Αναδημοσίευση από το Ενημερωτικό Δελτίο Σεπτεμβρίου 2019 της ΣΟΛ Α.Ε.
www.solcrowe.gr


ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΣΤΑΘΜΙΣΜΑΤΟΣ ΝΗΣΙΩΤΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ (Α.ΝΗ.ΚΟ) Ν.4551/2018 ΚΑΙ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΕΙΡΙΣΜΟΣ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΔΙΑΝΟΜΗΣ Η ΚΕΦΑΛΑΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ

ΕΡΩΤΗΜΑ

Σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 3 του ν. 4551/2018 οι πολύ μικρές, μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις ή οντότητες με κριτήριο το καθαρό ύψος του κύκλου εργασιών τους, όπως ορίζεται στις παραγράφους 2 έως 5 του άρθρου 2 του ν. 4308/2014 περί Ε.Λ.Π. που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα, εφόσον έχουν την κύρια έδρα τους σε νησί που εφαρμόζεται το μέτρο του Μεταφορικού Ισοδύναμου (Μ.Ι.), δικαιούνται το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ).

Το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ.) είναι το ποσό που καταβάλλεται στην ωφελούμενη μονάδα ή επιχείρηση και που προκύπτει ως η διαφορά του πραγματικού μεταφορικού κόστους της ωφελούμενης μονάδας ή επιχείρησης από το Κατώφλι Μεταφορικού Ισοδυνάμου.

Το Α.ΝΗ.ΚΟ. καταχωρείται ως έσοδο στα λογιστικά βιβλία των επιχειρήσεων και στην Δήλωση Φόρου Εισοδήματος Νομικών Προσώπων (Έντυπο Ν) αναγράφεται στον κωδικό 476 ως αφορολόγητο έσοδο.

Στην παράγραφο 2 του άρθρου 7 του ανωτέρω νόμου, αναφέρεται ότι σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησης του ως άνω ποσού έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 47 του ν.4172/2013.

Ερωτάται:

1. Σε ποιο λογαριασμό των Ιδίων Κεφαλαίων θα καταχωρηθεί το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ.) ως αφορολόγητο έσοδο;

2. Σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησής του, πρέπει να υπαχθεί σε φόρο εισοδήματος (ως αφορολόγητο) καθώς και σε φόρο μερίσματος;

Εάν η Εταιρεία έχει λογιστικές ζημίες (σωρευτικές) μπορεί να γίνει διανομή αυτού του αφορολογήτου εσόδου;

ΓΝΩΜΗ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ

Η Γνώμη της Φορολογικής Επιτροπής σχετικά με το παραπάνω ερώτημα είναι η εξής:

- Στην παρ. 2 του άρθρου 7 του ν. 4551/2018 «Μηχανισμός εφαρμογής, κρατική εποπτεία, γενικοί όροι υλοποίησης του Μεταφορικού Ισοδυνάμου (Μ.Ι.) και άλλες διατάξεις.» ορίζεται ότι:

«(…)

2. Το Α.ΝΗ.ΚΟ. είναι αφορολόγητο και ακατάσχετο στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης αντίθετης διάταξης, δεν υπόκειται σε οποιαδήποτε κράτηση, δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένες οφειλές στη Φορολογική Διοίκηση και στο υπόλοιπο Δημόσιο, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τα πιστωτικά ιδρύματα και δεν υπολογίζεται στα εισοδηματικά όρια για την καταβολή οποιασδήποτε παροχής κοινωνικού ή προνοιακού χαρακτήρα. Για το λόγο αυτόν, για την είσπραξή του δεν απαιτείται η προσκόμιση φορολογικής και ασφαλιστικής ενημερότητας.

Επίσης, δεν προσμετράται στο ετήσιο καθαρό οικογενειακό εισόδημα και δεν υπόκειται στην ειδική εισφορά αλληλεγγύης του άρθρου 43Α του ν. 4172/2013 (Α΄ 167). Τα παραπάνω ισχύουν και αν ο δικαιούχος είναι νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος νόμου, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 47 του ν. 4172/2013 (Α΄ 167) περί φορολόγησης κέρδους από επιχειρηματική δραστηριότητα, σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησής του.

...»

- Στο άρθρο 47 του ν. 4172/2013 ορίζεται ότι:

«1. Το κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κεφαλαίου Γ' , του Μέρους Δεύτερου («Φόρος Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων») του Κ.Φ.Ε., εκτός από τις περιπτώσεις όπου ορίζεται διαφορετικά στο παρόν κεφάλαιο.

Σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης ή διανομής κερδών για τα οποία δεν έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων, το ποσό που διανέμεται ή κεφαλαιοποιείται φορολογείται σε κάθε περίπτωση ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη φορολογικών ζημιών...».


