Του Γιώργου Δαλιάνη*
www.artion.gr

Η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) ανακοίνωσε ότι μετά από σύγκριση εισοδημάτων και τραπεζικών καταθέσεων φορολογουμένων, θα προχωρήσει σε φορολογικό έλεγχο 2.027 υποθέσεων μέσα στο έτος 2018. Τα στοιχεία αυτά τα έχει αντλήσει από τα τραπεζικά ιδρύματα και με αφορμή αυτό το γεγονός συντάχθηκε το παρόν άρθρο που αναλύει την ισχύουσα νομοθεσία γύρω από τον ηλεκτρονικό έλεγχο των τραπεζικών καταθέσεων και κινήσεων από την ΑΑΔΕ.

Με την εφαρμογή του Ν.4174/2013 (ΦΕΚ 170 Α /26-7-2013) και σύμφωνα με το άρθρο 15, θεσπίσθηκαν οι υποχρεώσεις πιστωτικών και χρηματοδοτικών ιδρυμάτων, ιδρυμάτων πληρωμών, των Ελληνικών Ταχυδρομείων, της Ελληνικά Χρηματιστήρια ΑΕ, Εταιριών Παροχής Επενδυτικών Υπηρεσιών, επιχειρήσεων ιδιωτικής ασφάλισης, ιδιωτικών θεραπευτηρίων, ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων, εταιριών σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, εταιριών παροχής ηλεκτρικής ενέργειας και ύδρευσης, που υποχρεούνται ετησίως να διαβιβάζουν στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Οικονομικών μέσω ηλεκτρονικών καταστάσεων τα παρακάτω στοιχεία που αφορούν:

• Το ποσό των πιστωτικών και χρεωστικών τόκων καταθέσεων και repos που απέκτησε το φυσικό πρόσωπο κατά το προηγούμενο έτος (με άλλα λόγια τα κέρδη επί του κεφαλαίου), καθώς και το ποσό του φόρου που παρακρατήθηκε, με τα στοιχεία των δικαιούχων/συνδικαιούχων, όπως όνομα επώνυμο, ΑΦΜ και ημερολογιακό έτος αναφοράς. Τα ποσά αυτά όπως έχουμε διαπιστώσει έρχονται προσυμπληρωμένα στο έντυπο Ε1 (Δήλωση φόρου εισοδήματος φυσικών προσώπων).

• Επιπλέον, το Υπουργείο Οικονομικών ενημερώνεται με τα στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών οι οποίοι εμφανίζουν ετήσια κίνηση μεγαλύτερη των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ. Ως κίνηση λαμβάνεται το σύνολο των καθαρών πιστώσεων ή χρεώσεων, όποιο είναι μεγαλύτερο και όχι το άθροισμά τους. Για τον υπολογισμό των ετήσιων συνολικών καθαρών πιστώσεων ή χρεώσεων ενός πελάτη (φορολογούμενου) λαμβάνεται υπόψη:
- τα εμβάσματα από (προς) τράπεζες, ιδρύματα πληρωμών και τα ΕΛΤΑ
- οι καταθέσεις/αναλήψεις ποσών με μετρητά ή καταθέσεις /αναλήψεις μέσω τραπεζικών/ ιδιωτικών επιταγών καθώς και
- οι μεταφορές από άλλα, πλην των δικαιούχων του λογαριασμού, πρόσωπα εντός του ιδίου οργανισμού (πιστωτικό ίδρυμα, ίδρυμα πληρωμών και ΕΛΤΑ).

• Αντίθετα, αντιλογισμοί λανθασμένων καταχωρήσεων πίστωσης ή χρέωσης του λογαριασμού, καθώς και οι ανανεώσεις προθεσμιακών λογαριασμών και μεταφοράς ποσών μεταξύ λογαριασμών με κοινό δικαιούχο δε λαμβάνονται υπόψη. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στους λογαριασμούς με περισσότερους του ενός συνδικαιούχους να είναι τα ίδια πρόσωπα συνδικαιούχοι τόσο στον αποστέλλοντα όσο και στον παραλήπτη τραπεζικό λογαριασμό. Σε διαφορετική περίπτωση, η μεταφορά από λογαριασμό σε λογαριασμό με μη ταυτόσημους συνδικαιούχους μπορεί να χαρακτηριστεί ως δωρεά.

