ο νομοθέτης της Ένωσης σαφώς απέκλεισε την επιλογή (η οποία θα ήταν πιο κατηγορηματική) να μπορεί ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ να εφαρμόζεται στην πώληση και/ή στην εκμίσθωση ειδών ιατρικού εξοπλισμού μόνον υπό την προϋπόθεση ότι τα είδη αυτά χρησιμοποιούνται αποκλειστικώς ή μόνον για την ανακούφιση ή την αντιμετώπιση αναπηριών. Κατά συνέπεια, χρησιμοποιώντας το επίρρημα «συνήθως» ο νομοθέτης της Ένωσης θέλησε να αναφερθεί στα είδη ιατρικού εξοπλισμού και τις λοιπές συσκευές που, συνήθως και εν γένει, προορίζονται για την ανακούφιση ή την αντιμετώπιση αναπηριών, χωρίς να απαιτείται να εξεταστεί η περίπτωση ειδικά της μιας ή της άλλης συσκευής (20).

34.      Επιπλέον, στην υπόθεση της κύριας δίκης, δεν αμφισβητείται ότι το σύνολο των πηγών τροφοδοσίας ιατρικού οξυγόνου, συμπεριλαμβανομένων άρα των συμπυκνωτών οξυγόνου, διατίθεται στα ενδιαφερόμενα πρόσωπα μόνον κατόπιν ιατρικής συνταγής. Το γεγονός αυτό αποκλείει, κατ’ αρχήν, το ενδεχόμενο οι συμπυκνωτές οξυγόνου να προορίζονται, συνήθως και εν γένει, για την αντιμετώπιση ή την ανακούφιση διά της οξυγονοθεραπείας παθολογικών καταστάσεων που δεν εμπίπτουν στην έννοια της «αναπηρίας».

35.      Όσον αφορά το δεύτερο κριτήριο, ήτοι την «προσωπική» χρήση από αναπήρους, φαίνεται ότι και αυτό πληρούται, στο μέτρο που οι συμπυκνωτές οξυγόνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν ατομικώς από το ενδιαφερόμενο πρόσωπο, τόσο κατ’ οίκον όσο και εκτός της οικίας, χωρίς να απαιτείται η συνδρομή ενδιάμεσου προσώπου, και ιδίως επαγγελματία του τομέα της υγείας. Ασφαλώς, όπως κατέστη εναργές κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση ενώπιον του Δικαστηρίου, το ζήτημα αν οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης συμπυκνωτές οξυγόνου μπορούν να χαρακτηριστούν ως συσκευές «που κρατιούνται με το χέρι [ή] φέρονται από τα πρόσωπα», κατά την έννοια της ενότητας ΧΧΙΙΙ με τίτλο «Λοιπά», σημείο 2, του πίνακα Α του βασιλικού διατάγματος 20, αποτέλεσε αντικείμενο αντιδικίας μεταξύ της Oxycure και της Βελγικής Κυβερνήσεως. Ωστόσο, η αντιδικία αυτή δεν συνδέεται με την ερμηνεία του σημείου 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ αλλά με την ερμηνεία του εθνικού δικαίου, η οποία δεν εμπίπτει στην αρμοδιότητα του Δικαστηρίου.

36.      Πάντως, και φθάνω τώρα στο τρίτο κριτήριο, το σημείο 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ απαιτεί ο ιατρικός εξοπλισμός και οι συσκευές όχι μόνον να χρησιμοποιούνται «συνήθως» για την αντιμετώπιση ή την ανακούφιση αναπηριών και να αποτελούν αντικείμενο «προσωπικής» χρήσεως από τους αναπήρους, αλλά, επιπλέον, να χρησιμοποιούνται «αποκλειστικά» από τα άτομα αυτά.

37.      Το κριτήριο της αποκλειστικότητας δεν αφορά τον προορισμό των συσκευών (οι οποίες εξακολουθούν να προορίζονται «συνήθως» για την αντιμετώπιση ή την ανακούφιση αναπηριών), αλλά τη χρήση τους. Ως εκ τούτου, φρονώ ότι το κριτήριο αυτό αποκλείει από το πεδίο εφαρμογής του σημείου 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ τις συσκευές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από άλλα άτομα πέραν των ατόμων με αναπηρία.