- Στην παράγραφο 13 του άρθρου 72 του ν. 4172/2013 ορίζεται ότι:

«13. Για ισολογισμούς που κλείνουν με ημερομηνία 31.12.2014 και μετά δεν επιτρέπεται η τήρηση λογαριασμών αφορολόγητου αποθεματικού, πλην των επενδυτικών ή αναπτυξιακών νόμων, του αφορολόγητου αποθεματικού της περίπτωσης ζ' της παραγράφου 3 του άρθρου 28 του ν. 2238/1994, όπως ισχύει μετά τη δημοσίευση του Κ.Φ.Ε. καθώς και ειδικών διατάξεων νόμων.».

- Στην ΠΟΛ. 1014/2018 με την οποία ερμηνεύτηκαν οι διατάξεις του άρθρου 27 του ν. 4172/2013 αναφέρονται τα εξής:

«……………………

1. Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 99 του ν.4446/2016 τροποποιήθηκε το δεύτερο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 47 του ν.4172/2013 προκειμένου για τον προσδιορισμό των κερδών από επιχειρηματική δραστηριότητα των νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων, στην περίπτωση που λαμβάνει χώρα διανομή ή κεφαλαιοποίηση κερδών χωρίς να έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος (περ. α').

Ειδικότερα, με τις νέες διατάξεις, οι οποίες έχουν εφαρμογή για φορολογικά έτη που αρχίζουν από την 1η Ιανουαρίου 2017 και μετά, ορίζεται ότι σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης ή διανομής κερδών για τα οποία δεν έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων, το ποσό που διανέμεται ή κεφαλαιοποιείται φορολογείται σε κάθε περίπτωση ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη φορολογικών ζημιών.

Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι σε περίπτωση ύπαρξης φορολογικών ζημιών παρελθόντων ετών, οι οποίες μεταφερόμενες (συμψηφιζόμενες) με τα αποτελέσματα του τρέχοντος έτους συνεπάγονται ζημιογόνο αποτέλεσμα και ταυτόχρονα, μέσα στην ίδια χρήση, πραγματοποιείται και διανομή κερδών θα πρέπει τα προς διανομή ποσά να φορολογούνται, κατ' εφαρμογή των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 47 του ν.4172/2013, ξεχωριστά (αυτο-τελώς).

Το ποσό των κερδών που διανέμεται ή κεφαλαιοποιείται από κέρδη του τρέχοντος φορολογικού έτους που δεν έχουν υπαχθεί σε φορολόγηση προστίθεται στις μεταφερόμενες φορολογικές ζημίες, καθόσον το ποσό αυτό έχει ήδη υπαχθεί σε φορολόγηση με βάση τα αναφερόμενα πιο πάνω και επομένως ο μη συνυπολογισμός του στα αποτελέσματα του τρέχοντος φορολογικού έτους θα είχε ως αποτέλεσμα τη διπλή φορολόγησή του.

(…)

Επομένως, με βάση τις νεώτερες διατάξεις, από 1.1.2017 και μετά οι φορολογικές ζημίες παρελθουσών χρήσεων δεν μπορούν να συμψηφισθούν με αφορολόγητα αποθεματικά για τα οποία δεν έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος, όπως αυτά που έχουν σχηματισθεί με τις διατάξεις του ν.4172/2013, αποθεματικά αναπτυξιακών νόμων καθώς και αποθεματικά του ν. 2238/1994 τα οποία ήταν εκτός πεδίου εφαρμογής των διατάξεων των παραγράφων 12 και 13 του άρθρου 72 του ν.4172/2013. Οι ζημίες αυτές διατηρούνται και μεταφέρονται στο επόμενο φορολογικό έτος με τις προϋποθέσεις του άρθρου 27 του ν.4172/2013, ενώ τα προαναφερθέντα απο-θεματικά φορολογούνται ξεχωριστά, μη συναθροιζόμενα με τις ζημίες αυτές.».

- Στην ΠΟΛ. 2023/2019, με την οποία εδόθησαν «Οδηγίες για τη συμπλήρωση και την εκκαθάριση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων φορολογικού έτους 2018» μεταξύ άλλων αναφέρονται και τα εξής:

«…

7. Στους κωδικούς 495, 474, 458, 465, 466, 470, 463, 467, 459, 468, 471, 469, 559, 752, 475, 473, 462, 476, 477 και 478 αναγράφονται τα έσοδα που με βάση τις αναφερόμενες στους οικείους κωδικούς διατάξεις του ν.4172/2013απαλλάσσονται του φόρου εισοδήματος. Επισημαίνεται ότι οι ως άνω κωδικοί συμπληρώνονται χωρίς να ελέγχεται η επάρκεια κερδών με βάση το ποσό του κωδικού 016. Σε περίπτωση που μετά την αφαίρεση των ως άνω κωδικών από τον κωδικό 024 προκύψει ζημία, η ζημία αυτή αναγνωρίζεται φορολογικά. Τα ίδια ισχύουν και στην περίπτωση που προσαυξάνονται οι ζημίες του κωδικού 224 λόγω της αφαίρεσης των πιο πάνω κωδικών.

