ΝΑΣΟΠΟΥΛΟΣ Α. ΑΝΤΩΝΙΟΣ
ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ – ΦΟΡΟΤΕΧΝΙΚΟΣ

Με τις διατάξεις του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (Κ.Φ.Ε.) Ν.4172/2013, με το πρώτο μέρος (άρθρα 1-9) του νέου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος θεσπίζονται οι γενικές του διατάξεις.

Ειδικότερα με το άρθρο 9 (Πίστωση φόρου αλλοδαπής), κατά τα διεθνή πρότυπα αντιμετωπίζονται ζητήματα διπλής φορολόγησης με την εφαρμογή της μεθόδου «πίστωσης φόρου αλλοδαπής» (credit method).

Σημείωση:

Η παραπάνω πρόβλεψη (credit method) συμπεριλαμβάνεται στις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής φορολογίας που έχει συνάψει η χώρα μας.

Με βάση το Σύνταγμα της Ελλάδος στο άρθρο 28 Κανόνες του διεθνούς δικαίου και διεθνείς οργανισμοί στην παρ.1 αναφέρει:

«1. Οι γενικά παραδεδειγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου, καθώς και οι διεθνείς συμβάσεις, από την επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη νόμου. Η εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμβάσεων στους αλλοδαπούς τελεί πάντοτε υπό τον όρο της αμοιβαιότητας.»

Η Ελλάδα έχει συνάψει διεθνείς συμβάσεις για την αποφυγή της διπλής φορολογίας με πολλές χώρες (57 χώρες) βασιζόμενη στο πρότυπο του μοντέλου του ΟΟΣΑ για τις Συμβάσεις Αποφυγής Διπλής Φορολογίας, καθώς και τις σχετικές κατευθυντήριες οδηγίες. Οι συμβάσεις αυτές κυρώνονται με νόμο και συνεπώς έχουν αυξημένη τοπική ισχύ και υπερισχύουν του  εσωτερικού δικαίου. Επίσης έχει συμπεριλάβει στη φορολογική νομοθεσία της τις προαναφερόμενες αρχές της «κατοικίας» άρθρο 4 και της «πηγής» άρθρο 3, έχει όμως συμπεριλάβει και διατάξεις οι οποίες περιορίζουν την διπλή φορολογία όπως η αρχή με «πίστωση φόρου αλλοδαπής» (credit method) άρθρο 9 για τους φορολογικούς κατοίκους της Ελλάδας.

Για την εφαρμογή των εν λόγω Συμβάσεων ισχύουν:

α) Η μέθοδος της πιστοποίησης «certification system».

Με την ΠΟΛ.1013/19.1.1990 εγκύκλιο διαταγή, καθορίστηκε η διαδικασία πιστοποίησης της φορολογικής κατοικίας (Resident Certification System). Κατά τη μέθοδο της πιστοποίησης (certification system) ο αλλοδαπός δικαιούχος του εισοδήματος ζητά την άμεση εφαρμογή της οικείας σύμβασης με την επίδειξη σχετικής αίτησης, στην οποία είναι ενσωματωμένο το σχετικό «πιστοποιητικό φορολογική κατοικίας» κατάλληλα συμπληρωμένο, υπογεγραμμένο και σφραγισμένο από την αρμόδια αλλοδαπή φορολογική Αρχή.

β) Η μέθοδος της επιστροφής «refund system» για το εισόδημα από τόκους ή δικαιώματα

Με την εγκύκλιο Ε.7911/120/10.4.85 ΠΟΛ.79 καθιερώθηκε η διαδικασία της επιστροφής του φόρου (Refund system) για την εφαρμογή των προαναφερόμενων συμβάσεων. Στη μέθοδο της επιστροφής (refund system) παρακρατείται κατ' αρχήν ο φόρος σύμφωνα με τις διατάξεις της εσωτερικής νομοθεσίας και κατόπιν ο αλλοδαπός δικαιούχος του εισοδήματος ή κεφαλαίου με αίτηση του, ζητά την επιστροφή του φόρου σύμφωνα με τις διατάξεις της οικείας σύμβασης

Με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 9 ορίζεται ότι για φορολογικό κάτοικο Ελλάδας όταν έχει εισόδημα και από την αλλοδαπή, ο καταβλητέος φόρος εισοδήματος μειώνεται κατά το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή για αυτό το εισόδημα.

