Ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ φορολογικών αρχών.

Του Γιώργου Δαλιάνη Ιδρυτής του ομίλου Artion, Οικονομολόγος – Φοροτεχνικός

Είναι πανθομολογουμένως δεκτό ότι το φαινόμενο της φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής στερεί από τα κράτη σε παγκόσμιο επίπεδο τρισεκατομμύρια σε φορολογικά έσοδα. Στην Ευρώπη μόνο οι ετήσιες απώλειες σε φορολογικά έσοδα υπολογίζονται στα 450 δισεκατομμύρια. Άλλωστε στην Ελλάδα βάσει εκτιμήσεων, η παραοικονομία αποτελεί περίπου το 25% του ΑΕΠ της χώρας σύμφωνα και με δημοσιευθέντα στοιχεία της Ε.Ε.. Σε μια προσπάθεια ελέγχου και περιορισμού της διεθνούς φοροδιαφυγής-φοροαποφυγής και σε συνεργασία με τον ΟΟΣΑ, δημιουργήθηκε ένα σύστημα αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ των κρατών με σκοπό τον εντοπισμό κεφαλαίων τα οποία δεν φορολογούνται ή δεν δηλώνονται στα κράτη στα οποία υπάγονται φορολογικά οι δικαιούχοι τους. Μέχρι τώρα 84 χώρες έχουν ενταχθεί στο σύστημα αυτό μεταξύ των οποίων και όλες οι χώρες μέλη της Ε.Ε. Η χώρα μας ενσωμάτωσε στο Εθνικό δίκαιο την σχετική πολυμερή συμφωνία με τον ν.4428/2016. Οι Η.Π.Α. δεν είναι μεταξύ των κρατών που έχουν ενταχθεί, καθώς χρησιμοποιούν την FATCA που αποτελεί ένα εναλλακτικό παρόμοιο σύστημα, το οποίο μέσω διμερών κρατικών συμβάσεων και κατόπιν αιτήματος των αρχών διαβιβάζει τις ανωτέρω πληροφορίες.

Η συμφωνία αυτή προβλέπει ότι οι συμμετέχουσες χώρες θα ανταλλάσσουν κάθε χρόνο αυτόματα μεταξύ τους πληροφορίες, σχετικά με τις τραπεζικές καταθέσεις φορολογικών κατοίκων τους. Η Ελλάδα θα λαμβάνει πληροφορίες για καταθέσεις Ελλήνων φορολογούμενων (φυσικών ή νομικών προσώπων) στο εξωτερικό και παράλληλα θα αποστέλλει τις αντίστοιχες πληροφορίες στα λοιπά συμμετέχοντα κράτη για καταθέσεις αλλοδαπών φορολογικών συμφερόντων.

Οι πληροφορίες αυτές θα αφορούν υπόλοιπα αρχής και τέλους έτους τραπεζικών λογαριασμών και κινήσεις που θα σχετίζονται με έσοδα από:

- Τόκους

- Μερίσματα

- Έσοδα από ορισμένα ασφαλιστικά προϊόντα

- Έσοδα από πωλήσεις χρηματοοικονομικών περιουσιακών στοιχείων

- Ενοίκια

- Λοιπά έσοδα που προκύπτουν από παθητικά εισοδήματα

Το ερώτημα που βγαίνει αβίαστα πλέον, είναι πού θα του χρησιμεύσουν του Ελληνικού Κράτους οι πληροφορίες αυτές; Είναι αυτές οι πληροφορίες επαρκείς για να στοιχειοθετήσουν περίπτωση φοροαποφυγής; Σε περίπτωση που τα στοιχεία αυτά δεν είναι επαρκή, οι Ελληνικές φορολογικές αρχές όταν λάβουν πληροφορίες είτε με το παραπάνω σύστημα είτε από άλλη πηγή ή προκύψουν στοιχεία από διενεργούμενο έλεγχο φυσικού προσώπου ή νομικής οντότητας, που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, δύνανται με μια απλή αίτηση, να αιτηθούν και να λάβουν από αλλοδαπή φορολογική αρχή επιπρόσθετες πληροφορίες σχετικές με την υπόθεση. Μάλιστα, στην Ευρωπαϊκή Ένωση για τον σκοπό αυτό έχει θεσπιστεί η Οδηγία 2011/16/ΕΕ που υποχρεώνει τα κράτη μέλη να συνδράμουν τα άλλα κράτη μέλη στη συλλογή πληροφοριών φορολογικού ενδιαφέροντος.

Εφόσον η Ελλάδα ζητήσει πληροφορίες από φορολογική αρχή άλλου κράτους μέλους, αυτό δεν επιτρέπεται να αρνηθεί την παροχή αυτών των πληροφοριών. Η μόνη περίπτωση που κράτος μπορεί να αρνηθεί να δώσει πληροφορίες είναι εάν η διαβίβαση θα οδηγούσε σε αποκάλυψη ενός εμπορικού, βιομηχανικού ή επαγγελματικού απορρήτου ή μιας εμπορικής μεθόδου ή μιας πληροφορίας της οποίας η αποκάλυψη θα ήταν αντίθετη προς τη Δημόσια τάξη. Για παράδειγμα, αν μέρος του αιτήματος είναι και η παροχή πληροφοριών για την πατέντα ενός προϊόντος, τότε το αίτημα αυτό μπορεί να απορριφθεί και να μην απαντηθεί. Το αν το κράτος που παρέχει τις πληροφορίες έχει κάποιο όφελος από την μη παροχή πληροφοριών δεν παίζει κανένα ρόλο, η δέσμευσή του για παροχή πληροφοριών παραμένει.

