Α) Συμψηφισμός απαιτήσεων έναντι οφειλών γενικά.

Ο συμψηφισμός επιφέρει απόσβεση των μεταξύ δύο προσώπων αμοιβαίων απαιτήσεων, όσο καλύπτονται, αν είναι ομοειδείς κατά το αντικείμενο και ληξιπρόθεσμες.
(Αστικός κώδικας ενοχικό δίκαιο άρθρο 440). Συμψηφισμός είναι η απόσβεση αμοιβαίων απαιτήσεων μεταξύ δύο προσώπων, μέσω συνυπολογισμού τους, εφόσον και στο μέτρο που αλληλοκαλύπτονται.
(Μιχ. Σταθόπουλου, Ενοχ.Δ.,3η έκδ., σελ.541, ΠΟΛ.1022/24.1.2012)

Συμψηφισμός απαιτήσεων κατά του δημοσίου έναντι βεβαιωμένων οφειλών σ’ αυτό, μπορεί να διενεργηθεί στην περίπτωση κατά την οποία ο οφειλέτης έχει βεβαία χρηματική απαίτηση κατά του πρώτου (δηλαδή η απαίτηση δεν εξαρτάται από κάποιο όρο ή προθεσμία), εκκαθαρισμένη (προσδιορίζεται κατά είδος και πληρωτέο ποσό) και αποδεικνυόμενη από δημόσιο έγγραφο ή από τελεσίδικη δικαστική απόφαση. Η απαίτηση πρέπει να μην έχει κατασχεθεί ή εκχωρηθεί σε τρίτον, να μην απαγορεύεται ο συμψηφισμός της και να μην έχει παραγραφεί. Οι απαιτήσεις που προτείνονται σε συμψηφισμό πρέπει να είναι αμοιβαίες, δηλαδή ο οφειλέτης της μιας απαίτησης να είναι δανειστής της άλλης (και όχι τρίτο πρόσωπο) και μάλιστα κατά τον ίδιο χρόνο.

Οι οφειλές που συμψηφίζονται είναι όσες έχουν βεβαιωθεί στο στενό δημόσιο, με απαιτήσεις του οφειλέτη που επίσης προέρχονται από το με τη στενή έννοια δημόσιο και όχι από τρίτα πρόσωπα όπως π.χ. Ν.Π.Δ.Δ., Ο.Τ.Α., δημόσιες επιχειρήσεις κ.λ.π. και απαιτείται να έχει εκδοθεί κατά τις κείμενες διατάξεις χρηματικό ένταλμα ή άλλος τίτλος πληρωμής.

Ο συμψηφισμός διενεργείται είτε αυτεπαγγέλτως από την αρμόδια φορολογική αρχή στην οποία είναι βεβαιωμένες οι οφειλές (ληξιπρόθεσμες, μη ληξιπρόθεσμες, ευρισκόμενες σε αναστολή ή ρυθμισμένες), είτε μετά από δήλωση του οφειλέτη (κύριος της απαίτησης στο όνομά του και όχι τρίτο πρόσωπο, εκτός ειδικών περιπτώσεων) που στην περίπτωση αυτή, εξετάζεται από τον προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ. η συνδρομή των προϋποθέσεων του συμψηφισμού.

Η απόσβεση οφειλής, όπως ορίζει το άρθρο 48 του Κ.Φ.Δ. (Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών ν.4174/2013), από φόρους και λοιπά έσοδα του δημοσίου που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κώδικα και σε όλη την εν γένει φορολογική και τελωνειακή νομοθεσία, διενεργείται μέσω συμψηφισμού απαίτησης, κατά τα οριζόμενα από τις διατάξεις του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε. (Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων ν.δ. 356/1974).

Συμψηφισμός διενεργείται και μέσω παρακράτησης επί αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής του άρθρου 12 του Κ.Φ.Δ., και μπορεί να καλύπτει δόση ή δόσεις τυχόν υφιστάμενης χορηγηθείσας ρύθμισης εφόσον δεν πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις και εφόσον δεν έχει χαρακτηριστεί η εν λόγω απαίτηση του δικαιούχου ως ακατάσχετη (επί του συνόλου ή μέρους αυτής), κατά την κείμενη νομοθεσία.

Β) Οδηγίες για την διενέργεια συμψηφισμού.

Σχετικές οδηγίες για την ορθή και ενιαία διενέργεια συμψηφισμού απαιτήσεων με οφειλές, δόθηκαν με την ΠΟΛ.1022/24.1.2012 μετά την αντικατάσταση του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., από το άρθρο 11 του ν.3943/2011.

Με βάση την απόφαση αυτή ισχύουν τα παρακάτω:

“1. Προϋποθέσεις διενέργειας συμψηφισμού.

Οι προϋποθέσεις διενέργειας συμψηφισμού είναι:

α) Η αμοιβαιότητα των απαιτήσεων.

Ο οφειλέτης της μίας απαίτησης (κύρια απαίτηση) να είναι δανειστής της άλλης (ανταπαίτηση) και μάλιστα κατά τον ίδιο χρόνο.

Ειδικότερα:

α1) Προτείνονται σε συμψηφισμό ή συμψηφίζονται αυτεπάγγελτα τα χρέη που είναι βεβαιωμένα στο εν στενή εννοία Δημόσιο (σε κωδικό εντός ή εκτός προϋπολογισμού π.χ. 0111, ΚΑΧΚΕΕΔ κ.λ.π.) με απαιτήσεις του οφειλέτη που προέρχονται από το εν στενή εννοία Δημόσιο (π.χ. Υπουργείο, 401 - Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Αθηνών, 424 - Γενικό Στρατιωτικό Νοσοκομείο Θεσ/νίκης κ.λ.π.), εφόσον υφίστανται κατά τον ίδιο χρόνο.

Συνεπώς, δεν συμψηφίζονται σε καμία περίπτωση απαιτήσεις κατά του Δημοσίου με οφειλές που είναι βεβαιωμένες στις Δ.Ο.Υ υπέρ τρίτων (π.χ. υπέρ Ν.Α.Τ., Ν.Π.Δ.Δ., Τράπεζας, κ.λ.π.)

Επίσης δεν συμψηφίζονται οφειλές προς το Δημόσιο με απαιτήσεις του οφειλέτη κατά Ο.Τ.Α. (Δήμοι, Περιφέρειες) , ΝΠΔΔ, ΟΠΑΔ, Δημοσίων Επιχειρήσεων, Νοσοκομείων που έχουν μορφή Ν.Π.Δ.Δ. κ.λπ. καθόσον δεν υφίσταται αμοιβαιότητα.

α2) Εκείνος που προτείνει συμψηφισμό πρέπει να είναι ο ίδιος οφειλέτης της κύριας απαίτησης και όχι τρίτο πρόσωπο. Το ίδιο ισχύει και στον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό.

Συγκεκριμένα ο δικαιούχος απαίτησης κατά του Δημοσίου προτείνει σε συμψηφισμό οφειλές προς το Δημόσιο, που έχουν βεβαιωθεί στο όνομά του και όχι σε τρίτο πρόσωπο και εφόσον αυτές συνυπάρχουν κατά το χρόνο της δήλωσης συμψηφισμού ή του αυτεπάγγελτου συμψηφισμού. Συνεπώς, απαίτηση του ομορρύθμου εταίρου κατά του Δημοσίου δεν μπορεί να συμψηφιστεί με οφειλές της εταιρίας προς αυτό.

Ομοίως τα πρόσωπα που υπέχουν προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη για τα χρέη των νομικών προσώπων με βάση τις διατάξεις του άρθρου 115 του ν.2238/1994 (ΦΕΚ 151Α΄) Κ.Φ.Ε. δεν μπορούν να προτείνουν συμψηφισμό απαιτήσεών τους έναντι του Δημοσίου για χρέη του νομικού προσώπου, καθόσον είναι τρίτα πρόσωπα.

Γενικότερα στην περίπτωση κατά την οποία υφίστανται οφειλές προς το Δημόσιο βεβαιωμένες σε άλλο πρόσωπο για τις οποίες ο δικαιούχος απαίτησης κατά του Δημοσίου έχει προσωπική ευθύνη για την καταβολή τους, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις του συμψηφισμού.

Εξαίρεση αποτελούν και συνεπώς είναι δεκτικές συμψηφισμού εκείνες οι οφειλές που έχουν μεν βεβαιωθεί σε άλλο πρόσωπο αλλά ο δικαιούχος απαίτησης κατά του Δημοσίου είναι καθολικός ή ειδικός διάδοχός του και αντίστροφα (όπως ο κληρονόμος, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για συνυπευθυνότητα με τον οφειλέτη αλλά για επιμεριστική προσωπική ευθύνη καταβολής, σύμφωνα με το ποσοστό της κληρονομικής μερίδας, ο νέος Δήμος , κατά τις διατάξεις του ν.3852/2010 - Πρόγραμμα Καλλικράτης καθόσον πρόκειται για καθολική διαδοχή των παλαιών Δήμων με τους νέους, επί εκχωρήσεως ο εκδοχέας της απαίτησης κατά του Δημοσίου κ.λ.π.).

Επισήμανση: Σε περίπτωση που το τρίτο πρόσωπο (π.χ. ομόρρυθμο μέλος) επιθυμεί την πίστωση της επιστροφής του σε χρέη για τα οποία έχει προσωπική ευθύνη καταβολής αλλά έχουν βεβαιωθεί σε άλλο πρόσωπο (π.χ. ομόρρυθμο εταιρία) μπορεί με αίτησή του να το ζητήσει. Σε αυτή την περίπτωση η ημερομηνία πίστωσης (υπολογισμού των προσαυξήσεων ) είναι η ημερομηνία της αίτησής του και πίστωσης της οφειλής. Εν προκειμένω δεν πρόκειται για συμψηφισμό.