38.      Η ως άνω ερμηνεία συμβαδίζει με τον κοινωνικοοικονομικό σκοπό του μειωμένου συντελεστή, δεδομένου ότι προάγει, στο μέτρο του δυνατού, την αυτονομία των ατόμων που έχουν αναπηρία, ακόμη και παθολογικής προελεύσεως.

39.      Συναφώς, το Δικαστήριο έχει κρίνει ότι, αν η εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ στην περίπτωση προϊόντος που δύναται να αποτελέσει αντικείμενο διαφορετικών χρήσεων εξαρτιόταν, για κάθε πράξη παραδόσεως, από τη συγκεκριμένη χρήση για την οποία προορίζεται το εν λόγω αγαθό από τον αγοραστή του, τούτο θα προσέκρουε στον σκοπό μειώσεως του κόστους για τον τελικό καταναλωτή ορισμένων βασικών αγαθών, τον οποίο επιδιώκει το παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ (21). Εξάλλου, θα ήταν αδύνατον για τις φορολογικές αρχές να εξακριβώνουν αν σε κάθε περίπτωση δικαιολογείται η εφαρμογή μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, πράγμα που θα μπορούσε να αυξήσει ή να ενθαρρύνει τις περιπτώσεις καταχρήσεων ή φοροδιαφυγής.

40.      Πάντως, όπως υποστήριξε η Επιτροπή, είναι πιθανόν οι συμπυκνωτές οξυγόνου να χρησιμοποιούνται από άτομα που δεν έχουν αναπηρία, και ειδικότερα από άτομα που έχουν πρόσκαιρες αναπνευστικές ασθένειες.

41.      Συνεπώς, και υπό την επιφύλαξη σχετικής εξακριβώσεως από το αιτούν δικαστήριο, φρονώ ότι οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης συμπυκνωτές οξυγόνου δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παραρτήματος ΙΙΙ, σημείο 4, της οδηγίας περί ΦΠΑ, επειδή οι συσκευές αυτές δεν φαίνεται να χρησιμοποιούνται αποκλειστικώς από άτομα με αναπηρία.

 Β –      Επί της αρχής της φορολογικής ουδετερότητας

42.      Είναι παρά ταύτα δυνατόν, με βάση την αρχή της φορολογικής ουδετερότητας, ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ να εφαρμοστεί στις εν λόγω συσκευές, όπως διερωτάται το αιτούν δικαστήριο;

43.      Φρονώ πως όχι.

44.      Ειδικότερα, όπως έχει κρίνει το Δικαστήριο, η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας δεν καθιστά δυνατή την επέκταση του πεδίου εφαρμογής ενός μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ, ελλείψει σαφούς σχετικής διατάξεως (22). Με άλλα λόγια, η επέκταση του πεδίου εφαρμογής ενός μειωμένου συντελεστή με βάση την αρχή αυτή επιτρέπεται μόνον αν υφίσταται σαφής σχετική διάταξη. Πάντως, το παράρτημα ΙΙΙ, σημείο 4, της οδηγίας περί ΦΠΑ σαφώς αποκλείει από τον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ τα ιατρικά όργανα και τις συσκευές που δεν χρησιμοποιούνται αποκλειστικώς από άτομα με αναπηρία.

45.      Διαφορετική εκτίμηση θα συνεπαγόταν καταστρατήγηση της στενής ερμηνείας και εφαρμογής των παρεκκλίσεων από την αρχή ότι τα κράτη μέλη εφαρμόζουν κανονικό συντελεστή ΦΠΑ στις πράξεις οι οποίες υπόκεινται στον φόρο αυτόν, την οποία το Δικαστήριο έχει κατ’ επανάληψη υπενθυμίσει (23).

46.      Για τον λόγο αυτόν, και αντιθέτως προς τα όσα υπονοεί το αιτούν δικαστήριο, η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας δεν επιτρέπει την υπέρβαση ή, κατά μείζονα λόγο, την παραβίαση του περιεχομένου των διαφόρων κατηγοριών που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ.

47.      Πράγματι, αν με βάση την εξέταση του γράμματος και του σκοπού των σημείων 3 και 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ η εκμίσθωση και/ή η πώληση συμπυκνωτών οξυγόνου δεν μπορούν να υπαχθούν σε ένα από τα εν λόγω δύο σημεία, το συμπέρασμα της εξετάσεως αυτής δεν δύναται να παρακαμφθεί με βάση την αρχή της φορολογικής ουδετερότητας.