Ειδικότερα στην παράγραφο 1 του άρθρου 9 ορίζεται:

«1. Εάν κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους ένας φορολογούμενος που έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή, ο καταβλητέος φόρος εισοδήματος του εν λόγω φορολογούμενου, όσον αφορά στο εν λόγω εισόδημα, μειώνεται κατά το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή για αυτό το εισόδημα. Η καταβολή του ποσού του φόρου στην αλλοδαπή αποδεικνύεται με τα σχετικά δικαιολογητικά έγγραφα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας.»

Με την ΠΟΛ.1026/22.1.2014, η Φορολογική Διοίκηση καθόρισε τα δικαιολογητικά έγγραφα που απαιτούνται για την πίστωση φόρου αλλοδαπής, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 9 του ν. 4172/2013 και την παράγραφο 2 του άρθρου 16 του ν. 4174/2013.

Ειδικότερα ορίζονται τα εξής:

1. Κάθε φορολογούμενος που έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα και κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή, για το οποίο έχει φορολογηθεί στην αλλοδαπή, προκειμένου να τύχει της μείωσης του φόρου εισοδήματος της παραγράφου 1 του άρθρου 9 του ν. 4172/2013, με την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος υποχρεούται να συνυποβάλει τα ακόλουθα δικαιολογητικά:
• Για τις χώρες με τις οποίες υπάρχει Σύμβαση Αποφυγής Διπλής Φορολογίας Εισοδήματος (Σ.Α.Δ.Φ.), βεβαίωση της αρμόδιας φορολογικής αρχής, από την οποία να προκύπτει ο φόρος που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή.
• Για τις λοιπές χώρες, με τις οποίες δεν υφίσταται Σ.Α.Δ.Φ, βεβαίωση της αρμόδιας φορολογικής αρχής ή Ορκωτού Ελεγκτή.
• Σε περίπτωση παρακράτησης φόρου από νομικό ή φυσικό πρόσωπο, απαιτείται βεβαίωση από το πρόσωπο αυτό, θεωρημένη από την αρμόδια φορολογική αρχή, ή βεβαίωση Ορκωτού Ελεγκτή. Η θεώρηση αυτή δεν απαιτείται όταν η παρακράτηση διενεργείται από δημόσιο φορέα, ασφαλιστικό οργανισμό ή χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

2. Η βεβαίωση της αρμόδιας φορολογικής αρχής θα πρέπει να φέρει την επισημείωση της Χάγης [ν. 1497/1984 (ΦΕΚ Α188/27−11−1984)], εφόσον το αλλοδαπό κράτος εμπίπτει στην κατάσταση των κρατών που έχουν προσχωρήσει στη Σύμβαση της Χάγης, όπως έχει συμπληρωθεί και ισχύει. Για τα κράτη τα οποία δεν έχουν προσχωρήσει στην ανωτέρω Σύμβαση, ισχύει η προξενική θεώρηση. Η σχετική βεβαίωση υποβάλλεται πρωτότυπη και απαιτείται η επίσημη μετάφρασή της στην Ελληνική γλώσσα.

Με την ΠΟΛ.1060/19.3.2015 στην παράγραφο 4, η Φορολογική Διοίκηση έδωσε περαιτέρω οδηγίες για την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 9.