β) Η χρηματική απαίτηση κατά του Δημοσίου πρέπει να είναι βεβαία και εκκαθαρισμένη.

Βεβαία είναι η χρηματική απαίτηση που υφίσταται κατά το χρόνο της υποβολής της δήλωσης συμψηφισμού και δεν εξαρτάται από κάποιο όρο ή προθεσμία.

Εκκαθαρισμένη είναι η απαίτηση που προσδιορίζεται κατά είδος και πληρωτέο ποσό.

γ) Η χρηματική απαίτηση κατά του Δημοσίου πρέπει να αποδεικνύεται με τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή άλλο δημόσιο έγγραφο και πρέπει, κατά το χρόνο της δήλωσης, να μην έχει κατασχεθεί από τρίτον, να μην έχει εκχωρηθεί σε τρίτον, να μην έχει πληρωθεί ήδη στο δικαιούχο, να μην απαγορεύεται ο συμψηφισμός της και να μην έχει παραγραφεί.

Επί του εγγράφου πρέπει η εκκαθαρίζουσα υπηρεσία να μνημονεύει τα συγκεκριμένα στοιχεία που διασφαλίζουν την εγκυρότητα του συμψηφισμού.

Ειδικότερα, επί των Χ.Ε.Π. αναγράφονται οπωσδήποτε η πλήρης αιτιολογία της πληρωμής και ο αριθμός τιμολογίου, η αρμόδια Δ.Ο.Υ. για την εξόφληση του Χ.Ε., ο τόπος και η χρονολογία έκδοσης και λοιπά στοιχεία σύμφωνα με την παρ.3 του άρθρου 4 του Π.Δ. 151/1998 (ΦΕΚ 116 Α΄).

2. Οφειλές προς το Δημόσιο που υπόκεινται σε συμψηφισμό.

Σε συμψηφισμό υπόκεινται:

α) Οι βεβαιωμένες οφειλές είτε είναι ληξιπρόθεσμες είτε όχι.

β) Οι βεβαιωμένες οφειλές που τελούν σε δικαστική ή διοικητική αναστολή, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 6 του άρθρου 6 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως τροποποιήθηκε με την παράγραφο 5 του άρθρου 67 του ν .3842/2010 (ΦΕΚ 58Α΄).

γ) Οι βεβαιωμένες οφειλές που για οποιοδήποτε λόγο καταβάλλονται τμηματικά (είτε με διευκόλυνση τμηματικής καταβολής είτε με νομοθετική ρύθμιση είτε με διοικητική πράξη).

δ) Οι παραγεγραμμένες οφειλές, οι οποίες αντιτάσσονται σε συμψηφισμό για μία τριετία από τη συμπλήρωση της παραγραφής τους. Σε περίπτωση που εντός του ανωτέρω χρονικού διαστήματος έχει συντελεστεί η διαγραφή των οφειλών, λόγω παραγραφής, αυτές αναβιώνουν προς τούτο κατά τις διατάξεις του άρθρου 119 Π.Δ. 16/1989 (ΦΕΚ 6Α΄) «Κανονισμός Λειτουργίας των Δ.Ο.Υ.».

3. Αυτεπάγγελτος συμψηφισμός επί βεβαιωμένων οφειλών στο Δημόσιο.

Σε περίπτωση που υφίστανται βεβαιωμένα χρέη στο Δημόσιο (Δ.Ο.Υ. ή Τελωνείο), ληξιπρόθεσμα ή μη, ανεξαρτήτως εάν έχουν υπαχθεί σε νομοθετική ρύθμιση ή σε διευκόλυνση τμηματικής καταβολής ή τελούν σε αναστολή και από τα στοιχεία που υπάρχουν αποδεικνύεται η απαίτηση του οφειλέτη κατά του Δημοσίου (π.χ. αν υφίσταται τίτλος επιστροφής, αν ο οφειλέτης αιτείται χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας από το Δημόσιο ή γνωστοποιεί την απαίτησή του κατά του Δημοσίου ο ίδιος ή η εκκαθαρίζουσα αρχή) ο συμψηφισμός ενεργείται αυτεπάγγελτα από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας.

Όταν η απαίτηση (εκτός των τίτλων πληρωμής, που υφίστανται στις Δ.Ο.Υ.) εκκαθαρίζεται ή πρόκειται να πληρωθεί από άλλη υπηρεσία του Δημοσίου (Δημόσιο με τη στενή του όρου έννοια), ο συμψηφισμός ζητείται με έγγραφο του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. στην οποία είναι βεβαιωμένη η οφειλή.

Επισημάνσεις:

α) Στην περίπτωση πληρωμής ποσών από το Δημόσιο δεν εκδίδεται αποδεικτικό ενημερότητας όταν υφίστανται οφειλές σε αυτό αλλά υποχρεωτικά διενεργείται αυτεπάγγελτος συμψηφισμός, κατά τα ανωτέρω. Για το συμψηφιστέο ποσό επί διενέργειας συμψηφισμού δεν απαιτούνται έγκριση επιστροφής κατά τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν.3220/2004 (ΦΕΚ 15Α΄) και δικαιολογητικά πληρωμής.

β) Ο συμψηφισμός, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις διενεργείται και για τις περιπτώσεις που ο δικαιούχος απαλλάσσεται από την προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας ή ο τίτλος επιστροφής του έχει ποσό μικρότερο των 1.500 ευρώ για την είσπραξη του οποίου δεν απαιτείται αποδεικτικό ενημερότητας.

γ) Όταν υφίστανται οφειλές και δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις διενέργειας συμψηφισμού αυτών με απαίτηση του οφειλέτη (π.χ. από Δήμο) τότε χορηγείται κατά περίπτωση είτε αποδεικτικό ενημερότητας είτε βεβαίωση οφειλής, κατά τις διατάξεις του άρθρου 28 ν.3943/2011 (ΦΕΚ 66Α΄).

4. Συμψηφισμός πτωχευτικών χρεών προς το Δημόσιο.

Ο προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. επιτρέπεται να προβεί σε αυτεπάγγελτο κατ’ άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε. συμψηφισμό απαίτησης του Δημοσίου σε βάρος πτωχού οφειλέτη με ανταπαίτηση του τελευταίου έναντι του Δημοσίου, υπό τον όρο ότι οι προϋποθέσεις συμψηφισμού των συγκεκριμένων απαιτήσεων, κατά τις διατάξεις του ουσιαστικού δικαίου, συνέτρεξαν πριν από την κήρυξη της πτώχευσης (σχετικές η υπ’ αριθ. Ν.Σ.Κ. 17/2011 πρόσφατη γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ. και η παλαιότερη υπ’ αριθ. 636/1986 Γνωμοδότηση του Ν.Σ.Κ., οι οποίες έχουν γίνει δεκτές από τον Υπουργό Οικονομικών).

Στην περίπτωση αυτή, η συμψηφιζόμενη ανταπαίτηση του πτωχού δεν αποτελεί μέρος της πτωχευτικής περιουσίας και, επομένως, δεν περιέρχεται στη διοίκηση του συνδίκου, γιατί με το συμψηφισμό επέρχεται απόσβεση απαιτήσεων που ανατρέχει σε χρονικό διάστημα πριν από την πτώχευση. Ήδη στο νέο Πτωχευτικό Δίκαιο (Πτωχευτικό Κώδικα), η δυνατότητα μονομερούς συμψηφισμού εκ μέρους του πιστωτή, υπό την παραπάνω προϋπόθεση, προβλέπεται ρητά και αναφέρεται σε κάθε πτωχευτικό πιστωτή, επομένως και στο Δημόσιο (βλ. άρθρο 36 παρ. 1 Πτωχευτικού Κώδικα).

Εξάλλου, αν η ανταπαίτηση του πτωχού οφειλέτη έναντι του Δημοσίου έχει δημιουργηθεί μετά την κήρυξη σε πτώχευση, από τη δραστηριότητα του ίδιου του πτωχού, δηλαδή όχι του συνδίκου (π.χ. απαίτηση επιστροφής φόρου εισοδήματος που παρήχθη μετά την κήρυξη σε πτώχευση), δεν ανήκει στην πτωχευτική περιουσία αλλά στη μεταπτωχευτική, την οποία δεν διαχειρίζεται ο σύνδικος, αλλά ο ίδιος ο πτωχός, οπότε ο συμψηφισμός αυτής με απαίτηση του Δημοσίου γίνεται με τους ίδιους όρους που ισχύουν για κάθε κοινό οφειλέτη (Σχετ. ΠΟΛ.1050/30.4.2010 της υπηρεσίας μας με θέμα οδηγίες για την είσπραξη χρεών πτωχών οφειλετών).

5. Συμψηφισμός χρεών προς το Δημόσιο σε περίπτωση συμφωνίας πιστωτών επιχείρησης κατ’ άρθρο 44 ν. 1892/1990.

Όπως είναι γνωστό, σε περίπτωση δικαστικής επικύρωσης συμφωνίας μεταξύ πιστωτών και επιχείρησης κατ’ άρθρο 44 του ν.1892/1990, με αντικείμενο τη ρύθμιση ή τον περιορισμό χρεών της τελευταίας, λόγω έκδηλης αδυναμίας πληρωμής των οφειλών της, η συμφωνία δεσμεύει και τους μη συμβεβλημένους πιστωτές, μεταξύ των οποίων και το Δημόσιο. Ο περιορισμός αυτός όμως αναφέρεται αποκλειστικά στην καταβολή των χρεών της επιχείρησης και δεν μπορεί να επεκταθεί ή να αποκλείσει τη δυνατότητα συμψηφισμού ανταπαίτησης της εν λόγω επιχείρησης προς τις οφειλές αυτές.