48.      Όπως το Δικαστήριο έχει κατ’ επανάληψη κρίνει σχετικά με τις απαλλαγές από τον ΦΠΑ, η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας δεν είναι κανόνας πρωτογενούς δικαίου δυνάμενος να καθορίσει το κύρος μιας απαλλαγής, αλλά ερμηνευτική αρχή η οποία πρέπει να εφαρμόζεται παραλλήλως με την αρχή ότι οι απαλλαγές πρέπει να ερμηνεύονται στενά (24).

49.      Δεν βλέπω κανένα εμπόδιο ώστε η γενική αυτή ερμηνεία του περιεχομένου της αρχής της φορολογικής ουδετερότητας να ισχύει επίσης στη σχέση της τελευταίας με το καθεστώς των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ, το οποίο επίσης χρήζει στενής ερμηνείας.

50.      Όπως προκύπτει από τη νομολογία του Δικαστηρίου, στη σχέση της με το καθεστώς των μειωμένων συντελεστών, όπως αυτό ορίζεται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας διατηρεί όλη τη σημασία της όταν, σε μια δεδομένη κατάσταση, το Δικαστήριο και τα εθνικά δικαστήρια καλούνται να εξακριβώσουν αν η νόμιμη επιλογή κράτους μέλους να εφαρμόσει επιλεκτικώς τον μειωμένο συντελεστή ΦΠΑ σε «συγκεκριμένες και εξειδικευμένες πτυχές» μιας δεδομένης κατηγορίας ενός ορισμένου σημείου του παραρτήματος ΙΙΙ συμβαδίζει με την αρχή αυτή (25). Πράγματι, σε μια τέτοια περίπτωση, είναι λογικό να ελέγχεται αν η επιλεκτική εφαρμογή του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ οδηγεί σε παραβίαση της ίσης φορολογικής μεταχειρίσεως παραδόσεων συγκρίσιμων αγαθών ή παροχών συγκρίσιμων υπηρεσιών, οι οποίες ανήκουν στην ίδια κατηγορία που περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ (26).

51.      Αντιθέτως, όπως επισήμανα ανωτέρω, η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας δεν μπορεί να χρησιμεύσει ως βάση για την παράκαμψη των κατηγοριών που μνημονεύονται στο παράρτημα ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, ούτως ώστε να υπαχθούν στο πεδίο εφαρμογής των κατηγοριών αυτών παραδόσεις αγαθών ή παροχές υπηρεσιών οι οποίες, με βάση την εξέταση του γράμματος και/ή του σκοπού των εν λόγω κατηγοριών, δεν εμπίπτουν στις τελευταίες.

III – Πρόταση

52.      Λαμβανομένων υπόψη όλων των προεκτεθέντων, προτείνω στο Δικαστήριο να απαντήσει στο προδικαστικό ερώτημα του Cour d’appel de Liège (Εφετείου Λιέγης, Βέλγιο) ως εξής:

Δεν αντιβαίνει προς το άρθρο 98, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 2006/112/ΕΚ του Συμβουλίου, της 28ης Νοεμβρίου 2006, σχετικά με το κοινό σύστημα φόρου προστιθέμενης αξίας, όπως τροποποιήθηκε με την οδηγία 2006/138/ΕΚ του Συμβουλίου, της 19ης Δεκεμβρίου 2006, ούτε προς το παράρτημα ΙΙΙ, σημεία 3 και 4, της οδηγίας αυτής εθνική διάταξη κατά την οποία μειωμένος συντελεστής φόρου προστιθέμενης αξίας δεν εφαρμόζεται στην παράδοση και/ή την εκμίσθωση συμπυκνωτών οξυγόνου, όπως οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης, όταν οι συσκευές αυτές δεν αποτελούν φαρμακευτικά προϊόντα κατά την έννοια του παραρτήματος ΙΙΙ, σημείο 3, της τροποποιημένης οδηγίας 2006/112 ούτε χρησιμοποιούνται αποκλειστικώς από αναπήρους κατά την έννοια του σημείου 4 του ως άνω παραρτήματος, πράγμα που στο αιτούν δικαστήριο απόκειται να εξακριβώσει.

