ΣΥΝΕΔΡΙΑΣΕ δημόσια στο ακροατήριό του, στις 18 Σεπτεμβρίου 2017, με την παρουσία και του Γραμματέα Γεωργίου Φιστούρη, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:

Της αναιρεσείουσας: ..............., η οποία εκπροσωπήθηκε από την πληρεξούσια δικηγόρο της Αριάδνη Νούκα που ανακάλεσε την από 12/9/2017 δήλωση για παράσταση κατ’ άρθρο 242 παρ. 2 ΚΠολΔ, παραστάθηκε στο ακροατήριο και κατέθεσε προτάσεις.

Της αναιρεσιβλήτου: Ανώνυμης Εταιρείας με την επωνυμία "... A.E." και το διακριτικό τίτλο "...", πρώην "... ... AE" που εδρεύει στην … και εκπροσωπείται νόμιμα, η οποία εκπροσωπήθηκε από τους πληρεξούσιους δικηγόρους της Γρηγόριο Τιμαγένη και Γεώργιο Ορφανίδη και κατέθεσε προτάσεις.

Η ένδικη διαφορά άρχισε με την από 18/2/2015 αγωγή της ήδη αναιρεσείουσας, που κατατέθηκε στο Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης.

Εκδόθηκε η 8713/2016 οριστική απόφαση του ίδιου Δικαστηρίου, την αναίρεση της οποίας ζητεί η αναιρεσείουσα με την από 3/2/2017 αίτησή της.

Κατά τη συζήτηση της αίτησης αυτής, που εκφωνήθηκε από το πινάκιο, οι διάδικοι παραστάθηκαν, όπως σημειώνεται πιο πάνω.

Η πληρεξούσια της αναιρεσείουσας ζήτησε την παραδοχή της αιτήσεως, οι πληρεξούσιοι της αναιρεσιβλήτου την απόρριψή της και καθένας την καταδίκη του αντίδικου μέρους στη δικαστική δαπάνη.

Με την κρινόμενη αίτηση αναιρέσεως, προσβάλλεται η 8713/2016 τελεσίδικη απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης, με την οποία, απερρίφθη, ως μη νόμιμη, η από 18-2-2015 αγωγή της αναιρεσείουσας, με την οποία και για τους εκτιθέμενους σε αυτή λόγους, ζητούσε, να αναγνωρισθεί:
α) ότι είναι άκυρος, ως καταχρηστικός, ο όρος της μεταξύ αυτής και της εναγομένης και ήδη αναιρεσίβλητης καταρτισθείσης δανειακής συμβάσεως σε ξένο νόμισμα (ελβετικό φράγκο) με ρήτρα αποπληρωμής είτε στο ξένο νόμισμα είτε σε ευρώ, με βάση την ισοτιμία αυτού (ευρώ) προς το ξένο νόμισμα κατά τον χρόνο πληρωμής,
β) να αναγνωρισθεί, ως μόνη ισχύουσα ρήτρα μετατροπής σε ευρώ του οφειλομένου στο ξένο νόμισμα ποσού, η συναλλαγματική ισοτιμία των δύο νομισμάτων, που ίσχυε κατά τον χρόνο εκταμιεύσεως του δανεισθέντος ποσού και
γ) να αναγνωρισθεί η ανυπαρξία της οφειλής της (ενάγουσας και ήδη αναιρεσείουσας) προς την εναγομένη - ήδη αναιρεσίβλητη, κατά το ποσό των 27.784,84 ελβετικών φράγκων, καθώς και ότι η τελευταία ουδεμία απαίτηση διατηρεί κατ’ αυτής (ενάγουσας) από την εν λόγω δανειακή σύμβαση.

- Κατά τη διάταξη του άρθρου 563 παρ. 2 περ. β’ ΚΠολΔ στην αρμοδιότητα της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου υπάγονται αιτήσεις αναιρέσεως κατά αποφάσεων πολιτικών δικαστηρίων που παραπέμπονται για εκδίκαση στην Ολομέλεια με κοινό Πρακτικό του Προέδρου και του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου ή με απόφαση του Τμήματος που δικάζει.