Επομένως, εφόσον δεν υπάρχει σχετική απαγορευτική διάταξη στη συμφωνία, το Δημόσιο νόμιμα διενεργεί συμψηφισμό των απαιτήσεών του με ανταπαιτήσεις της επιχείρησης και μετά τη επικύρωση της συμφωνίας, τηρουμένων των διατάξεων του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως ισχύει.

6. Δήλωση συμψηφισμού.

Ο συμψηφισμός απαιτήσεων κατά του Δημοσίου, που προκύπτουν από Δημόσιο εκτός Δ.Ο.Υ. ή Τελωνείου προτείνεται με δήλωση του οφειλέτη που υποβάλλεται στη Δ.Ο.Υ., η οποία είναι αρμόδια για την είσπραξη του χρέους.

Μαζί με τη δήλωση συμψηφισμού προσκομίζεται έγγραφο της εκκαθαρίζουσας υπηρεσίας από το οποίο προκύπτει προσδιορισμός της απαίτησης κατά του Δημοσίου.

Γενικότερα, η απαίτηση κατά του Δημοσίου, που προτείνεται σε συμψηφισμό με βεβαιωμένα χρέη του δικαιούχου, πρέπει να είναι βέβαιη, εκκαθαρισμένη (κατά τα οριζόμενα παραπάνω), να μην εξαρτάται από κάποιο όρο ή προθεσμία, να υφίσταται κατά το χρόνο της δήλωσης συμψηφισμού και να αποδεικνύεται από τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή άλλο δημόσιο έγγραφο.

Σε κάθε περίπτωση υποβολής δήλωσης συμψηφισμού πρέπει να ερευνάται αν υφίστανται οι προϋποθέσεις διενέργειας συμψηφισμού που παραπάνω αναφέρονται.

Αν αυτές δεν προκύπτουν από τα στοιχεία της δήλωσης πρέπει να ζητηθούν συμπληρωματικά, διαφορετικά η δήλωση συμψηφισμού δεν γίνεται αποδεκτή.

Μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμψηφισμού και τη λογιστική τακτοποίηση αυτού οι συγκεκριμένες οφειλές που έχουν αποσβεσθεί με τη δήλωση συμψηφισμού δεν αναζητούνται από το Δημόσιο και δεν λαμβάνονται υπόψη από τη Δ.Ο.Υ για έκδοση ειδοποιήσεων, χορήγηση Α.Φ.Ε., λήψη μέτρων κ.λπ..

7. Απόσβεση των αμοιβαίων απαιτήσεων.

Με την αποδοχή της δήλωσης συμψηφισμού ή με τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό επέρχεται απόσβεση των αμοιβαίων απαιτήσεων κατά το ποσό που η μία καλύπτει την άλλη και μάλιστα από το χρόνο που αυτές συνυπήρξαν (αναδρομικά) και δεν υπολογίζονται τυχόν προσαυξήσεις εκπρόθεσμης καταβολής από την ημερομηνία αυτή και μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας. Επί πλέον ο οφειλέτης δικαιούται του χορηγούμενου από το νόμο ποσοστού ή ποσού έκπτωσης επί της οφειλής του (εφόσον ο όρος αυτός υφίσταται επί του χρηματικού καταλόγου) αν η απαίτησή του κατά του Δημοσίου καλύπτει ολόκληρη την οφειλή και η ημερομηνία απόσβεσης προσδιορίζεται στα χρονικά πλαίσια ισχύος της έκπτωσης.

Η εκκαθαρίζουσα αρχή οφείλει, εκτός των άλλων που παραπάνω αναφέρονται, να αναγράφει επί του τίτλου πληρωμής την ημερομηνία γέννησης της απαίτησης κατά του Δημοσίου.

Ο χρόνος αυτός είναι συνήθως προγενέστερος του χρόνου έκδοσης του τίτλου πληρωμής και δεν σχετίζεται με το χρόνο διάθεσης της πίστωσης για την πληρωμή της συγκεκριμένης απαίτησης. Ο χρόνος γέννησης της απαίτησης κατά του Δημοσίου των Χ.Ε.Π. είναι η ημερομηνία έκδοσης των παραστατικών στοιχείων.

Για παράδειγμα:

α) Σε απαίτηση κατά του δημοσίου για παρακρατηθέντα φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων το χρονικό σημείο γέννησης της αξίωσης του δικαιούχου – φορολογούμενου είναι η δευτέρα Ιανουαρίου (02/01) του επομένου ημερολογιακού έτους μετά από το έτος παρακράτησης και εκεί ανατρέχουν τα αποτελέσματα του συμψηφισμού (Γνωμ. 680/1980 Ν.Σ.Κ.).

β) Σε απαίτηση για επιστροφή εξαρχής αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών η αξίωση γεννάται από την ημέρα της καταβολής τους (Γνωμ. 481/1981/1973 Ν.Σ.Κ.).

γ) Σε απαίτηση για επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών φόρων ή άλλων εσόδων εξαιτίας επιγενόμενου λόγου η αξίωση γεννάται από την ημέρα γένεσης του λόγου της επιστροφής (π.χ. ανακλητική δήλωση, ανακλητική διοικητική απόφαση, δικαστική απόφαση κ.λ.π.).

8. Εξόφληση οφειλών, με βάση Δήλωση Φόρου ή άλλων εσόδων, κατόπιν δήλωσης συμψηφισμού.

Με τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν.3943/2011 (ΦΕΚ 66Α΄) επιτρέπεται η εξόφληση οφειλών προς το Δημόσιο, που προκύπτουν από την υποβολή δήλωσης του φορολογουμένου, με συμψηφισμό απαιτήσεων αυτού κατά του Δημοσίου.

Ο συμψηφισμός αφορά αρχικά σε Δηλώσεις, που υποβάλλονται μόνο στη Δ.Ο.Υ. ανεξάρτητα αν υπάρχει υποχρέωση ηλεκτρονικής υποβολής ή όχι. Ο συμψηφισμός αυτός διενεργείται κατόπιν δήλωσης συμψηφισμού του δικαιούχου της απαίτησης κατά του Δημοσίου, η οποία γίνεται αποδεκτή μόνο εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που παραπάνω αναφέρονται και εφόσον δεν υπάρχουν ήδη βεβαιωμένα χρέη, τα οποία συμψηφίζονται υποχρεωτικά κατά προτεραιότητα αυτεπάγγελτα, όπως παραπάνω αναφέρεται.

Μετά τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό ο δικαιούχος προτείνει σε συμψηφισμό τυχόν υπόλοιπα ποσά χρηματικών απαιτήσεων αυτού κατά του Δημοσίου, με Δηλώσεις Φορολογίας της επιλογής του.

Η απόσβεση των απαιτήσεων επέρχεται με την αποδοχή της δήλωσης συμψηφισμού κατά τα ανωτέρω.

Αν η υποβολή της δήλωσης συμψηφισμού και η αποδοχή αυτής γίνει μέχρι την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας υποβολής της δήλωσης του φόρου ή άλλου εσόδου, δεν υπολογίζονται κατά τον συμψηφισμό τυχόν πρόσθετοι φόροι εκπροθέσμου υποβολής αυτής, ενώ αν αυτή υποβληθεί και γίνει αποδεκτή μετά την προθεσμία υποβολής της δήλωσης του φόρου αυτά υπολογίζονται.

Σε περίπτωση που ίδιες διατάξεις ορίζουν ότι η μη ταυτόχρονη καταβολή του ποσού που προκύπτει από τη δήλωση Φόρου ή άλλου εσόδου του φορολογουμένου έχει την έννοια της μη υποβολής αυτής, η δήλωση συμψηφισμού γίνεται αποδεκτή μόνο εφόσον το συμψηφιστέο ποσό καλύπτει ολόκληρο το ποσό που πρέπει να εισπραχθεί με βάση την υποβολή της δήλωσης ή, στην περίπτωση που καλύπτεται μέρος του πληρωτέου ποσού, εφόσον η διαφορά καταβάλλεται την ημερομηνία υποβολής της δήλωσης Φ.Π.Α., Φορολογίας Εισοδήματος Α.Ε., Ε.Π.Ε., Φ.Μ.Υ., Φ.Μ.Α., Φ.Α.Π. κ.λ.π..

Με την αποδοχή της δήλωσης συμψηφισμού η δήλωση φόρου θεωρείται ως υποβληθείσα, ανεξάρτητα από τη λογιστική τακτοποίηση αυτής που θα γίνει σε μεταγενέστερο χρόνο.

9. Οδηγίες για το συμψηφισμό απαιτήσεων με υποβολή δήλωσης.

Στην περίπτωση που οφειλέτης επιθυμεί την υποβολή χρεωστικής δήλωσης με ταυτόχρονο συμψηφισμό απαιτήσεών του κατά του δημοσίου, η δήλωση υποβάλλεται σε έντυπη μορφή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και ακολουθείται η εξής διαδικασία:

α) Η υποβολή της δήλωσης συνοδεύεται με δήλωση συμψηφισμού, προσκομίζοντας βεβαίωση του αρμόδιου δημόσιου φορέα, με την οποία αποδεικνύεται η απαίτησή του κατά του δημοσίου, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην παράγραφο 2 της παρούσας.

β) Η Δ.Ο.Υ. ελέγχει τη συνδρομή των προϋποθέσεων για την αποδοχή του συμψηφισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις βεβαιωμένες οφειλές (ληξιπρόθεσμες ή μη) του οφειλέτη, οι οποίες προηγούνται στο συμψηφισμό και προτείνει την αποδοχή ή μή του συμψηφισμού, εν όλω ή εν μέρει.