Η αρχή της φορολογικής ουδετερότητας έχει την έννοια ότι δεν επιτρέπει την καταστρατήγηση του πεδίου εφαρμογής των κατηγοριών που περιλαμβάνονται αντιστοίχως στο παράρτημα ΙΙΙ, σημεία 3 και 4, της τροποποιημένης οδηγίας 2006/112 με την εφαρμογή μειωμένου συντελεστή φόρου προστιθέμενης αξίας στην παράδοση και/ή την εκμίσθωση συσκευών οι οποίες δεν εμπίπτουν στους ορισμούς που περιλαμβάνονται στα εν λόγω σημεία.

1 –      Γλώσσα του πρωτοτύπου: η γαλλική.

2 –      ΕΕ 2006, L 347, σ. 1.

3 –      ΕΕ 2006, L 384, σ. 92.

4 –      Υπενθυμίζω ότι ο ατμοσφαιρικός αέρας αποτελείται από οξυγόνο κατά 20 % περίπου και από άζωτο κατά 80 % περίπου.

5 –      MoniteurBelge της 31ης Ιουλίου 1970, σ. 7920.

6 –      Βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2014, Κ (C‑219/13, EU:C:2014:2207, σκέψεις 21 και 22), και της 5ης Μαρτίου 2015, Επιτροπή κατά Λουξεμβούργου (C‑502/13, EU:C:2015:143, σκέψη 33).

7 –      Η υπογράμμιση δική μου.

8 –      Βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 47 και 64).

9 –      Απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 18, 20 και 63).

10 –      Απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 20 και 63). Βλ. επίσης, όσον αφορά το δεύτερο σκέλος, απόφαση της 4ης Ιουνίου 2015, Επιτροπή κατά Πολωνίας (C‑678/13, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2015:358, σκέψεις 46 και 47).

11 –      Απόφαση της 4ης Ιουνίου 2015, Επιτροπή κατά Πολωνίας (C‑678/13, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2015:358, σκέψη 48).

12 –      Βλ., υπό την έννοια αυτή, απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 48 και 86).

13 –      ΕΕ 2000, L 303, σ. 16.

14 –      Recueil des traités, τόμ. 2515, σ. 3. Η Σύμβαση αυτή εγκρίθηκε εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Κοινότητας με την απόφαση 2010/48/ΕΚ του Συμβουλίου, της 26ης Νοεμβρίου 2009 (ΕΕ 2010, L 23, σ. 35).

15 –      Βλ., μεταξύ άλλων, αποφάσεις της 4ης Ιουλίου 2013, Επιτροπή κατά Ιταλίας, (C‑312/11, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2013:446, σκέψη 56)· της 18ης Μαρτίου 2014, Z. (C‑363/12, EU:C:2014:159, σκέψη 76)· της 18ης Δεκεμβρίου 2014, FOA (C‑354/13, EU:C:2014:2463, σκέψη 53), και της 26ης Μαΐου 2016, Invamed Group κ.λπ. (C‑198/15, EU:C:2016:362, σκέψη 31).

16 –      Βλ., υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 11ης Απριλίου 2013, HK Danmark (C‑335/11 και C‑337/11, EU:C:2013:222, σκέψεις 39 έως 42 και 47), και της 18ης Δεκεμβρίου 2014, FOA (C‑354/13, EU:C:2014:2463, σκέψεις 56 έως 60). Μολονότι αυτό δεν προκύπτει πάντοτε σαφώς από τις αποφάσεις του Δικαστηρίου, τόσο η σωματική, πνευματική, διανοητική ή ψυχική πάθηση όσο και η μειονεκτικότητα την οποία συνεπάγεται η πάθηση αυτή για τα πάσχοντα άτομα πρέπει κατ’ εμέ να είναι μακροχρόνιες, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η διάκριση της έννοιας «αναπηρία» από την έννοια της «ασθένειας».

17 –      Βλ. αποφάσεις της 11ης Απριλίου 2013, HK Danmark (C‑335/11 και C‑337/11, EU:C:2013:222, σκέψη 31), και της 18ης Μαρτίου 2014, Ζ. (C‑363/12, EU:C:2014:159, σκέψη 74).

18 –      Η υπογράμμιση δική μου.

