Υπόθεση C‑638/15 ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟΥ (έκτο τμήμα) της 6ης Απριλίου 2017 «Προδικαστική παραπομπή – Οδηγία 2011/64/ΕΕ – Άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ – Άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ – Έννοιες “καπνός καπνίσματος”, “κομμένος ή κατ’ άλλον τρόπο τεμαχισμένος καπνός” και “μεταγενέστερη [βιομηχανική] μεταποίηση”»

Στην υπόθεση C‑638/15,

με αντικείμενο αίτηση προδικαστικής απόφασης δυνάμει του άρθρου 267 ΣΛΕΕ, που υπέβαλε το Nejvyšší správní soud (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο, Τσεχική Δημοκρατία) με απόφαση της 29ης Οκτωβρίου 2015, η οποία περιήλθε στο Δικαστήριο στις 30 Νοεμβρίου 2015, στο πλαίσιο της δίκης

Eko-Tabak s. r. o.

κατά

Generální ředitelství cel,

ΤΟ ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΟ (έκτο τμήμα),

συγκείμενο από τους E. Regan, πρόεδρο τμήματος, J.-C. Bonichot και A. Arabadjiev (εισηγητή), δικαστές,

γενικός εισαγγελέας: N. Wahl

γραμματέας: M. Aleksejev, διοικητικός υπάλληλος,

έχοντας υπόψη την έγγραφη διαδικασία και κατόπιν της επ’ ακροατηρίου συζήτησης της 26ης Οκτωβρίου 2016,

λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που υπέβαλαν:

–        η Τσεχική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τους T. Müller, M. Smolek και J. Vláčil,

–        η Ισπανική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από τη V. Ester Casas,

–        η Ιταλική Κυβέρνηση, εκπροσωπούμενη από την G. Palmieri, επικουρούμενη από τον G. Albenzio, avvocato dello Stato,

–        η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, εκπροσωπούμενη από τις F. Tomat και Z. Malůšková,

αφού άκουσε τον γενικό εισαγγελέα που ανέπτυξε τις προτάσεις του κατά τη συνεδρίαση της 15ης Δεκεμβρίου 2016,

εκδίδει την ακόλουθη

Απόφαση

1        Η αίτηση προδικαστικής απόφασης αφορά την ερμηνεία των άρθρων 2 και 5 της οδηγίας 2011/64/ΕΕ του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 2011, για τη διάρθρωση και τους συντελεστές του ειδικού φόρου κατανάλωσης που εφαρμόζονται στα βιομηχανοποιημένα καπνά (ΕΕ 2011, L 176, σ. 24).

2        Η αίτηση αυτή υποβλήθηκε στο πλαίσιο ένδικης διαφοράς μεταξύ της Eko-Tabak s. r. o. και της Generální ředitelství cel (Γενικής Διεύθυνσης Τελωνείων, Τσεχική Δημοκρατία), με αντικείμενο τη δήμευση προϊόντων που θεωρήθηκαν ως μεταποιημένα καπνά υποκείμενα σε ειδικό φόρο κατανάλωσης.

 Το νομικό πλαίσιο

 Το δίκαιο της Ένωσης

3        Οι αιτιολογικές σκέψεις 2, 3, 8 και 9 της οδηγίας 2011/64 έχουν ως εξής:

«(2)      Η φορολογική νομοθεσία της Ένωσης για τα προϊόντα καπνού πρέπει να εξασφαλίζει την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και, ταυτόχρονα, ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας όπως προβλέπεται από το άρθρο 168 της συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένου ότι τα προϊόντα καπνού μπορεί να βλάψουν σοβαρά την υγεία και ότι η Ένωση είναι συμβαλλόμενο μέρος στη σύμβαση-πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού (ΣΠΕΚ) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η κατάσταση που ισχύει για κάθε επιμέρους είδος βιομηχανοποιημένου καπνού.

(3)      Ένας από τους σκοπούς της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η διατήρηση μιας οικονομικής ένωσης, της οποίας τα χαρακτηριστικά θα είναι ανάλογα με εκείνα μιας εγχώριας αγοράς, εντός της οποίας υπάρχει υγιής ανταγωνισμός. Όσον αφορά τον τομέα των βιομηχανοποιημένων καπνών, η πραγματοποίηση του σκοπού αυτού προϋποθέτει ότι η εφαρμογή στα κράτη μέλη φόρων που επιβαρύνουν την κατανάλωση των προϊόντων αυτού του τομέα δεν νοθεύει τους όρους ανταγωνισμού και δεν εμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία τους εντός της Ένωσης.

[...]