γ) Ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. αποφασίζει για τη δυνατότητα ή μή αποδοχής του προτεινόμενου συμψηφισμού, εν όλω ή εν μέρει και ενημερώνει τον οφειλέτη σχετικά.

δ) Στην περίπτωση που η αποδοχή του αιτήματος συμψηφισμού καλύπτει το σύνολο του οφειλόμενου βάσει της δήλωσης φόρου, η δήλωση γίνεται αποδεκτή και παραλαμβάνεται χωρίς την καταβολή του οφειλόμενου ποσού. Εννοείται ότι το δικαίωμα συμψηφισμού αφορά το ποσό του οφειλόμενου φόρου που πρέπει να καταβληθεί με την υποβολή της δήλωσης, σε περίπτωση που προβλέπεται δυνατότητα καταβολής του οφειλόμενου φόρου σε δόσεις. Σε περίπτωση που ο συμψηφισμός αφορά μέρος του οφειλόμενου βάσει της δήλωσης ποσού, η δήλωση παραλαμβάνεται με την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης καταβάλλει το υπόλοιπο του οφειλόμενου ποσού.

ε) Σε περίπτωση που δεν είναι τεχνικά δυνατή η λήψη της απόφασης αποδοχής ή μή του αιτήματος συμψηφισμού κατά το χρόνο προσκόμισης στη Δ.Ο.Υ. της δήλωσης απόδοσης του οφειλόμενου φόρου ή της δήλωσης με βάση την οποία ο αναλογών φόρος είναι καταβλητέος εφάπαξ (ολόκληρος ή μέρος αυτού) με την υποβολή (π.χ. δήλωση Φ.Μ.Α., Φ.Α.Π., κ.λπ.) και της δήλωσης συμψηφισμού, ο οφειλέτης ενημερώνεται σχετικά, καθώς και για το χρόνο λήψης της απόφασης αυτής. Για το λόγο αυτό και την αποφυγή επιβολής κυρώσεων (προσαύξησης ή προστίμου) είναι σκόπιμο οι οφειλέτες να προσέρχονται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. ορισμένες ημέρες πριν την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της δήλωσης.

στ) Σε περίπτωση μη αποδοχής του αιτήματος συμψηφισμού, η οικεία φορολογική δήλωση υποβάλλεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Επίσης, ο λόγος απόρριψης του αιτήματος αναγράφεται επί της οικείας φορολογικής δήλωσης και υπογράφεται από τον εισηγητή, τον Προϊστάμενο του Τμήματος και τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ..

ζ) Η μη έγκαιρη ενημέρωση του υπόχρεου για την αποδοχή του αιτήματος συμψηφισμού δεν απαλλάσσει αυτόν από την υποχρέωση υποβολής της οικείας δήλωσης και καταβολής του φόρου μέσα στις νόμιμες προθεσμίες.”


Γ) Συμπληρωματικές οδηγίες διενέργειας συμψηφισμού βεβαιωμένων και μη ληξιπρόθεσμων οφειλών.

Με την ΠΟΛ.1034/14.2.2008, όπως συμπληρώθηκε από την ΠΟΛ.1140/15.10.2010 καθορίστηκε μεταξύ άλλων και η διαδικασία συμψηφισμού της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Πετρελαίου Θέρμανσης με οφειλές προς το Δημόσιο, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε.

Με την ΠΟΛ.1161/17.11.2010 δόθηκαν συμπληρωματικές οδηγίες για τη διαδικασία συμψηφισμού των βεβαιωμένων και μη ληξιπρόθεσμων οφειλών ΔΙ.ΠΕ.ΘΕ. δικαιούχων επιστροφής του Ειδικού Φόρου Πετρελαίου Θέρμανσης, αλλά και αναφορά και σε όλους τους άλλους οφειλέτες.

Συγκεκριμένα η απόφαση ΠΟΛ.1161/17.11.2010 αναφέρει:

“1. Στην ΑΥΟ 1019446/113/0015/2008 (ΠΟΛ.1034/14.2.2008), όπως συμπληρώθηκε με την Α.Υ.Ο. (ΠΟΛ.1140/15.10.2010) καθορίστηκε μεταξύ άλλων και η διαδικασία συμψηφισμού της επιστροφής του Ειδικού Φόρου Πετρελαίου Θέρμανσης με οφειλές προς το Δημόσιο, σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε. όπως αυτές ισχύουν.

Ειδικότερα, στην παρ. 7 του άρθρου 7 της ανωτέρω απόφασης ορίζεται ότι, εφόσον από τον έλεγχο του συστήματος TAXIS διαπιστώνεται ότι δικαιούχος ΔΙ.ΠΕ.ΘΕ. δεν είναι ενήμερος, είτε λόγω ληξιπρόθεσμων ατομικών χρεών, ληξιπρόθεσμων χρεών συνυποχρέωσης ή συνυπευθυνότητας, είτε για άλλους λόγους, τότε το προς επιστροφή ποσό αποστέλλεται στη Δ.Ο.Υ. για τη διενέργεια τυχόν συμψηφισμού, κατόπιν σχετικού ελέγχου, η δε διαφορά αποδίδεται στο δικαιούχο, εφόσον προηγουμένως τακτοποιηθούν και οι λοιπές τυχόν εκκρεμότητές του.

Η παραπάνω διαδικασία διενέργειας συμψηφισμού περιλαμβάνει όλα τα ληξιπρόθεσμα, κατά τις διατάξεις του άρθρου 5 του Κ.Ε.Δ.Ε., χρέη προς το Δημόσιο, ανεξάρτητα αν έχει χορηγηθεί στον οφειλέτη διευκόλυνση τμηματικής καταβολής ή ρύθμιση, δεδομένου ότι τόσο από τις διατάξεις του άρθρου 20 ν.2648/1998, όσο και από τις διατάξεις των νομοθετικών ρυθμίσεων βεβαιωμένων και ληξιπρόθεσμων οφειλών (τελευταία ρύθμιση του άρθρου 14 ν.3888/2010) προβλέπεται η διενέργεια συμψηφισμού ακόμα και στις περιπτώσεις που ο οφειλέτης είναι συνεπής σ’ αυτές.

Στην παραπάνω διαδικασία κρίνεται σκόπιμο να μην περιλαμβάνονται τα βεβαιωμένα και μη ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο των δικαιούχων ΔΙ.ΠΕ.ΘΕ., είτε αυτά καταβάλλονται εφάπαξ, είτε σε δόσεις, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, δεδομένου ότι:

α) η επιστροφή του Ειδικού Φόρου Πετρελαίου Θέρμανσης στους δικαιούχους ΔΙ.ΠΕ.ΘΕ. γίνεται σχεδόν καθημερινά και ως εκ τούτου η αρμόδια Υπηρεσία έχει τη δυνατότητα να μην συμψηφίζει την μη ληξιπρόθεσμη δόση, μέχρι αυτή να καταστεί ληξιπρόθεσμη.

β) στις διατάξεις του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως συμπληρώθηκαν με τις διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 15 ν.3888/2010, ορίζεται η δυνατότητα συμψηφισμού των βεβαιωμένων και μη ληξιπρόθεσμων οφειλών και επομένως παρέχεται η ευχέρεια στο αρμόδιο όργανο να μην προχωρήσει, κατά περίπτωση, στη διενέργεια αυτού για μέρος ή το σύνολο των βεβαιωμένων και μη ληξιπροθέσμων οφειλών.

2. Για όλους τους άλλους οφειλέτες κρίνεται σκόπιμο να μην διενεργείται συμψηφισμός των βεβαιωμένων και μη ληξιπροθέσμων οφειλών, μόνο όμως στις περιπτώσεις, που κρίνετε αιτιολογημένα, ότι δεν υφίσταται κίνδυνος ζημίας του Δημοσίου, όπως στην περίπτωση που ο υπόχρεος έχει προς είσπραξη (περιοδικά ή εφάπαξ) και άλλες απαιτήσεις κατά του Δημοσίου. Για τη διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου εξετάζονται οι λοιπές απαιτήσεις κατά του Δημοσίου (πχ δαπάνες του Δημοσίου για αγορά αγαθών ή υπηρεσιών ή μισθώματα ακινήτων κλπ).

Σε κάθε όμως περίπτωση επιστροφής φόρου, τέλους ή εσόδου, που έχουν καταβληθεί αχρεώστητα γενικότερα, πρέπει να διενεργείται συμψηφισμός με τις βεβαιωμένες και μη ληξιπρόθεσμες οφειλές, για το σύνολο του επιστρεφόμενου ποσού και μέχρι κάλυψης του συνόλου των βεβαιωμένων, εκτός της περίπτωσης α’ της παραγράφου 1 που αντιμετωπίζεται σύμφωνα με όσα ορίζονται σ’ αυτή.”

Σημείωση: στην παραπάνω απόφαση γίνονται αναφορές στα οριζόμενα από το άρθρο 83 του Κ.Ε.Δ.Ε. όπως είχαν ρυθμιστεί με τον ν.3888/2010, δηλαδή πριν την αντικατάσταση όλου του άρθρου αυτού από τον ν. 3943/2011.


Δ) Συμψηφισμός απαιτήσεων σε περιπτώσεις που έχουν χορηγηθεί ρυθμίσεις τμηματικής καταβολής οφειλών.

Το δημόσιο διενεργεί συμψηφισμό απαιτήσεων φορολογούμενου με οφειλές, ακόμη κι αν αυτές έχουν τυχόν ρυθμιστεί και καλύπτει δόση ή δόσεις της υφιστάμενης χορηγηθείσας ρύθμισης εφόσον δεν πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις.