Σημαντικό είναι να αναφέρουμε πως με βάση το άρθρο 18 παράγραφο 2 της οδηγίας 2011/16/ΕΕ, παρακάμπτεται το τραπεζικό απόρρητο των λογαριασμών. Δεν επιτρέπεται στην αρχή που λαμβάνει το αίτημα παροχής πληροφοριών να το απορρίψει αποκλειστικά και μόνο επειδή κάτοχος των πληροφοριών αυτών είναι τράπεζα ή άλλο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Η διαδικασία αυτή που εφαρμόζεται ήδη σήμερα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο, αποκτά μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστεί κανείς και τις πρόσφατες αποκαλύψεις οι οποίες είδαν το φως της δημοσιότητας τους τελευταίους μήνες, σχετικά με οικονομικά σκάνδαλα και άλλα φορολογικά προνόμια που χορηγούν ορισμένες χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς μέσα στην ίδια την Ε.Ε.. Σημειωτέον ότι οι παρεχόμενες πληροφορίες δεν αφορούν μόνο την μεταφορά κερδών, αλλά και την μεταφορά διανεμόμενων μερισμάτων σε χώρες φορολογικού προνομιακού καθεστώτος, όπως πχ. Λουξεμβούργο, Κύπρος κλπ.

Τα στοιχεία που δύνανται να ζητηθούν μπορεί να είναι:

- Αν η έδρα της πραγματικής διοίκησης της εταιρείας βρίσκεται στη χώρα από την οποία ζητούνται τα στοιχεία. Ερευνάται το εμβαδόν των γραφείων, υλικοτεχνικός εξοπλισμός , πληροφοριακά συστήματα, αντίγραφο μισθωτηρίου γραφείων.

- Κατάλογος απασχολουμένων υπαλλήλων, με αναφορά των καθηκόντων που ασκούν ή συμβάσεων μίσθωσης προσωπικού.

- Συμβάσεις μεταξύ των εταιρειών που ελέγχονται

- Την πιθανή συμμετοχή της μιας στο κεφάλαιο της άλλης και τις συμμετοχές σε άλλες εταιρείες.

- Η κοινοποίηση του μετοχολογίου της ελεγχόμενης εταιρείας.

- Τα στοιχεία του τελικού δικαιούχου των τραπεζικών λογαριασμών.

Σε τι θα χρησιμεύσουν όμως στο Ελληνικό κράτος όλες αυτές οι πληροφορίες που θα λάβει από το εξωτερικό; Στόχος είναι να εντοπιστεί αν κακώς φορολογείται στο εξωτερικό το εισόδημα που είναι ελληνικών συμφερόντων και το οποίο θα έπρεπε να φορολογείται αποκλειστικά ή συμπληρωματικά και από την Ελλάδα. Αν οι πληροφορίες για τους δικαιούχους των κεφαλαίων του εξωτερικού δείχνουν περίπτωση φοροαποφυγής (π.χ. πλασματική έδρα), είναι πιθανόν τα εισοδήματα του εξωτερικού να φορολογηθούν εκ νέου στην Ελλάδα ή σε όποια χώρα έχει υποβάλει το αίτημα παροχής πληροφοριών.

Με βάση όλα τα ανωτέρω προκύπτει ότι, ο έλεγχος των αλλοδαπών επενδύσεων και δραστηριοτήτων θα γίνεται πλέον σε δύο φάσεις. Αρχικά θα υπάρχει η αυτόματη ανταλλαγή πληροφοριών. Εάν τα συγκεντρωμένα στοιχεία δεν επαρκούν, θα ακολουθεί η εφαρμογή της οδηγίας 2011/16/ΕΕ με βάση την οποία θα επιδιώκεται η συλλογή πολλών δεδομένων που αφορούν την δομή και λειτουργία της εταιρείας στο εξωτερικό (πραγματική υπόσταση εταιρείας). Έτσι θα εντοπιστούν ενδεχόμενες επίπλαστες εταιρικές μορφές που σκοπό έχουν την φοροαποφυγή. Φυσικά, περιμένουμε μελλοντικές προσαρμογές και βελτιώσεις της διαδικασίας, όμως οι βασικοί άξονες είναι αυτοί που αναφέραμε.

Με την πρώτη εφαρμογή της αυτόματης ανταλλαγής πληροφοριών που θα πραγματοποιηθεί το φθινόπωρο του 2017 θα μπορέσουμε να καταλήξουμε σε ασφαλέστερα συμπεράσματα ως προς τον τρόπο με τον οποίο θα αξιοποιείται και θα εφαρμόζεται το θεσμικό αυτό πλαίσιο τόσο από τις Ελληνικές όσο και από τις λοιπές Ευρωπαϊκές αρχές.


www.artion.gr