Από τον Αύγουστο του 2017 άρχισε να λειτουργεί ο εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων, τον οποίο εισήγαγε ο ν. 4469/2017 (Α΄ 62). Μολονότι καθ’ όλο το χρονικό διάστηµα λειτουργίας του εξωδικαστικού μηχανισμού, η Ειδική Γραμματεία Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (Ε.Γ.Δ.Ι.Χ.) επιχείρησε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που παρουσιάζονται κατά την εφαρμογή του, εν τέλει αρκετές δυσκολίες παρουσιάστηκαν άλυτες και προκρίθηκε ως μόνη λύση η τροποποίηση του νόμου αντί της διαρκούς έκδοσης διαδοχικών εγκύκλιων οδηγιών. Η επιθυμία της Διοίκησης και των Δανειστών να προχωρήσει η εξυγίανση αρκετών επιχειρήσεων και κατ’ επέκταση η βελτίωση των τραπεζικών χαρτοφυλακίων (NPLs) και των απαιτήσεων του Δημοσίου, οδήγησε ομοίως και στην προσαρμογή των οδηγιών για την υπαγωγή στον εξωδικαστικό των προσώπων χωρίς πτωχευτική ικανότητα (δικηγόροι, μηχανικοί, γιατροί, αγρότες κ.α.).

Θυμίζουμε πως σκοπός του Εξωδικαστικού είναι η εξυγίανση όσων επιχειρήσεων έχουν πραγματικές προοπτικές βιωσιμότητας, μέσω της ρύθμισης και διαγραφής μέρους των χρεών τους προς Τράπεζες-λοιπούς ιδιώτες-Δημόσιο.

Μελετώντας τις αλλαγές, ομολογούμε ότι ορισμένες εξ αυτών ήταν απαραίτητες ούτως ώστε ο Εξωδικαστικός να γίνει ένα αποδοτικό εργαλείο εξυγίανσης. Για παράδειγμα, η υπαγωγή και των οφειλών που γεννήθηκαν ή βεβαιώθηκαν έως και 31.12.2017 αποτελούσε αναντίρρητη ανάγκη. Έτσι, ο νόμος 4549/2018 εισήγαγε αλλαγές οι οποίες κύριο στόχο έχουν την διεύρυνση της βάσης ρυθμιζόμενων οφειλών καθώς και την ρύθμιση περιπτώσεων αιτήσεων Ο.Ε. και Ε.Ε. όπου χρειάζεται να υπαχθούν και οι προσωπικές οφειλές των ομόρρυθμων εταίρων σαν ατομικές επιχειρήσεις. Ειδικότερα:

1. Υπάγονται στον εξωδικαστικό και οφειλές που γεννήθηκαν και βεβαιώθηκαν έως και 31.12.2017.

2. Ειδικά για τις οφειλές προς ασφαλιστικά ταμεία υπολογίζεται ο χρόνος γέννησης της οφειλής και συγκεκριμένα “γεννήθηκαν σε χρόνο έως 31/12/2017 ή ανάγονται σε χρόνο έως 31/12/2017 με τις προσαυξήσεις ή τόκους εκπρόθεσμης καταβολής κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης”.

3. Δυνατότητα ομόρρυθμων εταίρων να υποβάλλουν και οι ίδιοι αίτηση για τη ρύθμιση των δικών τους οφειλών, εφόσον αυτές είναι κατά νόμο επιλέξιμες. Επομένως δεν εντάσσονται οφειλές άσχετες µε την επιχειρηματική δραστηριότητα ή που δεν κρίνονται απαραίτητες για την εξασφάλιση της βιωσιμότητας του εταίρου και οφειλές μεταγενέστερες της 31/12/2017. Από τη διατύπωση του νόμου προκύπτει ότι κυρίως τέτοιες οφειλές είναι προς τα ασφαλιστικά ταμεία των εταίρων (πρώην ΟΑΕΕ-ΤΣΜΕΔΕ). Ερώτημα το οποίο πρέπει να απαντηθεί από μελλοντικές οδηγίες είναι το ποιες οφειλές λαμβάνονται υπόψη και εντάσσονται για να κρίνουν την βιωσιμότητα ενός ομορρύθμου (συνοφειλέτη). Επί παραδείγματι, εντάσσονται οφειλές  ΕΝΦΙΑ ακινήτου που η χρήση του έχει παραχωρηθεί στην Ο.Ε.;