Η παραπομπή μπορεί να γίνει για όλους ή για μερικούς μόνο από τους λόγους της αναίρεσης, αν σε κάθε περίπτωση κριθεί ότι δημιουργούνται ζητήματα με γενικότερο ενδιαφέρον ή ότι τούτο είναι αναγκαίο για την ενότητα της νομολογίας.

Περαιτέρω με τις διατάξεις του άρθρου 2 παρ. 1, 6 και 7 περ. ε’ και ια’ του ν. 2251/1994, όπως ίσχυαν κατά τον χρόνο καταρτίσεως της επίδικης συμβάσεως (2-1-2007) ορίζονται αντιστοίχως: "Όροι που έχουν διατυπωθεί εκ των προτέρων για απροσδιόριστο αριθμό μελλοντικών συμβάσεων (γενικοί όροι των συναλλαγών) δεν δεσμεύουν τον καταναλωτή, αν κατά την κατάρτιση της σύμβασης τους αγνοούσε ανυπαιτίως και ο προμηθευτής δεν του υπέδειξε την ύπαρξή τους ή του στέρησε τη δυνατότητα να λάβει πραγματική γνώση του περιεχομένου τους." (παρ. 1), "Γενικοί όροι συναλλαγών που έχουν ως αποτέλεσμα τη σημαντική διατάραξη της ισορροπίας των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των συμβαλλομένων σε βάρος του καταναλωτή απαγορεύονται και είναι άκυροι.

Ο καταχρηστικός χαρακτήρας γενικού όρου ενσωματωμένου σε σύμβαση κρίνεται αφού ληφθούν υπόψη η φύση των αγαθών ή υπηρεσιών που αφορά η σύμβαση, ο σκοπός της, το σύνολο των ειδικών συνθηκών κατά τη σύναψή της και όλες οι υπόλοιπες ρήτρες της σύμβασης ή άλλης σύμβασης από την οποία αυτή εξαρτάται." (παρ.6), "7. "Σε κάθε περίπτωση καταχρηστικοί είναι ιδίως οι όροι που:", α) ........... ε) επιφυλάσσουν στον προμηθευτή το δικαίωμα μονομερούς τροποποίησης ή λύσης της σύμβασης χωρίς ορισμένο ειδικό και σπουδαίο λόγο, στ) επιτρέπουν στον προμηθευτή να καταγγείλει σύμβαση αόριστης διάρκειας χωρίς εύλογη προθεσμία, ............ ια) χωρίς σπουδαίο λόγο αφήνουν το τίμημα αόριστο και δεν επιτρέπουν τον προσδιορισμό του με κριτήρια ειδικά καθορισμένα στη σύμβαση και εύλογα για τον καταναλωτή, .........." (παρ. 7).