• Να σημειώσουμε ότι ένα ακόμη στοιχείο αναφοράς με βάση το οποίο οι ελεγκτικές αρχές αξιολογούν και περιλαμβάνουν περιπτώσεις προς φορολογικό έλεγχο, είναι το μεγαλύτερο ποσό χρεωστικής ή πιστωτικής κίνησης του λογαριασμού ανά ημερολογιακό έτος.

• Επίσης, οι φορολογικές αρχές ενημερώνονται για ποσά με υπόλοιπα αρχής/τέλους χρήσης όταν η συνολική αξία χαρτοφυλακίου είναι μεγαλύτερη των διακοσίων χιλιάδων (200.000) ευρώ. Τα στοιχεία που αποστέλλονται αφορούν στοιχεία χαρτοφυλακίων κινητών αξιών φυσικών προσώπων, με ημερομηνία 31/12 τόσο εκάστου έτους αναφοράς, όσο και του αμέσως προηγουμένου, χρηματικής αξίας μεγαλύτερης από 200.000 ευρώ. Το όριο των 200.000 ευρώ υπολογίζεται σε επίπεδο επενδυτή. Δηλαδή, εάν ένας επενδυτής έχει περισσότερα από ένα χαρτοφυλάκια με την ίδια ή και διαφορετική σύνθεση δικαιούχων, θα πρέπει η αξία αυτών να αθροίζεται συνολικά, αφού επιμεριστεί ισόποσα στους συνδικαιούχους το υπόλοιπο του εκάστοτε χαρτοφυλακίου, προκειμένου να προσδιοριστεί εάν είναι μεγαλύτερο από το όριο των 200.000 ευρώ.

• Τα Ελληνικά Χρηματιστήρια ΑΕ (ΕΧΑΕ) υποχρεούνται να υποβάλλουν καταστάσεις (στοιχεία) σε ηλεκτρονικό αρχείο, με στοιχεία που αφορούν σε μερίσματα που διανεμήθηκαν σε φυσικά και νομικά πρόσωπα κατά το προηγούμενο ημερολογιακό έτος από εταιρίες εισηγμένες στο Χρηματιστήριο Αθηνών.

• Τα πιστωτικά ιδρύματα, εταιρίες παροχής πιστώσεων και εταιρίες χρηματοδοτικής μίσθωσης (financial leasing) υποβάλλουν στοιχεία που αφορούν σε χρηματικά ποσά που πραγματικά καταβάλλονται από φυσικά πρόσωπα για τοκοχρεολυτική απόσβεση δανείων τακτικής λήξης, περιλαμβανομένων και των δεδουλευμένων και καταβληθέντων τόκων, τόκων υπερημερίας καθώς και λοιπών εξόδων (πχ διαχείρισης). Τα ποσά αυτά σύμφωνα με τη περίπτωση του άρθρο 32 του ν.4172/2013, αποτελούν τεκμήρια δαπάνης διαβίωσης.

• Επιπλέον, στοιχεία στις ελεγκτικές-φορολογικές αρχές στέλνουν οι φορείς (τράπεζες κλπ) εκκαθάρισης συναλλαγών με χρήση καρτών πληρωμών (χρεωστικών ή πιστωτικών) συμπεριλαμβανομένων των συναλλαγών ανάληψης σε Ελληνικό ΑΤΜ. Τα στοιχεία αυτά αφορούν συναλλαγές που έχουν εκδοθεί στην αλλοδαπή και από πιστωτικό ίδρυμα με έδρα εκτός Ελλάδας.