Ειδικότερα ορίζονται τα εξής:

«4. Όσον αφορά στην πίστωση του φόρου αλλοδαπής, με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 9 του ν.4172/2013 προβλέπεται, ότι εάν κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους ένας φορολογούμενος (νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα) που έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα, κατά την έννοια των διατάξεων του άρθρου 4, αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή, ο καταβλητέος φόρος εισοδήματος του εν λόγω φορολογούμενου, όσον αφορά στο εν λόγω εισόδημα, μειώνεται κατά το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή για αυτό το εισόδημα.
Η καταβολή του ποσού του φόρου στην αλλοδαπή αποδεικνύεται με τα σχετικά δικαιολογητικά έγγραφα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας (άρθρο 16 του ν.4174/2013) και όπως αυτά καθορίζονται στην ΠΟΛ.1026/22.1.2014 Απόφαση του Γενικού Γραμματέα Δημοσίων Εσόδων (ΦΕΚ 170Β').
Στην περίπτωση που ο φόρος αλλοδαπής έχει καταβληθεί σε άλλο νόμισμα πέραν του ευρώ (π.χ. σε δολάρια Η.Π.Α.), για τις ανάγκες της πίστωσης του φόρου αλλοδαπής λαμβάνεται υπόψη η ισοτιμία ευρώ και ξένου νομίσματος, όπως αυτή προκύπτει κατά την ημερομηνία καταβολής του φόρου στην αλλοδαπή που αναγράφεται στη σχετική βεβαίωση της αρμόδιας φορολογικής αρχής ή Ορκωτού Ελεγκτή.»

Στην παράγραφο 2 του άρθρου 9 ν. 4172/2013 ορίζεται:

«2. Η μείωση του φόρου εισοδήματος που προβλέπεται στην προηγούμενη παράγραφο δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό του φόρου που αναλογεί για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα.»
Με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 9 ορίζεται ότι η μείωση του φόρου εισοδήματος της προηγούμενης παραγράφου δεν δύναται να υπερβαίνει το αναλογούν ποσό του φόρου για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα.»

Με την ΠΟΛ.1060/19.3.2015 στην παράγραφο 4, η Φορολογική Διοίκηση έδωσε περαιτέρω οδηγίες για την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 9.

Ειδικότερα, με τις διατάξεις της παραγράφου 2 του ίδιου ως άνω άρθρου και νόμου ορίζεται, ότι η μείωση αυτή του φόρου εισοδήματος, κατά το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή, δεν δύναται να υπερβαίνει το ποσό του φόρου που αναλογεί για το εισόδημα αυτό στην Ελλάδα.

Επισημαίνεται, ότι σε περίπτωση πιστωτικού υπολοίπου, το ποσό αυτό δεν επιστρέφεται, καθόσον σε αντίθετη περίπτωση (επιστροφής) δεν θα είχαμε επιστροφή φόρου, αφού αυτός δεν θα είχε αποδοθεί προηγουμένως στο Ελληνικό Δημόσιο (όπως συμβαίνει με τους παρακρατούμενους ή την προκαταβολή), αλλά απλώς μία καταβολή ποσού από το Δημόσιο προς το νομικό πρόσωπο μη προβλεπόμενη από το νόμο.

Επιπλέον, διευκρινίζεται ότι σε περίπτωση που ο φόρος επί των εισοδημάτων ημεδαπής ανώνυμης εταιρείας από την παροχή υπηρεσιών στην αλλοδαπή παρακρατείται από την αλλοδαπή εταιρεία κατά την εξόφληση των τιμολογίων, ήτοι στο επόμενο φορολογικό έτος από αυτό εντός του οποίου υπήχθησαν σε φορολογία τα υπόψη εισοδήματα στην Ελλάδα, ο παρακρατηθείς φόρος εκπίπτει από τον αναλογούντα φόρο εισοδήματος του επόμενου αυτού έτους, υποβάλλοντας και τη σχετική βεβαίωση της αρμόδιας αλλοδαπής φορολογικής αρχής. Αν όμως η παρακράτηση γίνει μέσα στην προθεσμία υποβολής της δήλωσης της ημεδαπής επιχείρησης, τότε αυτή δικαιούται να αφαιρέσει τον παρακρατηθέντα φόρο από τον αναλογούντα φόρο της δήλωσης αυτής.