1) Στον ν.4152/2013 “Επείγοντα μέτρα εφαρμογής των Νόμων 4046/2012, 4093/2012 και 4127/2013” και στην υποπαράγραφο Α.1, της παραγράφου Α, του άρθρου πρώτου(ρύθμιση νέας αρχής), μεταξύ άλλων αναφέρονται:

“10. Το Δημόσιο προβαίνει σε συμψηφισμό των χρηματικών απαιτήσεων του οφειλέτη κατά του Δημοσίου και μέχρι του ύψους των οφειλών του, κατά τις διατάξεις του άρθρου 83 του ν.δ. 356/1974 (K.E.Δ.E.) και μετά τη συμμόρφωση του οφειλέτη στη ρύθμιση τμηματικής καταβολής που του χορηγήθηκε.”

“12. Τα ποσά που εισπράττονται από την παρακράτηση ποσοστού απαίτησης του οφειλέτη λόγω της χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας για είσπραξη χρημάτων ή κατόπιν συμψηφισμού καλύπτουν δόση ή δόσεις της χορηγηθείσας ρύθμισης.”

Ομοίως και στην υποπαράγραφο Α.2, της παραγράφου Α, του άρθρου πρώτου (πάγια ρύθμιση), αναφέρονται:

“10. Το Δημόσιο προβαίνει σε συμψηφισμό των χρηματικών απαιτήσεων του οφειλέτη κατά του Δημοσίου και μέχρι του ύψους των οφειλών του, κατά τις διατάξεις του ν.δ. 356/1974 (K.E.Δ.E.) και μετά τη συμμόρφωση του οφειλέτη στη ρύθμιση τμηματικής καταβολής που του χορηγήθηκε.”

“12. Τα ποσά που εισπράττονται από την παρακράτηση ποσοστού απαίτησης του οφειλέτη λόγω της χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας για είσπραξη χρημάτων ή κατόπιν συμψηφισμού, καλύπτουν δόση ή δόσεις της χορηγηθείσας ρύθμισης.”

Επίσης στην ΠΟΛ.1172/9.7.2013 “Κοινοποίηση διατάξεων της πάγιας ρύθμισης ληξιπρόθεσμων χρεών της υποπαραγράφου Α2 της παραγράφου Α του πρώτου άρθρου του ν.4152/2013” μεταξύ άλλων, αναφέρονται:

“II. Δικαιώματα του Δημοσίου

1. Και μετά την υπαγωγή στη ρύθμιση το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα :

α) να επιβάλλει κατασχέσεις και να εγγράφει υποθήκες σε περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, των συνυπόχρεων προσώπων ή των εγγυητών, εφόσον η οφειλή δεν είναι ασφαλισμένη,

β) να μη χορηγεί αποδεικτικό ενημερότητας εφόσον δεν διασφαλίζονται τα συμφέροντά του, ή να ορίζει ποσοστό παρακράτησης, κατά την κρίση του Προϊσταμένου της αρμόδιας Υπηρεσίας, μέρους ή του συνόλου του εισπραττόμενου ποσού, σύμφωνα με τις διατάξεις του αρθ. 26 του ν. 1882/1990, όπως ισχύει.

2. Η ρύθμιση οφειλών στην οποία υπάγεται οφειλέτης λόγω οικονομικής αδυναμίας δεν επηρεάζει το συμψηφισμό απαίτησης του οφειλέτη κατά του Δημοσίου (άρθρο 83 του ν.δ. 356/1974, όπως ισχύει), το δε ποσό της απαίτησης αυτής συμψηφίζεται από τον Προϊστάμενο της αρμόδιας Υπηρεσίας στο σύνολό του και μέχρι το μέρος που καλύπτει την οφειλή.

Επισήμανση:

Εάν προκύψει συμψηφισμός κατά το άρθρο 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως ισχύει, στην περίπτωση που η ημερομηνία συνάντησης των ανταπαιτήσεων είναι προγενέστερη της ημερομηνίας υπαγωγής στη ρύθμιση, η οφειλή συμψηφίζεται και εκ των υστέρων υπάγεται σε ρύθμιση το εναπομένον ποσό αυτής. Στην περίπτωση που η ημερομηνία συνάντησης των ανταπαιτήσεων είναι μεταγενέστερη της ημερομηνίας υπαγωγής στη ρύθμιση, διενεργείται πίστωση στις μηνιαίες δόσεις της ρύθμισης.”

2) Στον ν. 4305/2014 “Ανοικτή διάθεση και περαιτέρω χρήση εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημόσιου τομέα, τροποποίηση του ν. 3448/2006 (Α΄ 57), προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2013/37/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, περαιτέρω ενίσχυση της διαφάνειας, ρυθμίσεις θεμάτων Εισαγωγικού Διαγωνισμού Ε.Σ.Δ.Δ.Α. και άλλες διατάξεις.” και στο άρθρο 51(ρύθμιση 72 ή 100 δόσεων) μεταξύ άλλων, αναφέρονται:

“14. Η Φορολογική Διοίκηση προβαίνει σε συμψηφισμό των χρηματικών απαιτήσεων του οφειλέτη κατά του Δημοσίου και μέχρι την κάλυψη του ποσού που αντιστοιχεί στο 1/7 των εναπομεινασών δόσεων, κατά τις διατάξεις του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε. και μετά τη συμμόρφωση του οφειλέτη στη ρύθμιση τμηματικής καταβολής που του χορηγήθηκε.”

“16. Τα ποσά που εισπράττονται από παρακράτηση λόγω της χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας ή κατόπιν αυτεπάγγελτου συμψηφισμού, καλύπτουν δόση ή δόσεις της χορηγηθείσας ρύθμισης, εφόσον δεν πιστώνονται διαφορετικά. Ομοίως, τα αποδιδόμενα ποσά από πράξεις εκτέλεσης, λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη δόσης ή δόσεων της χορηγηθείσας ρύθμισης, εφόσον εισπράττονται κατά τη διάρκεια αυτής και δεν πιστώνονται σε άλλες οφειλές που δεν έχουν ρυθμιστεί ή πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις.”

Επίσης στην ΠΟΛ.1066/18.3.2015 “Διευκρινίσεις επί των διατάξεων του άρθρου 51 του ν. 4305/2014” μεταξύ άλλων, αναφέρονται:

“1. Τα ποσά που εισπράττονται από παρακράτηση λόγω της χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας, καλύπτουν δόση ή δόσεις της χορηγηθείσας ρύθμισης, εφόσον κατά την απόδοση των παρακρατούμενων ποσών η ρύθμιση δεν έχει απολεσθεί.

2. Η βεβαίωση οφειλής εκδίδεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 12 ν. 4174/2013 και στην κατ' εξουσιοδότηση εκδοθείσα απόφαση Γ.Γ.Δ.Ε. ΠΟΛ.1275/27.12.2013, όπως ισχύει . Το ανωτέρω ποσοστό παρακράτησης (1/7) δεν αφορά στη βεβαίωση οφειλής.

3. Εάν προκύψει συμψηφισμός κατά το άρθρο 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως ισχύει, διενεργείται πίστωση στις μηνιαίες δόσεις της ρύθμισης εφόσον κατά την απόδοση των παρακρατούμενων ποσών η ρύθμιση δεν έχει απολεσθεί.
4. Το συγκεκριμένο ποσοστό συμψηφισμού (1/7) αφορά μόνο στη συγκεκριμένη ρύθμιση και στο συμψηφισμό που διενεργείται αυτεπαγγέλτως.

Ο οφειλέτης μπορεί με δήλωση - αίτησή του, να ζητήσει το συμψηφισμό του συνόλου της απαίτησής του κατά του δημοσίου με δόσεις της ρύθμισης.

5. Το συγκεκριμένο ποσοστό συμψηφισμού (1/7), δεν αφορά στο ποσό που προέρχεται από το ευεργέτημα της παρ. 8 του άρθρου 51 του ν. 4305/2014, το οποίο συμψηφίζεται κατά ποσοστό 100% σε βεβαιωμένες οφειλές. Το ποσό αυτό πιστώνεται κατά προτεραιότητα σε δόσεις ρύθμισης του άρθρου 51, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή είναι σε ισχύ.

6. Εφόσον υφίστανται και άλλες οφειλές (εκτός της συγκεκριμένης ρύθμισης), πρέπει να εφαρμόζονται συνδυαστικά οι διατάξεις περί αποδεικτικού ενημερότητας (άρθρο 12 ν. 4174/2013, όπως ισχύει) και συμψηφισμού (άρθρο 83 ν.δ. 356/1974, όπως ισχύει).”

3) Στον ν.4321/2015 “Ρυθμίσεις για την επανεκκίνηση της οικονομίας” και στα άρθρα 12 και 13(ρύθμιση 100 δόσεων), μεταξύ άλλων αναφέρονται:

“Άρθρο 12. Δικαιώματα του Δημοσίου

Το Δημόσιο διατηρεί το δικαίωμα και μετά τη συμμόρφωση του οφειλέτη στη ρύθμιση τμηματικής καταβολής που του χορηγήθηκε:

α) να εγγράφει υποθήκες σε περιουσιακά στοιχεία του οφειλέτη, των συνυπόχρεων προσώπων ή των εγγυητών, εφόσον η οφειλή δεν είναι ασφαλισμένη,

β) να μην χορηγεί αποδεικτικό ενημερότητας για μεταβίβαση ακινήτου ή σύσταση εμπραγμάτου δικαιώματος επ’ αυτού στα πρόσωπα της προηγούμενης υποπερίπτωσης, ακόμη και αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις χορήγησης αυτού, εφόσον η οφειλή δεν είναι ασφαλισμένη, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 12 του Κ.Φ.Δ.,

γ) να προβαίνει σε συμψηφισμό των χρηματικών απαιτήσεων του οφειλέτη κατά του Δημοσίου και μέχρι του ύψους των οφειλών, κατά τις διατάξεις του άρθρου 83 του K.E.Δ.E..

δ) να μειώνει τη διάρκεια της ήδη χορηγηθείσας ρύθμισης εάν ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα σύμφωνα με τα οικονομικά του δεδομένα να πληρώνει την οφειλή του σε λιγότερες δόσεις από τις αρχικά χορηγηθείσες, οποτεδήποτε καθ' όλη τη διάρκεια της ρύθμισης.”

“Άρθρο 13. Πίστωση ποσών από παρακράτηση ή αυτεπάγγελτο συμψηφισμό ή πράξεις εκτέλεσης.

Τα ποσά που εισπράττονται κατά τη διάρκεια της ρύθμισης από την παρακράτηση ποσοστού απαίτησης του οφειλέτη λόγω της χορήγησης αποδεικτικού ενημερότητας ή κατόπιν συμψηφισμού καλύπτουν δόση ή δόσεις της χορηγηθείσας ρύθμισης, εφόσον δεν πιστώνονται διαφορετικά. Ομοίως, τα αποδιδόμενα ποσά από πράξεις εκτέλεσης, λαμβάνονται υπόψη για την κάλυψη δόσης ή δόσεων της χορηγηθείσας ρύθμισης, εφόσον εισπράττονται κατά τη διάρκεια αυτής και δεν πιστώνονται σε άλλες οφειλές που δεν έχουν ρυθμιστεί ή πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις.

Κατ’ εξαίρεση, με την υποβολή από τον οφειλέτη αιτήματος περί υπαγωγής στη ρύθμιση του παρόντος νόμου, τα αποδιδόμενα ποσά από κατασχέσεις στα χέρια Πιστωτικών Ιδρυμάτων, λαμβάνονται υπόψη και για την κάλυψη της πρώτης δόσης της ρύθμισης εφόσον εισπράττονται εντός της προθεσμίας του άρθρου 7 του παρόντος και δεν πιστώνονται σε άλλες οφειλές, που δεν έχουν ρυθμιστεί ή πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις. Σε περίπτωση που τα κατασχεμένα ποσά, μετά την πάροδο της νόμιμης προθεσμίας του άρθρου 30α και 32 του Ν.δ. 356/1974, δεν έχουν αποδοθεί, με επιμέλεια του οφειλέτη επισπεύδεται η απόδοση και εφαρμόζονται κατ’ αναλογία τα οριζόμενα στην περίπτωση του προηγούμενου εδαφίου. Τα ανωτέρω ισχύουν και για την περίπτωση της παραγράφου 1 του άρθρου 15 του παρόντος νόμου. Η διάταξη ισχύει από 22.3.2015.”

Επίσης στην ΠΟΛ.1117/10.6.2015 “Ρύθμιση οφειλών των διατάξεων των άρθρων 1-17 του Ν. 4321/2015 (ΦΕΚ 32 Α/21.3.2015), όπως ισχύει και τροποποίηση διατάξεων των άρθρων 57 του Κ.Φ.Δ. και 6 του Κ.Ε.Δ.Ε. περί προστίμων εκπρόθεσμης καταβολής.” μεταξύ άλλων αναφέρονται:

α) στις επισημάνσεις της ενότητας Β:

“-Ο συμψηφισμός κατά τις διατάξεις του άρθρου 42 του Κ.Φ.Δ. και του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως ισχύουν, η απόδοση προϊόντος κατάσχεσης (με εξαίρεση την περίπτωση του ανωτέρω εδαφίου) πλειστηριασμού, πτωχευτικής διανομής ή άλλης μορφής συλλογικής εκτέλεσης και η παρακράτηση επί αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής του άρθρου 12 του Κ.Φ.Δ., όπως ισχύει, δεν αποτελούν εκούσια καταβολή, αλλά καλύπτουν δόση ή δόσεις της χορηγηθείσας ρύθμισης εφόσον αποδίδονται κατά τη διάρκεια εν ισχύ ρύθμισης και δεν πιστώνονται διαφορετικά κατά τις κείμενες διατάξεις.”

και β) στην παράγραφο VII. “Δικαιώματα του Δημοσίου”:

“δ) να προβαίνει σε συμψηφισμό των χρηματικών απαιτήσεων του οφειλέτη κατά του - εν στενή εννοία - Δημοσίου κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 42 του Κ.Φ.Δ. και στο άρθρο 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., όπως ισχύουν.”


Ε) Συμψηφισμός Φ.Π.Α και φόρου εισοδήματος με οφειλές στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης.

Με τις διατάξεις της Κ.Υ.Α. Β/7/35889/2582/16.10.2014 του υφυπουργού οικονομικών και του υπουργού εργασίας και κοινωνικής ασφάλισης, που εκδόθηκε σε εφαρμογή της περ. 2, της υποπαραγράφου ΙΑ.2, του πρώτου άρθρου του ν.4254/2014 (Μέτρα στήριξης και ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο εφαρμογής του ν.4046/2012 και άλλες διατάξεις), η οποία κατάργησε την Κ.Υ.Α Β/7/11711/884/10.4.2014 και με την κοινοποίησή της, από την με αριθμό πρωτοκόλλου Δ.ΕΙΣΠΡ. Δ 1149136 ΕΞ 2014/10.11.2014 εγκύκλιο, ορίστηκαν οι προϋποθέσεις και δόθηκαν οδηγίες για την ενιαία διαδικασία που ακολουθείται στη διενέργεια συμψηφισμού επιστροφών Φ.Π.Α. και φόρου εισοδήματος, με οφειλές στους οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης.

Με βάση την Κ.Υ.Α. και τις οδηγίες που δόθηκαν με την εγκύκλιο, ισχύουν τα παρακάτω.

O συμψηφισμός επιστροφών Φόρου Εισοδήματος (Φ.Ε.) και Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) με οφειλές των δικαιούχων σε Οργανισμούς Κοινωνικής Ασφάλισης (Ο.Κ.Α.) διενεργείται από τους Ο.Κ.Α. Σε περίπτωση ύπαρξης οφειλών σε περισσότερους του ενός Ο.Κ.Α., το προς απόδοση ποσό της επιστροφής διαμοιράζεται και αποδίδεται σε αυτούς, αναλογικά με το ποσοστό συμμετοχής του καθενός στο συνολικό ποσό των οφειλών. Για την εξόφληση τυχόν υπολειπόμενου ποσού δεν απαιτείται η προσκόμιση αποδεικτικού ασφαλιστικής ενημερότητας. (άρθρο 1)

Δημιουργήθηκε Βάση Δεδομένων Συμψηφισμού Ασφαλιστικών Οφειλών στην Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση Κοινωνικής Ασφάλισης Α.Ε. (Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.) για τη διενέργεια των συμψηφισμών της εν λόγω Κ.Υ.Α. (άρθρο 2)

Τα αιτήματα συμψηφισμού υποβάλλονται προς την Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε. είτε κεντρικά από τη Δ.ΗΛΕ.Δ., οπότε το αποτέλεσμα της επεξεργασίας των αιτημάτων επιστρέφεται εντός τριών ημερών, είτε μεμονωμένα από τις Δ.Ο.Υ./Ελεγκτικά Κέντρα, οπότε το αποτέλεσμα της επεξεργασίας επιστρέφεται σε πραγματικό χρόνο (online).

Αναλυτικότερα, κατά την εξόφληση των εκκαθαρισμένων επιστροφών Φ.Π.Α. και Φ.Ε. από τις Δ.Ο.Υ./Ελεγκτικά Κέντρα:

1. Συμψηφίζονται πρώτα τα ποσά που είναι βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση κατά τις διατάξεις του ν. 4174/2013 και του ν.δ. 356/1974 (Κ.Ε.Δ.Ε.), και διενεργείται παρακράτηση κατά τις διατάξεις περί έκδοσης αποδεικτικού ενημερότητας ή βεβαίωσης οφειλής.

2. Γίνεται έλεγχος για τυχόν οφειλές προς συμψηφισμό στους Ο.Κ.Α. ως εξής: 

Ο πιστοποιημένος υπάλληλος συνδέεται στην εφαρμογή της Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε., που βρίσκεται στην διαδικτυακή πύλη https://www.idika.gov.gr/SO-TAXIS/. και από το προτεινόμενο μενού επιλέγει τον «Υπολογισμό Συμψηφισμού». Στην οθόνη που εμφανίζεται, καταχωρεί τον Α.Φ.Μ. του δικαιούχου και επιλέγει «Αναζήτηση». Η εφαρμογή επεξεργάζεται το αίτημα και σε πραγματικό χρόνο επιστρέφει το αποτέλεσμα της επεξεργασίας, εμφανίζοντας στην οθόνη τα στοιχεία του δικαιούχου επιστροφής καθώς και την πληροφορία εάν υπάρχουν ή όχι οφειλές σε Ο.Κ.Α.

α) Στην περίπτωση που ο δικαιούχος της επιστροφής δεν οφείλει σε Ο.Κ.Α., στην οθόνη της εφαρμογής εμφανίζεται η πληροφορία ότι για τον Α.Φ.Μ. που καταχωρήθηκε δεν βρέθηκαν οφειλές, η οποία εκτυπώνεται [επιλογή «Εκτύπωση (Μη Εύρεσης Οφειλής)»] και επισυνάπτεται στον τίτλο πληρωμής.

β) Στην περίπτωση που ο δικαιούχος οφείλει σε Ο.Κ.Α., στην οθόνη της εφαρμογής εμφανίζονται το ποσό της οφειλής, ο Ο.Κ.Α. στον οποίο υφίσταται η οφειλή, ο IBAN λογαριασμός του Ο.Κ.Α., το παρακρατηθέν ποσό προς συμψηφισμό ανά Ο.Κ.Α. και ο μοναδικός αριθμός της «Ταυτότητας Αιτήματος Συμψηφισμού» (ΤΑΣ). Η σχετική εκτύπωση επισυνάπτεται στον τίτλο πληρωμής.