4. Υπάγονται ομόρρυθμοι εταίροι ΟΕ-ΕΕ ακόμη και αν έχουν διακόψει την ατομική τους δραστηριότητα, αρκεί να είναι ενεργή η εταιρεία. Αναφορικά με την επιλεξιμότητα (μια θετική χρήση τα τρία τελευταία έτη), αυτή εκ των πραγμάτων δεν θα μπορεί να κριθεί στο πρόσωπο του εταίρου, αφού ο ίδιος δεν τηρεί λογιστικά βιβλία στο δικό του όνομα. Επομένως, η επιλεξιμότητα θα κρίνεται με τα οικονομικά στοιχεία της εταιρίας.

5. Ο εταίρος μπορεί να ρυθμίσει τις δικές του οφειλές, εντάσσοντας και τις οφειλές που τον βαρύνουν ως ομόρρυθμο εταίρο, ακόμα και αν η εταιρία έχει λυθεί, εφόσον ο εταίρος διατηρεί δική του ατομική επιχείρηση σε λειτουργία.

6. Σε περίπτωση όπου συνυποβάλουν περισσότεροι συνοφειλέτες οι οποίοι είναι αυτοτελείς επιχειρήσεις (π.χ. ομόρρυθμοι εταίροι ως ατομικές επιχειρήσεις) η απαρτία υπολογίζεται χωριστά για κάθε συνοφειλέτη, ο οποίος υποβάλλει χωριστή πρόταση ρύθμισης και το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για την πρόταση του ενός συνοφειλέτη δεν επηρεάζεται από το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας για τις λοιπές προτάσεις.

Για όσους έχουν ασχοληθεί έως και σήμερα με τον μηχανισμό αυτό, γνωρίζουν ότι δεν ισχύουν οι ίδιοι κανόνες για τις επιχειρήσεις με πτωχευτική ικανότητα και χωρίς πτωχευτική ικανότητα. Όταν μιλάμε για επιχειρήσεις χωρίς πτωχευτική ικανότητα αναφερόμαστε κατά βάση στους λεγόμενους ελεύθερους επαγγελματίες (γιατροί, δικηγόροι, μηχανικοί κλπ).

Ειδικά για τους Ελεύθερους Επαγγελματίες πλέον ισχύει η τροποποιημένη ΠΟΛ.1223/2017.

Κατ’ αντιστοιχία, διευρύνεται η βάση των ρυθμιζόμενων οφειλών και για τους ελεύθερους επαγγελματίες εντάσσοντας τις οφειλές έως και 31 Δεκεμβρίου 2017, ενώ υπάγονται και οφειλές άνω των 50.000 ευρώ.

Για πρόσωπα χωρίς πτωχευτική ικανότητα: Το όριο των 50.000 ευρώ επεκτείνεται έως τις 125.000 ευρώ. Για οφειλέτες με συνολικές οφειλές προς το Δημόσιο άνω των 125.000 ευρώ, το Δημόσιο προτείνει λύσεις, μόνο εφόσον προσκομίζεται από τον οφειλέτη αξιολόγηση βιωσιμότητας και σχέδιο αναδιάρθρωσης οφειλών από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα, κατά την έννοια του άρθρου 1 παρ. 2 περ. ιδ του ν. 4469/2017, ο οποίος είναι είτε φυσικό πρόσωπο που είναι μέλος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος τουλάχιστον 5 χρόνια και διαθέτει άδεια ασκήσεως Οικονομολογικού Επαγγέλματος ή άδεια Λογιστή Φοροτεχνικού τάξης Α', είτε νομικό πρόσωπο, εφόσον η ως άνω αξιολόγηση και το σχέδιο, υπογράφονται από φυσικό πρόσωπο που δια­θέτει τα ως άνω προσόντα.

Πρόσωπα με πτωχευτική ικανότητα όπου το δημόσιο έχει άνω του 85% των απαιτήσεων: Το όριο των 50.000 ευρώ επεκτείνεται έως τις 125.000 ευρώ. Για οφειλέτες με συνολικές οφειλές άνω των 125.000 ευρώ καθίσταται υποχρεωτική η προσκόμιση αξιολόγησης βιωσιμότητας από ανεξάρτητο εμπειρογνώμονα προκειμένου το Δημόσιο να συμμετάσχει όπως και στην προηγούμενη παράγραφο.