Εξ άλλου, με τον ν.2251/1994 ενσωματώθηκε στο εθνικό μας δίκαιο η οδηγία 93/13/ΕΟΚ. Με την παρ. 2 του άρθρου 1 της Οδηγίας 93/13, ορίζεται ότι: "Οι ρήτρες της σύμβασης που απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου καθώς και διατάξεις ή αρχές διεθνών συμβάσεων στις οποίες έχουν προσχωρήσει τα κράτη μέλη ή η Κοινότητα, ιδίως στον τομέα των μεταφορών, δεν υπόκεινται στις διατάξεις της παρούσας οδηγίας. Η έκφραση "νομοθετικές και κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου" που αναφέρεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 καλύπτει επίσης τους κανόνες οι οποίοι εφαρμόζονται κατά νόμον μεταξύ των συμβαλλομένων, εάν δεν έχει συμφωνηθεί άλλως.", στην δε 13η σκέψη του προοιμίου της Οδηγίας αυτής εκτίθεται, ότι "οι νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις των κρατών μελών που καθορίζουν, άμεσα ή έμμεσα, τους όρους των συμβάσεων με τους καταναλωτές θεωρείται ότι δεν περιέχουν καταχρηστικές ρήτρες- ότι, κατά συνέπεια, δεν χρειάζεται να υπάγονται στις διατάξεις της παρούσας οδηγίας οι ρήτρες που απηχούν νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου καθώς και αρχές ή διατάξεις διεθνών συμβάσεων, στις οποίες έχουν προσχωρήσει τα κράτη μέλη ή η Κοινότητα- ότι, γι` αυτό τον λόγο, η έκφραση "νομοθετικές ή κανονιστικές διατάξεις αναγκαστικού δικαίου" που αναφέρονται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 καλύπτει τους κανόνες οι οποίοι εφαρμόζονται κατά νόμο μεταξύ των συμβαλλομένων, εάν δεν έχει συμφωνηθεί άλλως". Τέλος, με το άρθρο 291 του ΑΚ ορίζεται ότι: "Όταν πρόκειται για χρηματική οφειλή σε ξένο νόμισμα που πρέπει να πληρωθεί στην Ελλάδα, ο οφειλέτης, αν δεν συμφωνήθηκε το αντίθετο, έχει δικαίωμα να πληρώσει σε εγχώριο νόμισμα με βάση την τρέχουσα αξία του ξένου νομίσματος στο χρόνο και τον τόπο της πληρωμής.". Από την εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων δημιουργούνται ζητήματα, τόσον στην θεωρία όσον και στην νομολογία, σχετικά με το αν σε σύμβαση μεταξύ τράπεζας (επαγγελματία) και δανειολήπτη (καταναλωτή), που έχει συμφωνηθεί σε ξένο νόμισμα και διαλαμβάνεται σε αυτήν ο προδιατυπωμένος όρος ότι: "Εφ’ όσον το Δάνειο ή οποιοδήποτε τμήμα αυτού έχει χορηγηθεί σε συνάλλαγμα, ο/οι Οφειλέτης/τες υποχρεούται/ούνται να εκπληρώσει/ουν της εντεύθεν υποχρεώσεις του/τους προς την Τράπεζα είτε στο νόμισμα της χορήγησης, είτε σε EURO με βάση την τρέχουσα τιμή πώλησης του νομίσματος χορήγησης την ημέρα της καταβολής", ο όρος αυτός απηχεί το περιεχόμενο διατάξεως του ενδοτικού δικαίου και δη εκείνο του άρθρου 291 ΑΚ, αποτελώντας έτσι δηλωτικό όρο της συμβάσεως και επομένως εκφεύγει του ελέγχου της καταχρηστικότητας κατά τις ανωτέρω διατάξεις του ν.2251/1994 ή και του άρθρου 1 παρ.2 της Οδηγίας 93/13, εφόσον ήθελε γίνει δεκτό ότι η διάταξη αυτή έχει μεταφερθεί στο ελληνικό δίκαιο, ή αντιθέτως δεν αποτελεί δηλωτικό όρο και υπόκειται στον έλεγχο για καταχρηστικότητα, κατά τις προαναφερόμενες διατάξεις. Ειδικότερα, κατά τη θεωρία (Γαζής ΕρμΑΚ 291 αρ.3, Σταθόπουλος Γενικό Ενοχικό έκδ. 2004 παρ. 11, αρ. 47 σημ. 33, Ταμπάκης σε ΑΚ Γεωργιάδη - Σταθόπουλο, άρθρον 291 αρ. 9) η διάταξη του άρθρου 291 ΑΚ επί διαζευκτικής πληρωμής, δηλαδή είτε με αλλοδαπό είτε με ημεδαπό νόμισμα, είναι εφαρμοστέα μόνον αν ο οφειλέτης επέλεξε την πληρωμή στην ημεδαπή με αλλοδαπό νόμισμα και όχι αν επέλεξε την πληρωμή με ημεδαπό νόμισμα. Με βάση την άποψη αυτή υποστηρίζεται περαιτέρω από την θεωρία, ότι η διάταξη του άρθρου 291 ΑΚ δεν εμπίπτει στις περιπτώσεις, που αναφέρεται το άρθρο 1 παρ. 2 της Οδηγίας 93/13 και επομένως ο υπό το ανωτέρω περιεχόμενο όρο της συμβάσεως υπόκειται σε έλεγχο για καταχρηστικότητα με βάση τις ανωτέρω διατάξεις (Ι. Κ. γνωμοδοτήσεις από 11-5-2015 και 23-9-2014, Γ. Δ. - Α. Β. γνωμοδοτικά σημειώματα από 10-6-2015 και 14-9-2015, Ι. Βενιέρης γνωμοδοτήσεις από 12-5-2015 και 10-9-2015, Σ. Ψ. γνωμοδότηση από 7-5-2015, αντιθ. Λ. σε ΧρΙΔ 2016.244, Γιοβαννόπουλος σε ΕπισκΕμπΔ 2014.664). Διχογνωμία για το θέμα αυτό υφίσταται επίσης και στην νομολογία των δικαστηρίων της ουσίας, ενώ δεν έχει αχθεί, μέχρι τούδε, προς κρίση ενώπιον του Δικαστηρίου του Αρείου Πάγου.