Στην περίπτωση κατά την οποία δεν είναι δυνατή η ταυτοποίηση του Α.Φ.Μ. που αναφέρεται στο αίτημα με τα στοιχεία της Βάσης Δεδομένων Συμψηφισμού Ασφαλιστικών Οφειλών, η Δ.Ο.Υ. / Ελεγκτικό Κέντρο ειδοποιεί τον δικαιούχο της επιστροφής, ώστε να απευθυνθεί στον αρμόδιο Ο.Κ.Α. για την αποκατάσταση του προβλήματος. Εφόσον τακτοποιηθεί η εκκρεμότητα, ακολουθείται εκ νέου η διαδικασία που περιγράφηκε προηγούμενα. Εναλλακτικά, δύναται να χορηγηθεί στον δικαιούχο της επιστροφής από τον αρμόδιο Ο.Κ.Α. «Βεβαίωση μη οφειλής» ή έντυπη ασφαλιστική ενημερότητα. (άρθρο 3)

Το ποσό προς απόδοση αποστέλλεται με εντολή μεταφοράς στους οικείους τραπεζικούς λογαριασμούς των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης. Στην εντολή μεταφοράς αναγράφονται μεταξύ άλλων, το όνομα/επωνυμία και ο Α.Φ.Μ. του δικαιούχου της επιστροφής, η «Ταυτότητα Αιτήματος Συμψηφισμού» (ΤΑΣ) και, στο πεδίο «Παρατηρήσεις», ο τελικός δικαιούχος Οργανισμός Κοινωνικής Ασφάλισης.

Επισημαίνεται ότι η εντολή μεταφοράς εκδίδεται υποχρεωτικά με αιτία έκδοσης τον σχετικό τίτλο πληρωμής. Σε περίπτωση λανθασμένης έκδοσης εντολής μεταφοράς και ασχέτως με το αν έχει συμπεριληφθεί σε γραμμάτιο ΤΕΣΕΠ πρέπει να ενημερώνεται άμεσα η Δ.ΗΛΕ.Δ.. Για το τυχόν υπολειπόμενο προς επιστροφή στο δικαιούχο ποσό εκδίδεται γραμμάτιο τρίτων με αιτία έκδοσης τον αρχικό τίτλο πληρωμής. Η εξόφληση αυτού γίνεται με εντολή μεταφοράς στον τραπεζικό λογαριασμό του δικαιούχου, αφού προηγηθεί ο έλεγχος της φορολογικής ενημερότητας, κατά τις κείμενες διατάξεις. Η Δ.ΗΛΕ.Δ. από τα αρχεία των Δ.Ο.Υ. / Ελεγκτικών Κέντρων ενημερώνει καθημερινά την Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε. για τις εντολές μεταφοράς που έχουν εκτελεστεί. (άρθρο 4)

Ποσά που έχουν αποδοθεί στους Ο.Κ.Α. και δεν οφείλονται σε αυτούς επιστρέφονται στους δικαιούχους από τους Ο.Κ.Α. Επίσης, αν για οποιονδήποτε λόγο ο δικαιούχος της επιστροφής είναι διαφορετικός από εκείνον που αναγράφεται στον τίτλο επιστροφής (όπως επιστροφή Φ.Π.Α. αγροτών μέσω συνεταιριστικών ενώσεων, εξόφληση εκχωρημένης / κατασχεμένης / κληρονομηθείσας επιστροφής, επιστροφή της συζύγου από κοινή με το σύζυγο δήλωση φόρου εισοδήματος), καταχωρείται στην εφαρμογή ο πραγματικός δικαιούχος. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις (όπως αδυναμία χρήσης της εφαρμογής της Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.), δύναται να χορηγηθεί στον δικαιούχο της επιστροφής από τον αρμόδιο Ο.Κ.Α. «Βεβαίωση μη οφειλής» ή έντυπη ασφαλιστική ενημερότητα, προκειμένου η Δ.Ο.Υ. / Ελεγκτικό Κέντρο να ολοκληρώσει τη διαδικασία επιστροφής. (άρθρο 5)

Δείτε την Κ.Υ.Α. Β/7/35889/2582/16.10.2014 όπως ισχύει και την εγκύκλιο Δ.ΕΙΣΠΡ. Δ 1149136 ΕΞ 2014/10.11.2014 όπως ισχύει.


ΣΤ) Εξαιρέσεις από τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό.

Ι) Με την απόφαση ΔΠΕΙΣ Α 1120401 ΕΞ 2013/30.7.2013, καθορίστηκαν οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες για την εξαίρεση από τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό χρηματικών απαιτήσεων έναντι του δημοσίου, οφειλετών φορέων της Γενικής Κυβέρνησης με βεβαιωμένα αλλά μη ληξιπρόθεσμα χρέη προς αυτό.

Με βάση αυτή την απόφαση, ισχύουν τα παρακάτω.

1. Οι προϋποθέσεις οι οποίες πρέπει να πληρούνται σωρευτικά για να εξαιρεθούν από τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό χρηματικές απαιτήσεις του οφειλέτη έναντι του Δημοσίου με βεβαιωμένα αλλά μη ληξιπρόθεσμα χρέη του προς το Δημόσιο είναι οι ακόλουθες:

α) Οι οφειλέτες ανήκουν σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ στους φορείς της Γενικής Κυβέρνησης.

β) Η εξαίρεση από το συμψηφισμό αφορά αποκλειστικά σε βεβαιωμένες αλλά μη ληξιπρόθεσμες οφειλές των οφειλετών προς το Δημόσιο, οι οποίες προέρχονται αποκλειστικά από μη φορολογικά έσοδα.

γ) Η εξαίρεση παρέχεται για ορισμένο χρονικό διάστημα, το οποίο δεν μπορεί να υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες.

δ) Η εξαίρεση παρέχεται στο πλαίσιο συνολικής συμφωνίας διευθέτησης της οφειλής προς το Δημόσιο.

2. Η ειδικότερη διαδικασία για τη χορήγηση της εξαίρεσης από τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό είναι η έκδοση πράξης ατομικού χαρακτήρα του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων στην οποία περιέχεται η ειδική αιτιολόγηση για τη συνδρομή των όρων της παρούσας.

3. Χρηματικές απαιτήσεις οφειλετών έναντι του Δημοσίου εξαιρούνται από τον αυτεπάγγελτο συμψηφισμό με βεβαιωμένες μη ληξιπρόθεσμες οφειλές αυτών που έχουν προκύψει από την εκκαθάριση του Ενιαίου Φόρου Ιδιοκτησίας Ακινήτων (Ε.Ν.Φ.Ι.Α.) έτους 2014.

Η ανωτέρω εξαίρεση παρέχεται μέχρι και την 30-9-2014.
(Η παράγραφος 3 προστέθηκε με την ΔΠΕΙΣ Α 1116352 ΕΞ 2014/13.8.2014)

Δείτε την απόφαση ΔΠΕΙΣ Α 1120401 ΕΞ 2013/30.7.2013.

ΙΙ) Με την απόφαση ΠΟΛ.1202/27.8.2013, έγινε δεκτή η γνωμοδότηση με αριθμό 186/2013 του Α τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που γνωμοδότησε πως δεν χωρεί αυτεπάγγελτος συμψηφισμός κατά τις διατάξεις της παρ. 3 εδαφ. α' του άρθρου 83 του Κ.Ε.Δ.Ε., οφειλών του Ι.Κ.Α. προς το Ελληνικό δημόσιο με:

α) ασφαλιστικές εισφορές εισπραττομένων από τις Δ.Ο.Υ. υπέρ του Ι.Κ.Α.

β) χρηματικά εντάλματα πληρωμής (Χ.Ε.Π.) με δικαιούχο το Ι.Κ.Α., για εξαγορά, ως προϋπηρεσίας, στρατιωτικής θητείας ασφαλισμένου και

γ) παρακράτηση υπέρ του Ι.Κ.Α. επί ασφαλιστικής ενημερότητας, η οποία προσκομίζεται για την εξόφληση τίτλου πληρωμής με δικαιούχο τρίτο πρόσωπο (πλην του Ι.Κ.Α.). Τούτο διότι, δεν συντρέχει η ουσιαστική προϋπόθεση της «αμοιβαιότητας» των απαιτήσεων, ει μη μόνον στην περίπτωση που το δημόσιο το ίδιο ως εργοδότης υποχρεούται σε απόδοση των ασφαλιστικών εισφορών στο Ι.Κ.Α. Περαιτέρω δε, σε ό,τι αφορά τις ασφαλιστικές εισφορές, αυτές δεν μπορούν να αντιταχθούν σε συμψηφισμό αυτεπάγγελτο (μονομερή) ή μη, και επειδή, πηγάζοντας από έννομη σχέση δημοσίου δικαίου και εξυπηρετώντας ειδικό δημόσιο σκοπό, ανήκουν στη «δημόσια περιουσία» του Ι.Κ.Α., και ως εκ τούτου, δεν μπορούν να κατασχεθούν και να συμψηφιστούν.

Δείτε την ΠΟΛ.1202/27.8.2013.


Ζ) Επιστροφή διαφοράς φόρου μετά από συμψηφισμό, συμψηφισμός με μελλοντικές οφειλές.