Σημείωση:
Η μείωση του φόρου εισοδήματος της παρ.2 αφορά κάθε φορολογούμενο που έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα και κατά τη διάρκεια του φορολογικού έτους αποκτά εισόδημα στην αλλοδαπή (το οποίο φυσικά δηλώνεται και στην Ελλάδα ), για το οποίο έχει φορολογηθεί στην αλλοδαπή, προκειμένου να τύχει της μείωσης του φόρου εισοδήματος.

Παράδειγμα 1:

Έστω η ΒΗΤΑ Α.Ε. που είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδα και τηρεί διπλογραφικά βιβλία, στο φορολογικό έτος 2018 απέκτησε εισόδημα από δραστηριοποίηση  στην Ιταλία 300.000,00 €. Η ΒΗΤΑ Α.Ε. δεν διατηρεί μόνιμη εγκατάσταση στην αλλοδαπή αλλά πρόσκαιρη ,δεν είναι θυγατρική και ούτε είναι συνδεδεμένη με άλλη επιχείρηση και δεν αποτελεί  υποκατάστημα αλλοδαπής.
Για το εν λόγω εισόδημα αποδεδειγμένα καταβλήθηκε φόρος εισοδήματος στην Ιταλία ποσού 105.000,00€, με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που ορίζει η ΠΟΛ.1026/22.1.2014.
Το εν λόγω νομικό πρόσωπο σύμφωνα με το άρθρο 9 (Πίστωση φόρου αλλοδαπής) δικαιούται να εκπέσει από τον οφειλόμενο φόρο, που θα προκύψει για το συνολικό του εισόδημα, μόνο το ποσό των 87.000,00 €, δηλαδή στο ύψος του φόρου που αναλογεί στην Ελλάδα για το  εισόδημα που αποκτήθηκε στην Ιταλία .
Επομένως για 300.000,00 € ×29% (Άρθρο 58 Ν.4172/2013)  = 87.000,00€.
Η διαφορά μεταξύ του καταβληθέντος φόρου στην Ιταλία και του φόρου που θα εκπέσει ο φορολογούμενος για το εισόδημα της Ιταλία, ποσού 18.000,00 € (105.000,00 € -87.000,00 €), ως φόρος μη συμψηφιζόμενος και μη επιστρεπτέος, επειδή καταβλήθηκε στην Ιταλία, αποτελεί δαπάνη που δεν εκπίπτει από το ακαθάριστο εισόδημα.

Παράδειγμα 2:

Έστω η ΔΕΛΤΑ Α.Ε. που είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδα και τηρεί διπλογραφικά βιβλία, στο φορολογικό έτος 2015 απέκτησε εισόδημα από δραστηριοποίηση  στην Γαλλία 150.000,00 €. Η ΔΕΛΤΑ Α.Ε. δεν διατηρεί μόνιμη εγκατάσταση στην αλλοδαπή αλλά πρόσκαιρη ,δεν είναι θυγατρική και ούτε είναι συνδεδεμένη με άλλη επιχείρηση και δεν αποτελεί  υποκατάστημα αλλοδαπής.
Για το εν λόγω εισόδημα  αποδεδειγμένα καταβλήθηκε φόρος εισοδήματος στην Γαλλία ποσού 30.000,00€, με τα απαιτούμενα δικαιολογητικά που ορίζει η ΠΟΛ.1026/22.1.2014.
Το εν λόγω νομικό πρόσωπο σύμφωνα με το άρθρο 9 (Πίστωση φόρου αλλοδαπής) δικαιούται να εκπέσει από τον οφειλόμενο φόρο που θα προκύψει για το συνολικό του εισόδημα το ποσό των 30.000,00 € , δεδομένου ότι το ποσό του φόρου που καταβλήθηκε στην Γαλλία 30.000,00 € είναι μικρότερο από το αντίστοιχο ποσό που αναλογεί στο εισόδημα αυτό στην Ελλάδα 150.000,00 € ×29% (Άρθρο 58 Ν.4172/2013)  = 43.500,00€.
Επομένως θα καταβάλλει τη διαφορά που ανέρχεται σε 13.500,00€