19 –      Η κυστική ίνωση είναι γενετική και κληρονομική ασθένεια η οποία πλήττει τα επιθηλιακά κύτταρα διαφόρων οργάνων όπως των αναπνευστικών οδών, αλλοιώνοντας τις εκκρίσεις τους.

20 –      Βλ., κατ’ αναλογίαν, σχετικά με τη χρήση του ίδιου επιρρήματος στο σημείο 1 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, αποφάσεις της 3ης Μαρτίου 2011, Επιτροπή κατά Κάτω Χωρών (C‑41/09, EU:C:2011:108, σκέψη 55), και της 12ης Μαΐου 2011, Επιτροπή κατά Γερμανίας (C‑453/09, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2011:296, σκέψη 45).

21 –      Βλ. απόφαση της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψεις 86 και 87).

22 –      Βλ. αποφάσεις της 5ης Μαρτίου 2015, Επιτροπή κατά Γαλλίας (C‑479/13, EU:C:2015:141, σκέψη 43), και της 5ης Μαρτίου 2015, Επιτροπή κατά Λουξεμβούργου (C‑502/13, EU:C:2015:143, σκέψη 51). Βλ. επίσης, όσον αφορά τις απαλλαγές από τον ΦΠΑ, απόφαση της 13ης Μαρτίου 2014, Klinikum Dortmund (C‑366/12, EU:C:2014:143, σκέψη 40).

23 –      Βλ. μεταξύ άλλων, υπό την έννοια αυτή, αποφάσεις της 17ης Ιανουαρίου 2013, Επιτροπή κατά Ισπανίας (C‑360/11, EU:C:2013:17, σκέψη 18), και της 5ης Μαρτίου 2015, Επιτροπή κατά Λουξεμβούργου (C‑502/13, EU:C:2015:143, σκέψη 38).

24 –      Βλ. αποφάσεις της 19ης Ιουλίου 2012, Deutsche Bank (C‑44/11, EU:C:2012:484, σκέψη 45)· της 13ης Μαρτίου 2014, Klinikum Dortmund (C‑366/12, EU:C:2014:143, σκέψη 40)· της 2ας Ιουλίου 2015, De Fruytier (C‑334/14, EU:C:2015:437, σκέψη 37), και της 17ης Μαρτίου 2016, Aspiro (C‑40/15, EU:C:2016:172, σκέψη 31).

25 –      Βλ., συναφώς, αποφάσεις της 8ης Μαΐου 2003, Επιτροπή κατά Γαλλίας (C‑384/01, EU:C:2003:264, σκέψεις 24 έως 29)· της 3ης Απριλίου 2008, Zweckverband zur Trinkwasserversorgung und Abwasserbeseitigung Torgau-Westelbien (C‑442/05, EU:C:2008:184, σκέψεις 42 και 43)· της 6ης Μαΐου 2010, Επιτροπή κατά Γαλλίας (C‑94/09, EU:C:2010:253, σκέψεις 28 έως 30)· της 27ης Φεβρουαρίου 2014, Pro Med Logistik και Pongratz (C‑454/12 και C‑455/12, EU:C:2014:111, σκέψεις 44 έως 46), και της 11ης Σεπτεμβρίου 2014, K (C‑219/13, EU:C:2014:2207, σκέψη 23).

26 –      Συναφώς, αν, αντιθέτως προς την προεκτεθείσα ανάλυση, θεωρηθεί ότι οι επίμαχοι στην υπόθεση της κύριας δίκης συμπυκνωτές οξυγόνου εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του σημείου 4 του παραρτήματος ΙΙΙ της οδηγίας περί ΦΠΑ, στο αιτούν δικαστήριο θα απόκειται να εξακριβώσει αν η διάκριση στην οποία προβαίνει το Βασίλειο του Βελγίου μεταξύ φορητών και σταθερών ιατρικών συσκευών (στο πλαίσιο της οποίας ο μειωμένος συντελεστής του 6 % εφαρμόζεται μόνο στην παράδοση και/ή εκμίσθωση των πρώτων) αφορά «συγκεκριμένες και εξειδικευμένες πτυχές» της μνημονευόμενης στο σημείο 4 του ως άνω παραρτήματος κατηγορίας και συμβαδίζει με την αρχή της φορολογικής ουδετερότητας, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρέχει η νομολογία που παρατέθηκε στην προηγούμενη υποσημείωση των παρουσών προτάσεων.Πηγή: Taxheaven