Τα παραπάνω ισχύουν τόσο για τις οφειλές προς ΑΑΔΕ όσο και για τις οφειλές προς ασφαλιστικά ταμεία (πλέον ΕΦΚΑ) όπως προκύπτει και από την Υπουργική Απόφαση με αριθμό 62134/4100/28-12-2017.

Μείωση όγκου δικαιολογητικών και αυτόματη αναζήτηση περισσότερων εξ αυτών

Εκτός από την προσαρμογή των διατάξεων του νόμου ώστε να καταστεί ο Εξωδικαστικός αποτελεσματικότερος, συμπεριλαμβάνοντας τις οφειλές του έτους 2017 και διευθετώντας κάποιες ακόμη ειδικές περιπτώσεις (όπως την περίπτωση αναγκαστικών συνοφειλετών-ομορρύθμων εταίρων), προσπάθεια εξορθολογισμού και διευκόλυνσης των συμμετεχόντων έγινε και για την ίδια την διαδικασία κατά τη χρήση της πλατφόρμας.

Κατόπιν της τροποποίησης του νόμου 4469/2017, αποφασίζεται η μείωση των απαιτούμενων δικαιολογητικών εγγράφων για την αποδοχή της αίτησης υπαγωγής στον μηχανισμό. Αναμένεται διευκρινιστική εγκύκλιος η οποία θα ορίζει αυτά τα ελάχιστα απαιτούμενα έγγραφα.

Επιπλέον, πέραν της μείωσης του αριθμού των δικαιολογητικών, αποφασίστηκε η αυτόματη άντληση όσων εξ αυτών είναι διαθέσιμα μέσω της ιστοσελίδας της ΑΑΔΕ. Για το ζήτημα αυτό εκδόθηκε η απόφαση Αριθ. 64182/2018. Η συγκεκριμένη αλλαγή διευκολύνει την συμπλήρωση της πλατφόρμας από τη μεριά του οφειλέτη, αλλά σε καμία περίπτωση δεν διευκολύνει την διαδικασία από τη μεριά της γραφειοκρατίας καθώς όλα τα δικαιολογητικά τα οποία ο οφειλέτης καλούταν να συλλέξει από τις εκάστοτε δημόσιες υπηρεσίες συνεχίζει να έχει την υποχρέωση να τα συλλέξει. Σημαντικό είναι ότι πλέον δεν θα χρειάζεται η αίτηση να συνοδεύεται από καταστάσεις βεβαιωμένων οφειλών (τα στοιχεία οφειλών του Δημοσίου έτσι και αλλιώς συμπληρώνονταν αυτοματοποιημένα), εκτυπώσεις των οποίων την ύπαρξη αγνοούσαν οι υπάλληλοι των αντίστοιχων υπηρεσιών με αποτέλεσμα να καθυστερείται αισθητά η υποβολή της αίτησης από τη μεριά του οφειλέτη.  

Όμως, επειδή διαθέτουμε απτή εμπειρία πάνω στον Εξωδικαστικό με διαχείριση πολλών υποθέσεων, έχουμε από πριν αναγνωρίσει τις αστοχίες τόσο της πλατφόρμας όσο και τις δυσχέρειες ολοκλήρωσης των υπαγόμενων φακέλων και εξακολουθούμε να πιστεύουμε πως υφίστανται αδυναμίες στη διαδικασία του εξωδικαστικού που τον εμποδίζουν από το να λειτουργήσει όπως προοριζόταν.

Σε κάθε περίπτωση, η νομοθετική βελτίωση που υπέστη ο Εξωδικαστικός τον καθιστά χρησιμότερο και αποδοτικότερο για όσους διαθέτουν βιώσιμη επιχείρηση που οφείλει προς Δημόσιο και Ιδιωτικό Τομέα και επιθυμούν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους αυτές επωφελούμενοι από την δυνατότητα διαγραφής μέρους αυτών των οφειλών. Θεωρούμε πως οι αλλαγές που έγιναν είναι στη σωστή κατεύθυνση ώστε ο Εξωδικαστικός να αποτελεί ένα πραγματικά επιτυχημένο εργαλείο εξυγίανσης επιχειρήσεων.