Σύμφωνα με τη διάταξη του τρίτου εδαφίου της παραγράφου 3 του άρθρου 68 του Κ.Φ.Ε, ορίζεται:

«3. Ο φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων υπολογίζεται με βάση την ετήσια φορολογική δήλωση του φορολογούμενου και το ποσό της φορολογικής οφειλής καθορίζεται σύμφωνα με τα άρθρα 31 και 32 του Κώδικα Φορολογικής Διαδικασίας, κατόπιν έκπτωσης: α) του φόρου που παρακρατήθηκε, β) του φόρου που προκαταβλήθηκε, γ) του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή σύμφωνα με το άρθρο 9.
……………….
……………….
Σε περίπτωση που το ποσό του φόρου που προκαταβλήθηκε ή παρακρατήθηκε είναι μεγαλύτερο από τον οφειλόμενο φόρο, η επιπλέον διαφορά επιστρέφεται.»

Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι η δυνατότητα της πίστωσης του φόρου που καταβλήθηκε στην αλλοδαπή, σύμφωνα με τον περιορισμό της διατάξεως της παραγράφου 2 του παρόντος άρθρου, στο σύνολό του ή μέρος αυτού, παρέχεται εφόσον μετά τη μείωση του οφειλόμενου φόρου με τους παρακρατηθέντες φόρους και με τον προκαταβληθέντα φόρο καταλείπεται υπόλοιπο οφειλόμενου φόρου.

(Βλέπε παρακάτω παράδειγμα)

Παράδειγμα 3:

Έστω η ανώνυμη εταιρεία «ΣΙΓΜΑ Α.Ε.» έχει τα εξής δεδομένα


Κλείνοντας θα ήθελα  να τονίσω ότι με το παρών άρθρο εκφράζω τις προσωπικές μου απόψεις που στηρίζονται στη δική μου ερμηνευτική προσέγγιση. Σε καμία περίπτωση δεν διεκδικώ το αλάθητο και θα δεχθώ τις όποιες επισημάνσεις ή παρατηρήσεις σας.



Πηγές:
•Εφηµερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας, Νόµος υπ’ αριθµ. 4172,Φορολογία εισοδήµατος, επείγοντα µέτρα εφαρµογής του ν. 4046/2012, του ν. 4093/2012 και του ν. 4172/2013 και άλλες διατάξεις, Αριθµός φύλλου 167, 23 Ιουλίου 2013
•Αιτιολογική έκθεση στο Σχέδιο Νόµου «Φορολογία εισοδήµατος, επείγοντα µέτρα εφαρµογής του ν. 4046/2012, του ν. 4093/2012 και του ν. 4172/2013 και άλλες διατάξεις»
• ΝΟΜΟΣ ΥΠ’ ΑΡΙΘ. 4174 Φορολογικές διαδικασίες και άλλες διατάξεις. (ΦΕΚ Α' 170/26-07-2013)
• ΠΟΛ.1060/19.3.2015
Οδηγίες για την εφαρμογή των διατάξεων των άρθρων 9, 68 και 71 του ν. 4172/2013
• ΠΟΛ.1026/22.1.2014
Καθορισμός δικαιολογητικών εγγράφων για την πίστωση φόρου αλλοδαπής, σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 9 του ν. 4172/2013 και την παράγραφο 2 του άρθρου 16 του ν. 4174/2013
•Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος Ν.4172/2013 /Ανάλυση - Ερμηνεία Ν. 4172/2013,Νασόπουλος Α. Αντωνιος ,Αθήνα 2016.Πηγή: Taxheaven