Εάν ο φορολογούμενος δικαιούται επιστροφή φόρου, η φορολογική διοίκηση, αφού συμψηφίσει τους οφειλόμενους από τον φορολογούμενο φόρο με το ποσό προς επιστροφή, προβαίνει στην επιστροφή της τυχούσας προκύπτουσας διαφοράς. (παρ. 1, άρθ. 42, ν.4174/2013)

Φορολογούμενος που δικαιούται επιστροφής φόρου, δύναται με έγγραφη δήλωσή του να ζητήσει την παρακράτηση του ποσού με σκοπό τον συμψηφισμό του με μελλοντικές οφειλές του. (παρ. 3, άρθ. 42, ν.4174/2013)


Η) Συμψηφισμός οφειλών με υπερεισπράξεις από την Δ.ΗΛΕ.Δ.

Με τον όρο υπερείσπραξη, περιγράφεται η κατάσταση στην οποία υπάρχουν εκκρεμή ποσά που έχουν πληρωθεί παραπάνω από τα οφειλόμενα σε συγκεκριμένη οφειλή του φορολογούμενου και έχουν προκύψει από διπλές πληρωμές, πληρωμές με λανθασμένες ταυτότητες οφειλών, πληρωμές με ταυτότητες οφειλών οι οποίες δεν αντιστοιχούν σε οφειλόμενο φόρο κ.λ.π.

Συμψηφισμούς μεταξύ οφειλών και υπερεισπράξεων θα διενεργεί κατά περιόδους η Δ.ΗΛΕ.Δ., όπως αυτούς που πραγματοποίησε με αρχή τον Δεκέμβριο του 2015, συμψηφίζοντας αυτόματα μοναδικές οφειλές που εμφανίζονταν σε περίπου 210.000 φορολογούμενους, εξοικονομώντας χιλιάδες εργατοώρες για την διοίκηση αλλά και τους οφειλέτες. Ενέργειες αυτόματου συμψηφισμού υπερεισπράξεων με οφειλές θα γίνονται και σε οφειλέτες που έχουν πέραν του ενός είδους οφειλής (π.χ. οφειλές φόρου εισοδήματος και ΕΝ.Φ.Ι.Α.).


Θ) Γνωμοδοτήσεις Ν.Σ.Κ. σχετικές με τον συμψηφισμό.

1) Γνωμοδότηση ΝΣΚ 149/2010

Εάν είναι επιτρεπτός ο συμψηφισμός απαίτησης του Δημοσίου με ανταπαίτηση οφειλέτιδας επιχείρησης μετά την επικύρωση συμφωνίας του άρθρου 44 Ν. 1892/1990, που πέτυχε η τελευταία με τους πιστωτές της. Σε καταφατική περίπτωση: α) εάν προς συμψηφισμό δύνανται να αντιταχθούν και απαιτήσεις του Δημοσίου, που κατέστησαν ταμειακά ληξιπρόθεσμες μετά την επικύρωση της συμφωνίας β) εάν μετά την επικύρωση της συμφωνίας και τον δι' αυτής περιορισμό των χρεών της επιχείρησης είναι επιτρεπτός ο εκ μέρους του Δημοσίου συμψηφισμός απαίτησής του και κατά το πέραν του περιορισμού μέρος αυτής με ανταπαίτηση της επιχείρησης. Σε αρνητική περίπτωση, εάν θα πρέπει να επιστραφεί στην εταιρεία το ποσό της συμψηφισθείσας ανταπαίτησης αυτής ή πρέπει να πιστωθεί το επιστρεπτέο ποσό στις δόσεις κατά τους όρους της συμφωνίας.

2) Γνωμοδότηση Ν.Σ.Κ. 17/2011

Ερωτάται: α) Αν είναι δυνατός ο συμψηφισμός του συνόλου ή μέρους του ποσού της επιστροφής, σε εκτέλεση δικαστικής απόφασης, προστίμου του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων (Κ.Β.Σ.) προς πτωχεύσασα εταιρεία, με απαιτήσεις του Ελληνικού Δημοσίου κατά της ίδιας εταιρείας, όπως αυτές αναλύονται στο σχετικό πίνακα χρεών. β) Σε αρνητική περίπτωση, αν η επιστροφή αυτή, αποτέλεσμα διαγραφής του προστίμου Κ.Β.Σ., σε εκτέλεση δικαστικής απόφασης, κατά τη διάρκεια της πτώχευσης, η εξόφληση του οποίου, όμως, έγινε, κυρίως, με εκπλειστηριάσματα, προϊόντα αναγκαστικών πλειστηριασμών, που πραγματοποιήθηκαν πριν από την κήρυξη της εταιρίας σε κατάσταση πτώχευσης, ενώ και οι σχετικοί πίνακες κατάταξης συντάχθηκαν, επίσης, πριν από την κήρυξη της εταιρίας σε κατάσταση πτώχευσης, πρέπει να γίνει προς τη σύνδικο της πτώχευσης αυτής ή προς τους συμβολαιογράφους των αναγκαστικών πλειστηριασμών, προκειμένου να συντάξουν συμπληρωματικούς πίνακες κατάταξης και να ικανοποιήσουν τους αναγγελθέντες σ' αυτούς δανειστές.

3) Γνωμοδότηση ΝΣΚ 142/2013

Εάν είναι σύννομος ο συμψηφισμός βεβαιωμένων οφειλών επιχείρησης με εκκαθαρισμένες ανταπαιτήσεις αυτής έναντι του Δημοσίου που γεννήθηκαν μετά την υπαγωγή της επιχείρησης υπό ειδική εκκαθάριση σύμφωνα με το άρθρο 46α του ν. 1892/1990. Εάν το σύννομο κατά τα ανωτέρω συμψηφισμού εξαρτάται από το χρόνο (εν ευρεία έννοια και ταμειακής) βεβαίωσης των απαιτήσεων του Δημοσίου, από το αν δηλαδή αυτή έλαβε χώρα πριν ή μετά τη θέση της επιχείρησης υπό ειδική εκκαθάριση.

4) Γνωμοδότηση ΝΣΚ 253/2014

Εάν έχει αναλογική εφαρμογή το άρθρο 36 του ν. 3588/2007 για τον συμψηφισμό ανταπαίτησης του Δημοσίου προς αντίστοιχη απαίτηση του οφειλέτη του πιστωτικού ιδρύματος, το οποίο έχει τεθεί υπό ειδική εκκαθάριση, σύμφωνα με το άρθρο 68 του ν. 3601/2007.

5) Γνωμοδότηση ΝΣΚ 121/2015

α) Συμψηφισμός ποσών από επιστροφή Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης με ασφαλιστικές οφειλές και β) συμψηφισμός ποσών από επιστροφή Ε.Φ.Κ. με οφειλές προς τη Φορολογική Διοίκηση.

Σημείωση: Η παραπάνω γνωμοδότηση έγινε δεκτή από τον αναπληρωτή υπουργό οικονομικών (πλην την περίπτωση Γ3 ως προς το δυνητικό χαρακτήρα του συμψηφισμού) και κοινοποιήθηκε με την ΠΟΛ.1029/29.2.2016.


Ι) Συνταγματικότητα αυτεπάγγελτου συμψηφισμού.

ΣτΕ  2164/2012 Συνταγματικότητα αυτεπάγγελτου συμψηφισμού οφειλών δημοσίου με μη ληξιπρόθεσμες δόσεις ρυθμισμένων οφειλών.

Η δυνατότητα αυτεπάγγελτου συμψηφισμού και επί μη ληξιπρόθεσμων οφειλών ή μη ληξιπρόθεσμων δόσεων ρυθμισμένων οφειλών, στοιχούσα και προς γενική αρχή για την απόσβεση των ενοχών, δεν ανατρέπει την εμπιστοσύνη που επέδειξαν οι οφειλέτες του Δημοσίου στη χαριστική προθεσμία που τους χορηγήθηκε για την εξόφληση των οφειλών τους μέσω της τμηματικής καταβολής, διότι, όπως προαναφέρθηκε, ο αυτεπάγγελτος συμψηφισμός δεν απαιτεί την καταβολή χρέους, αλλά μόνο το συνυπολογισμό βέβαιων και εκκαθαρισμένων απαιτήσεων.

Επομένως, το άρθρο 83 του ΚΕΔΕ, όπως αντικαταστάθηκε με το άρθρο 11 του ν. 3943/2011, δεν αντίκειται στο Σύνταγμα. Κατά τη γνώμη, όμως, των Συμβούλων Μ. Καραμανώφ και Β. Αραβαντινού και της Παρέδρου, Φρ. Γιαννακού, η εξουσία του Δημοσίου να επιβάλλει αυτεπαγγέλτως το συμψηφισμό επί μη ληξιπρόθεσμων χρεών, ειδικότερα δε, επί μη ληξιπρόθεσμων δόσεων οφειλών που έχουν υπαχθεί σε ρύθμιση, προσκρούει στο άρθρο 5 παρ. 1 του Συντάγματος που κατοχυρώνει την οικονομική ελευθερία και το δικαίωμα του κάθε πολίτη να προγραμματίζει την οικονομική δραστηριότητα δείχνοντας εμπιστοσύνη στις αποφάσεις που λαμβάνει κάθε φορά η Διοίκηση και τον αφορούν, οι οποίες δεν δύνανται να ανατρέπονται μονομερώς από τη Διοίκηση, λόγω μεταβολής του τρόπου δράσης της.


ΙΑ) Άλλες αποφάσεις αναφερόμενες στο συμψηφισμό απαιτήσεων με οφειλές.

1) ΠΟΛ.1058/19.3.2013 Καθορισμός διαδικασίας αποπληρωμής των εκκαθαρισμένων ή μη, εκκρεμών επιστροφών (tax refund arrears) στους δικαιούχους.

2) ΠΟΛ.1029/29.2.2016 Κοινοποίηση της με αριθμό ΝΣΚ 121/2015 Γνωμοδότησης του Α' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, αναφορικά με τον συμψηφισμό ποσών από επιστροφή Ε.Φ.Κ. με ασφαλιστικές οφειλές και με οφειλές προς τη Φορολογική Διοίκηση.