Εξ άλλου, κατά το άρθρο 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ, αναίρεση επιτρέπεται, αν παραβιάστηκε κανόνας του ουσιαστικού δικαίου, στον οποίο περιλαμβάνονται και οι ερμηνευτικοί κανόνες των δικαιοπραξιών. Ο κανόνας δικαίου παραβιάζεται, αν δεν εφαρμοστεί, ενώ συντρέχουν οι πραγματικές προϋποθέσεις για την εφαρμογή του, ή αν εφαρμοστεί, ενώ δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές, καθώς και αν εφαρμοστεί εσφαλμένα, η δε παραβίαση εκδηλώνεται είτε με ψευδή ερμηνεία, είτε με κακή εφαρμογή, δηλαδή με εσφαλμένη υπαγωγή.

Στην προκειμένη περίπτωση, με την αναιρεσιβαλλομένη απόφαση, όπως από την επισκόπησή της προκύπτει, τα εξής, το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, δέχθηκε τα εξής:

Με τον πρώτο λόγο και το δεύτερο λόγο της αιτήσεως αναιρέσεως, κατά το οικείο μέρος του προβάλλεται η αιτίαση, ότι το Πολυμελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης, με το να δεχθεί, με την αναιρεσιβαλλομένη απόφασή του, ότι ο ανωτέρω όρος της υπό το προαναφερόμενο περιεχόμενο δανειακής συμβάσεως είναι δηλωτικός όρος αυτής, υπό την ανωτέρω έννοια και επομένως εκφεύγει του ελέγχου καταχρηστικότητας, εσφαλμένα ερμήνευσε και δεν εφάρμοσε τις προαναφερόμενες διατάξεις ουσιαστικού δικαίου του ν.2251/1994 και εσφαλμένα εφάρμοσε τη μη μεταφερθείσα στο εθνικό δίκαιο διάταξη του άρθρου 1 παρ.2 της Οδηγίας 93/13 της Ε.Ε..

Ενόψει τούτων το Τμήμα τούτο κρίνει, ομόφωνα ότι δημιουργείται ζήτημα γενικοτέρου ενδιαφέροντος και είναι αναγκαίο να παραπεμφθούν στην Πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου ο πρώτος λόγος και ο δεύτερος λόγος κατά το οικείο μέρος του με τους οποίους αποδίδεται στην αναιρεσιβαλλομένη η πλημμέλεια από τον αρ.1 του άρθρου 559 ΚΠολΔ, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 563 παρ. 2 περ. β’ ΚΠολΔ και 23 παρ. 1 και 2 εδ. γ’ περ. β’ του κυρωθέντος με το Ν. 1756/1988 "Κώδικα Οργανισμού Δικαστηρίων και Κατάστασης Δικαστικών Λειτουργών", επιφυλάσσεται δε για την έρευνα των λοιπών αναιρετικών αιτιάσεων.

Παραπέμπει στην Πλήρη Ολομέλεια του Αρείου Πάγου τους πρώτο και τον δεύτερο (κατά το οικείο μέρος του) από το άρθρο 559 αριθ. 1 ΚΠολΔ, λόγους της από 3 Φεβρουαρίου 2017 αιτήσεως της .................. για αναίρεση της 8713/2016 αποφάσεως του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης.

ΚΡΙΘΗΚΕ, αποφασίσθηκε στην Αθήνα, στις 26 Μαρτίου 2018.

Ο ΠΡΟΕΔΡΕΥΩΝ

Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

και νυν Πρόεδρος Αρείου Πάγου

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ σε δημόσια συνεδρίαση στο ακροατήριό του, στην Αθήνα, στις 8 Μαΐου 2018.

Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ

Ο ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