Πλέον των ανωτέρω που αφορούν υποβολή στοιχείων σχετικών με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, υποχρεούνται σε υποβολή στοιχείων και οι:
i. Επιχειρήσεις ιδιωτικής ασφάλισης, για στοιχεία των ασφαλιστικών συμβολαίων ζωής, θανάτου, προσωπικών ατυχημάτων και ασθένειας που συνάφθηκαν και αφορούν φυσικά πρόσωπα.
ii. Ιδιωτικά θεραπευτήρια (με εξαίρεση εκείνων της ψυχικής υγείας, καθώς και των ιδιωτικών διαγνωστικών κέντρων) υποβάλλουν τα ακόλουθα στοιχεία: α) ΑΦΜ ιατρού που εκτέλεσε την επέμβαση, β) Την ένδειξη αν ο ιατρός είναι έμμισθος ή συνεργαζόμενος, γ) ημερομηνία εκτέλεσης της επέμβασης, δ) κωδικό πράξης, σύμφωνα με την Κωδικοποίηση Νόσων – Διαγνώσεων (ICD-10) ιατρικών πράξεων. Την ίδια υποχρέωση έχουν και όλα τα ιδιωτικά ιατρικά κέντρα συμπεριλαμβανομένων και των κέντρων πλαστικής χειρουργικής. Δεν περιλαμβάνονται στα παραπάνω στοιχεία, οι αμοιβές που αφορούν διαγνωστικές εξετάσεις και οι αμοιβές ιατρών, που αφορούν αποκλειστικά επισκέψεις για ιατρικές γνωματεύσεις.
iii. Τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια όλων των βαθμίδων εκπαίδευσης, με εξαίρεση τα εσπερινά γυμνάσια και λύκεια, καθώς και τα ειδικά σχολεία ατόμων με ειδικές ανάγκες, τα οποία υποβάλλουν στοιχεία καταβληθέντων διδάκτρων και πληρωμών για πρόσθετες παροχές (μεταφορά μαθητών, διατροφή κλπ), ανά ημερολογιακό έτος. Τις παραπάνω υποχρεώσεις έχουν και τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια που λειτουργούν νόμιμα στη χώρα ως Πανεπιστήμια, Κολλέγια, Παραρτήματα ξένων Πανεπιστημίων, ιδιωτικά ΙΕΚ, εργαστήρια ελεύθερων σπουδών, επαγγελματικές και τεχνικές σχολές. Στα στοιχεία που υποβάλλονται αναφέρεται, το ΑΦΜ του υπόχρεου προς καταβολή των διδάκτρων. Υπόχρεος θεωρείται ο ίδιος εάν είναι ενήλικος, ο γονέας, ο κηδεμόνας ή τρίτο πρόσωπο που καταβάλει τα δίδακτρα σε όλη τη διάρκεια του έτους. Προσοχή, η καταβολή από τρίτο πρόσωπο (π.χ. παππούδες) θεωρείται δωρεά και υπόκειται σε φόρο δωρεάς.
iv. Οι εταιρίες σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να διαβιβάζουν στοιχεία των συνδρομητών τους. Στο τηλεπικοινωνιακό κόστος συμπεριλαμβάνονται τα πάγια τέλη, τα τέλη για συνδέσεις σταθερής και κινητής τηλεφωνίας ή σύνδεσης στο διαδίκτυο, είτε γίνεται μέσω συμβολαίου είτε μέσω κάρτας. Στο κόστος αυτό δεν υπολογίζονται οι φορολογικές επιβαρύνσεις, καθώς και οι λοιπές επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων.
v. Οι εταιρίες παροχής ηλεκτρικής ενέργειας υποβάλλουν στοιχεία κατανάλωσης των συνδρομητών τους. Στο ετήσιο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας δεν υπολογίζονται οι φορολογικές επιβαρύνσεις, καθώς και οι λοιπές επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων.
vi. Τέλος, οι εταιρίες ύδρευσης διαβιβάζουν στοιχεία που αφορούν συνδρομητές με ετήσια κατανάλωση νερού συνολικής αξίας χιλίων (1.000) ευρώ και άνω. Στο ετήσιο κόστος δεν υπολογίζονται οι φορολογικές επιβαρύνσεις, καθώς και οι λοιπές επιβαρύνσεις υπέρ τρίτων.

Μετά από επεξεργασία όλων αυτών των στοιχείων που έχει στη διάθεσή της η φορολογική-ελεγκτική αρχή, συγκρινόμενα με τα ετήσια δηλωθέντα εισοδήματα, μπορεί αυτόματα να προκύψουν διαφορές και πιθανόν να εντοπιστεί αποκρυβείσα φορολογητέα ύλη, όπως για παράδειγμα όταν υπάρχει διαφορά μεταξύ των δαπανών διαβίωσης οι οποίες είναι υψηλότερες σε σχέση με τα δηλωθέντα εισοδήματα.

Τελειώνοντας, για όσους θέλουν πληρέστερη ενημέρωση σας παραπέμπουμε στις εγκυκλίους διαταγές του Υπουργείου Οικονομικών, ΠΟΛ.1033/28.1.2014, ΠΟΛ.1054/2.3.2015, ΠΟΛ.1122/15.6.2015 και ΠΟΛ.1260/3.12.2015.


*O κ. Γιώργος Δαλιάνης είναι ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός