Ξεκίνησε στις 3 Αυγούστου 2017 η δυνατότητα για τους ενδιαφερόμενους υποβολής αιτήσεων υπαγωγής στις διατάξεις του νόμου 4469/2017 «Εξωδικαστικός μηχανισμός ρύθμισης οφειλών επιχειρήσεων». Μέσα σε αυτό το σύντομο χρονικό διάστημα έχουμε παρατηρήσει έντονη κινητικότητα και ενδιαφέρον από πλήθος επιχειρήσεων, ατομικών ή εταιρειών, οι οποίες ναι μεν επιθυμούν τον διακανονισμό των οφειλών τους και τη διατήρηση της βιωσιμότητάς τους, αλλά εξακολουθούν να έχουν αρκετές απορίες και ζητήματα στα οποία ζητούν διασαφήσεις. Κατά τη γνώμη μας, για την πλευρά των αιτούντων-οφειλετών υπάρχουν ορισμένα σημεία τα οποία χρήζουν ανάδειξης και τα οποία αποτελούν μία βάση γνώσεων απαραίτητη προκειμένου να λάβουν την απόφαση να ενταχθούν στις κατά τα άλλα ευεργετικές διατάξεις του εξωδικαστικού αυτού μηχανισμού ρύθμισης. Έχουμε λάβει πλήθος ερωτημάτων από υποψήφιους ενδιαφερόμενους τα οποία παρατηρήσαμε ότι κινούνται συνήθως γύρω από ορισμένους άξονες-θέματα του εξωδικαστικού μηχανισμού.

Στη συνέχεια ακολουθεί η ουσία των ερωτημάτων που μας έχουν υποβληθεί μαζί με τις απαντήσεις τους, ώστε με την ανάγνωση του παρόντος κειμένου, και άλλοι υποψήφιοι αιτούντες να έχουν μία αποσαφηνισμένη εικόνα σε περίπτωση που εμπίπτουν στα ερωτήματα αυτά.

Ο νόμος 4469 στο άρθρο 5 παρ. 1β αναφέρει: «Η αίτηση του οφειλέτη περιέχει υποχρεωτικά τα εξής… β) κατάλογο όλων των πιστωτών του με πλήρη στοιχεία (επωνυµία, διεύθυνση, Α.Φ.Μ., τηλέφωνο, ηλεκτρονική διεύθυνση), των οφειλοµένων ποσών ανά πιστωτή και των συνοφειλετών που ευθύνονται έναντι κάθε πιστωτή…».

Ο νόμος κάνει ξεκάθαρο ότι όποιος αποφασίσει να υπαχθεί στην διαδικασία του εξωδικαστικού μηχανισμού, είναι υποχρεωμένος να αναφέρει το σύνολο των πιστωτών του, μηδενός εξαιρουμένου, ανεξάρτητα από το ύψος οφειλής του καθενός.

Κατά τη γνώμη μας, ο οφειλέτης, ειδικά στις περιπτώσεις που διατηρεί επαγγελματικές σχέσεις με πιστωτή του (π.χ. προμηθευτή) είναι σημαντικό να λαμβάνει υπόψη του τον κλονισμό εμπιστοσύνης που μπορεί μια τέτοια ενημέρωση να προκαλέσει στον πιστωτή όταν διαπιστώσει ότι πελάτης του έχει ανάγκη να προβεί σε διακανονισμό των οφειλών του. Στην περίπτωση αυτή, κρίνουμε πως μία ενημέρωση εκ των προτέρων του πιστωτή μαζί με μία παρουσίαση της μελέτης βιωσιμότητάς του να εξασφαλίσει μία θετική ανταπόκριση εκ μέρους του και να διατηρήσει υγιείς τις σχέσεις των μερών.

Σημαντικό ερώτημα που απευθύνουμε με το παρόν προς την ΕΓΔΙΧ και την ΑΑΔΕ είναι τι γίνεται με τις παραγεγραμμένες ή υπό δικαστική αμφισβήτηση οφειλές. Π.χ. οφειλέτης χρωστά σε προμηθευτή τιμολόγιο 25.000 ευρώ το οποίο είναι κατά τον οφειλέτη παραγεγραμμένο, κατά τον πιστωτή μη παραγεγραμμένο. Τι πρέπει να συμβεί στην περίπτωση αυτή; Συμπεριλαμβάνονται άπασες οι οφειλές ακόμη και οι αμφισβητούμενες;

Το ποια πρόσωπα υπάγονται στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών του νόμου 4469/2016 ορίζεται από το άρθρο 2 του νόμου αυτού. Σύμφωνα με το άρθρο αυτό, ο νόμος εφαρμόζεται για: «…Κάθε φυσικό πρόσωπο με πτωχευτική ικανότητα και κάθε νοµικό πρόσωπο το οποίο αποκτά εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα, σύµφωνα µε τα άρθρα 21 και 47 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013, Α΄167) και έχει φορολογική κατοικία στην Ελλάδα μπορεί να υποβάλει αίτηση για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών …».

Στη συνέχεια το άρθρο 3 παρ. 1 αναφέρει ως επιλέξιμο ελεύθερο επαγγελματία: «…Ο οφειλέτης που τηρεί απλογραφικό λογιστικό σύστηµα, σύµφωνα µε την παρ. 12 του άρθρου 3 του ν. 4308/2014, κρίνεται επιλέξιμος για υπαγωγή στην εξωδικαστική ρύθμιση οφειλών του παρόντος νόµου, εφόσον έχει θετικό καθαρό αποτέλεσμα προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων σε µία τουλάχιστον από τις τελευταίες τρεις χρήσεις πριν από την υποβολή της αίτησης του άρθρου 4….»

Παρατηρούμε δηλαδή πως ως κριτήριο τίθεται το καθαρό οικονομικό αποτέλεσμα κατόπιν αφαίρεσης φόρων, τόκων και αποσβέσεων, ζητήματα που σχετίζονται με τα επιχειρηματικά έσοδα (το αποτέλεσμα δηλαδή του Ε3). Με βάση την κατά γράμμα ερμηνεία του νόμου, προς το παρόν, δεν συνυπολογίζονται έσοδα ελεύθερου επαγγελματία από άλλες πηγές για να κρίνουν την επιλεξιμότητά του για τον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών.

Το ζήτημα αυτό κατά τη γνώμη μας θα έπρεπε να απασχολήσει την ΕΓΔΙΧ και κατ’ επέκταση την ΑΑΔΕ. Άλλωστε στόχος του νομοθετήματος είναι η επέκτασή του και συμμετοχή όσο το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού οφειλετών με σκοπό την εξυγίανση και βιωσιμότητα του μεγαλύτερου δυνατού τμήματος της οικονομίας μας. Εφόσον ελεύθερος επαγγελματίας μπορεί να εξυπηρετήσει διακανονισμό με βάση εισοδήματά του από άλλες πηγές (π.χ. μισθώματα ή άλλα μερίσματα) θεωρούμε ότι θα έπρεπε να του παρέχεται η δυνατότητα με βάση τα επιπλέον εισοδήματα αυτά να κριθεί η ένταξή του σε αυτόν τον μηχανισμό ρύθμισης.

Ο οφειλέτης, ξεκινά να προστατεύεται από καταδιωκτικά μέτρα (πλειστηριασμούς, προσημειώσεις, κατασχέσεις) των πιστωτών εναντίον του, μετά την κατάθεση της αίτησης υπαγωγής στον εξωδικαστικό μηχανισμό, δηλαδή λαμβάνει χώρα η ανάληψη των καθηκόντων του Συντονιστή, διαπιστώνεται η πληρότητα της αίτησης και αποστέλλεται πρόσκληση προς τους πιστωτές από τον Συντονιστή για συμμετοχή στην διαδικασία οπότε και ξεκινά η προστασία (να σημειώσουμε εδώ πως ο νόμος δεν προβλέπει χρονικό διάστημα εντός του οποίου ο Συντονιστής πρέπει να έχει διαπιστώσει την πληρότητα της αίτησης. Προβλέπονται 5 εργάσιμες ημέρες εντός των οποίων ο οφειλέτης πρέπει να συμπληρώσει τυχόν ελλείποντα έγγραφα που θα ζητήσει ο Συντονιστής).

Με την αίτηση της επιχείρησης και εφόσον αυτή είναι πλήρης, αναστέλλονται αυτοδικαίως τα μέτρα, εκκρεμή ή μη, ατομικής και συλλογικής αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του αιτούμενου οφειλέτη για την ικανοποίηση των απαιτήσεων, των οποίων ζητείται η εξωδικαστική ρύθμιση, καθώς και η λήψη οποιουδήποτε ασφαλιστικού μέτρου κατά του αιτούμενου οφειλέτη, στα οποία περιλαμβάνεται και η εγγραφή προσημείωσης υποθήκης.

Η αυτοδίκαιη αυτή αναστολή διαρκεί 70 ημέρες και διακόπτεται μόνον όταν δεν διαπιστωθεί απαρτία συμμετεχόντων πιστωτών, δηλαδή αν δεν προθυμοποιηθεί να συμμετάσχει στη διαδικασία το 50,1% του συνόλου των πιστωτών της αιτούμενης επιχείρησης. Όποια πράξη εκτέλεσης γίνει εντός των 70 ημερών είναι άκυρη.

Η αναστολή εκτέλεσης μπορεί δε να παραταθεί για 4 επιπλέον μήνες με ειδική αίτηση της επιχείρησης στο δικαστήριο μετά την παρέλευση των 70 ημερών. Στην αίτηση για τη χορήγηση παράτασης οφείλει να συναινεί και το 50% των συμμετεχόντων πιστωτών.  

Ο εμπειρογνώμονας είναι το πρόσωπο το οποίο λόγω των ειδικών γνώσεών του μπορεί συντάσσοντας μία έκθεση να εκφέρει άποψη ή να προετοιμάσει σχέδιο για το ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν ώστε να είναι βιώσιμη η επιχείρηση ή για το αν το ύψος των απαιτήσεων που θεωρεί κάθε μέρος πως υφίστανται είναι το συγκεκριμένο ή κάποιο άλλο σε περίπτωση αμφισβήτησης.

Σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ. 1 «Η εκπόνηση αξιολόγησης βιωσιµότητας του οφειλέτη που αποτελεί µικρή επιχείρηση µπορεί να ανατεθεί σε εµπειρογνώµονα, εφόσον υποβάλλεται σχετικό αίτηµα από συµµετέχοντες πιστωτές, οι οποίοι είναι δικαιούχοι τουλάχιστον του ενός τρίτου (1/3) του συνόλου των απαιτήσεων που συµµετέχουν στη διαδικασία (προαιρετικός διορισµός εµπειρογνώµονα)….»

Αντίθετα, σύμφωνα με το άρθρο 11 παρ. 2 «Η εκπόνηση αξιολόγησης βιωσιµότητας και του σχεδίου αναδιάρθρωσης οφειλών του οφειλέτη που αποτελεί µεγάλη επιχείρηση ανατίθεται υποχρεωτικά σε εµπειρογνώµονα (υποχρεωτικός διορισµός εµπειρογνώµονα). Στον εµπειρογνώµονα µπορεί να ανατεθεί και η επαλήθευση απαιτήσεων, η ύπαρξη ή το ύψος των οποίων αµφισβητείται από τον οφειλέτη ή από συµµετέχοντες πιστωτές….»

Βλέπουμε ότι για τις μεγάλες επιχειρήσεις (κατά την τελευταία χρήση πριν από την υποβολή της αίτησης είχαν κύκλο εργασιών µεγαλύτερο από 2.500.000 ευρώ ή έχουν κατά το χρόνο υποβολής της αίτησης συνολικές υποχρεώσεις (ληξιπρόθεσµες ή µη) υψηλότερες από 2.000.000 ευρώ.) η χρήση εμπειρογνώμονα είναι υποχρεωτική.

Παρόλα αυτά, άποψή μας είναι ότι ακόμη και στις περιπτώσεις όπου η χρήση εμπειρογνώμονα είναι προαιρετική, καλό είναι να ορίζεται εμπειρογνώμονας. Το γεγονός ότι η χρήση εμπειρογνώμονα πρέπει να συμφωνηθεί από αμφότερα τα μέρη καθώς και η επιστημονική και άρτια προσέγγιση μιας μελέτης βιωσιμότητας θα δείξει την πραγματική θέληση του οφειλέτη να βρει βιώσιμη λύση και να προσεγγίσει ορθολογικά τους πιστωτές του.

Σύμφωνα με την διάρθρωση της διαδικασίας του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών ως έχει μέχρι σήμερα, αυτή αποτελείται από δέκα δομημένα στάδια τα οποία περιλαμβάνουν προθεσμίες υποβολής εγγράφων και ανταπόκρισης στα αιτήματα του Συντονιστή. Στην ιδανική περίπτωση όπου από την υποβολή της αίτησης και καθόλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων υπήρχε απόλυτη συναίνεση, τότε σύμφωνα με τον ΕΓΔΙΧ η διαδικασία θα μπορούσε να ολοκληρωθεί σε 88 ημέρες και ο οφειλέτης να έχει στα χέρια του έναν διακανονισμό με τις ευνοϊκές ρυθμίσεις που προβλέπει ο νόμος 4469/2016. Στην πράξη φυσικά επειδή οι διαπραγματεύσεις μπορεί να τραβήξουν χρονικά ή επειδή μπορεί να ζητηθεί ο ορισμός εμπειρογνώμονα από κάποιο από τα μέρη, τότε η διαδικασία έως την ενδεχόμενη συμφωνία θα διαρκέσει περισσότερο. Κατά την άποψή μας, οι βέλτιστοι δυνατοί χρόνοι διεκπεραίωσης της διαδικασίας δύναται να επιτευχθούν στις περιπτώσεις όπου πιστωτής είναι μόνον το δημόσιο και στόχος είναι η διαγραφή των προσαυξήσεων και η δοσοποίηση της οφειλής σε βάθος χρόνου (έως 120 δόσεις)

Δεν θεωρούμε πως από την πλευρά των οφειλετών που ενδιαφέρονται να ενταχθούν στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών πρέπει να επικρατεί σύγχυση και αγωνία. Ο μηχανισμός αυτός άνοιξε τις πύλες του στις 3 Αυγούστου του 2017 και υπάρχει δυνατότητα υποβολής αιτήσεων μέχρι και τις 31 Δεκεμβρίου 2018. Συνεπώς, υφίσταται επαρκές χρονικό διάστημα για κάθε οφειλέτη να ζυγίσει σωστά τις επιλογές του και να προχωρήσει στις ορθότερες δυνατές ενέργειες προκειμένου η αίτησή του να είναι πλήρης. Μία σωστά δομημένη αίτηση υπαγωγής η οποία συνοδεύεται από επαρκές υποστηρικτικό υλικό εμπειρογνωμόνων και εκτιμητών αλλά και ένα επιστημονικό business plan έχει τις περισσότερες πιθανότητες να τύχει αποδοχής εκ μέρους των πιστωτών και να μην απορριφθεί.