Ειδικότερα:

(…)

ιη) Στον κωδικό 476 αναγράφονται τα κεφαλαιακά κέρδη που προκύπτουν από την ανταλλαγή ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου ή εταιρικών ομολόγων με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου με άλλους τίτλους κατ' εφαρμογή του προγράμματος συμμετοχής στην αναδιάταξη του ελληνικού χρέους, τα οποία απαλλάσσονται από τον φόρο εισοδήματος κατ' εφαρμογή των διατάξεων της παρ.5 του άρθρου 47 του ν.4172/2013.
Στον ίδιο κωδικό καταχωρούνται τα κεφαλαιακά κέρδη που έχουν προκύψει στο πλαίσιο του προγράμματος ανταλλαγής τίτλων βάσει της αριθμ. 1332/15.11.2017 Απόφασης του Αναπληρωτή Υπουργού Οικονομικών, καθόσον, όπως διευκρινίσθηκε με την ΠΟΛ.1174/2017 εγκύκλιο, αποτελούν μέρος του προγράμματος συμμετοχής στην αναδιάταξη του ελληνικού δημόσιου χρέους.

Επίσης, στον κωδικό αυτό καταχωρείται και το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ.) του ν.4551/2018 το οποίο σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ.2 του άρθρου 7 του νόμου αυτού είναι αφορολόγητο.

Επισημαίνεται ότι σε περίπτωση διανομής των ως άνω ποσών έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ.1 του άρθρου 47 του ν.4172/2013…».

- Στο Ν 4548/2018 και στο άρθρο 159 με τίτλο «Προϋποθέσεις και περιορισμός διανομής ποσών» ορίζεται ότι:

«1. Με την επιφύλαξη των διατάξεων για τη μείωση του κεφαλαίου, δεν μπορεί να γίνει οποιαδήποτε διανομή στους μετόχους, εφόσον, κατά την ημερομηνία λήξης της τελευταίας χρήσης, το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της εταιρείας (καθαρή θέση), όπως προσδιορίζονται στο νόμο, είναι ή, ύστερα από τη διανομή αυτή, θα γίνει κατώτερο από το ποσό του κεφαλαίου, προσαυξημένου με: (α) τα αποθεματικά, των οποίων η διανομή απαγορεύεται από το νόμο ή το καταστατικό, (β) τα λοιπά πιστωτικά κονδύλια της καθαρής θέσης, τα οποία δεν επιτρέπεται να διανεμηθούν, και (γ) τα ποσά των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη. Το ποσό του κεφαλαίου που προβλέπεται στο προηγούμενο εδάφιο μειώνεται κατά το ποσό του κεφαλαίου που έχει καλυφθεί αλλά δεν έχει καταβληθεί, όταν το τελευταίο δεν εμφανίζεται στο ενεργητικό του ισολογισμού.

2. Το ποσό που διανέμεται στους μετόχους δεν μπορεί να υπερβαίνει:

το ποσό των αποτελεσμάτων της τελευταίας χρήσης που έχει λήξει, προσαυξημένο με τα κέρδη, τα οποία προέρχονται από προηγούμενες χρήσεις και δεν έχουν διατεθεί, και τα αποθεματικά για τα οποία επιτρέπεται και αποφασίστηκε από τη γενική συνέλευση η διανομή τους, μειωμένο:

(α) κατά το ποσό των πιστωτικών κονδυλίων της κατάστασης αποτελεσμάτων, που δεν αποτελούν πραγματοποιημένα κέρδη,

(β) κατά το ποσό των ζημιών προηγούμενων χρήσεων και

(γ) κατά τα ποσά που επιβάλλεται να διατεθούν για το σχηματισμό αποθεματικών, σύμφωνα με το νόμο και το καταστατικό.

3. Η έννοια της διανομής των παραγράφων 1 και 2 περιλαμβάνει ιδίως την καταβολή μερισμάτων και τόκων από μετοχές.».

- Από τον συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων προκύπτει ότι:

1. Το Αντιστάθμισμα Νησιωτικού Κόστους (Α.ΝΗ.ΚΟ.) ως αφορολόγητο έσοδο θα πρέπει να παρακολουθείται σε ιδιαίτερο λογαριασμό των αποθεματικών ή των κερδών εις νέον, με ιδιαίτερο τίτλο που να αναφέρει τη διάταξη σχηματισμού του.

2. Σε περίπτωση διανομής ή κεφαλαιοποίησης του Α.ΝΗ.ΚΟ., φορολογείται ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη φορολογικών ζημιών σύμφωνα με το άρθρο 47 παρ. 1 του ν. 4172/2013 (οφείλεται φόρος εισοδήματος νομικού προσώπου πλέον φόρος μερισμάτων).

Η διανομή στις ανώνυμες εταιρείες γίνεται με τις προϋποθέσεις και περιορισμούς του άρθρου 159 του ν. 4548/2018.

Τα ανωτέρω περιγραφόμενα αφορούν το φορολογικό χειρισμό των αφορολόγητων αποθεματικών και μόνο.

Νομοθεσία-Νομολογία
Ν. 4451/2018 άρθρο 7
Ν. 4172/2013 άρθρα 47 & 72
Ν. 4548/2018 άρθρο 159
ΠΟΛ. 1014/2018
ΠΟΛ. 2023/2019