(8)      Για λόγους ομοιόμορφης και δίκαιης φορολόγησης, ορισμοί για τα τσιγάρα, τα πούρα και τα πουράκια καθώς και για τα άλλα είδη καπνού καπνίσματος θα πρέπει να προβλεφθούν αντίστοιχα έτσι ώστε κύλινδροι καπνού οι οποίοι βάσει του μήκους τους μπορούν να θεωρηθούν ως δύο τσιγάρα ή περισσότερα να αντιμετωπίζονται πράγματι ως δύο τσιγάρα ή περισσότερα για την επιβολή του ειδικού φόρου κατανάλωσης· πούρα που είναι παρόμοια σε μεγάλο βαθμό με τσιγάρο να αντιμετωπίζονται ως τσιγάρα για την επιβολή του ειδικού φόρου κατανάλωσης· και καπνός καπνίσματος ο οποίος είναι παρόμοιος σε μεγάλο βαθμό με λεπτοκομμένο καπνό που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) τσιγάρων να αντιμετωπίζεται ως λεπτοκομμένος καπνός για την επιβολή του φόρου κατανάλωσης και να είναι σαφής ο ορισμός των υπολειμμάτων καπνού. [...]

(9)      Όσον αφορά τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης καπνού, η εναρμόνιση της διάρθρωσης των φόρων αυτών πρέπει, ιδίως, να έχει ως αποτέλεσμα τη μη νόθευση του ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών βιομηχανοποιημένων καπνών που ανήκουν στην ίδια ομάδα εξαιτίας της φορολογίας και την παράλληλη πραγματοποίηση του ανοίγματος των εθνικών αγορών των κρατών μελών.»

4        Το άρθρο 1 της οδηγίας αυτής προβλέπει τα ακόλουθα:

«Η παρούσα οδηγία καθορίζει τις γενικές αρχές της εναρμόνισης της διάρθρωσης και των συντελεστών του ειδικού φόρου κατανάλωσης, στον οποίο τα κράτη μέλη υποβάλλουν τα βιομηχανοποιημένα καπνά.»

5        Το άρθρο 2, παράγραφος 1, της εν λόγω οδηγίας ορίζει τα κάτωθι:

«1.      Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας ως βιομηχανοποιημένα καπνά νοούνται:

α)      τα τσιγάρα,

β)      τα πούρα και τα πουράκια σιγαρίλος,

γ)      [ο] καπνός καπνίσματος:

i)      ο λεπτοκομμένος καπνός που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) τσιγάρων,

ii)      άλλα καπνά για κάπνισμα.»

6        Το άρθρο 5 της ίδιας οδηγίας έχει ως εξής:

«1.      Για τους σκοπούς της παρούσας οδηγίας ως καπνός καπνίσματος νοείται:

α)      ο κομμένος ή κατ’ άλλον τρόπο τεμαχισμένος καπνός, σε ορμαθό ή συμπιεσμένος σε πλάκες, ο οποίος μπορεί να καπνιστεί χωρίς να υποστεί μεταγενέστερη [βιομηχανική] μεταποίηση,

β)      τα συσκευασμένα για λιανική πώληση υπολείμματα καπνού, τα οποία δεν εμπίπτουν στο άρθρο 3 και το άρθρο 4, παράγραφος 1, και τα οποία μπορούν να καπνιστούν. Για τους σκοπούς του παρόντος άρθρου, ως υπολείμματα καπνού νοούνται τα κατάλοιπα των φύλλων καπνού και τα υποπροϊόντα που προέρχονται από την επεξεργασία του καπνού ή την παραγωγή προϊόντων καπνού.

2.      Ως λεπτοκομμένος καπνός που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) σιγαρέτων θεωρείται ο καπνός καπνίσματος στον οποίο περισσότερο από 25 % του βάρους των σωματιδίων καπνού έχει πλάτος κοπής μικρότερο από 1,5 χιλιοστόμετρο.

[...]»

 Το τσεχικό δίκαιο

7        Το άρθρο 101 του zákon č. 353/2003 Sb., o spotřebních daních (νόμου αριθ. 353/2003 σχετικά με τον ειδικό φόρο κατανάλωσης), όπως ίσχυε κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών της κύριας δίκης (στο εξής: νόμος για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης), επιγράφεται «μεταποιημένα καπνά υποκείμενα στον ειδικό φόρο κατανάλωσης» και ορίζει τα ακόλουθα:

«1)      Τα μεταποιημένα καπνά υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης.

2)      Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου, ως βιομηχανοποιημένα καπνά νοούνται τα τσιγάρα, τα πούρα, τα πουράκια σιγαρίλος και ο καπνός καπνίσματος.

3)      Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου, νοείται ως

[...]

γ)      καπνός καπνίσματος

1.      ο κομμένος ή κατ’ άλλον τρόπο τεμαχισμένος καπνός, σε ορμαθό ή συμπιεσμένος σε πλάκες, ο οποίος μπορεί να καπνιστεί χωρίς να υποστεί μεταγενέστερη βιομηχανική μεταποίηση,

2.      τα υπολείμματα καπνού που έχουν μεταποιηθεί για πώληση στον τελικό καταναλωτή και που δεν εμπίπτουν στα εδάφια αʹ ή βʹ και που μπορούν να καπνιστούν, [ενώ]

3.      ο καπνός καπνίσματος στον οποίο περισσότερο από 25 % του βάρους των σωματιδίων καπνού έχει πλάτος κοπής μικρότερο από 1,5 χιλιοστόμετρο· πρόκειται για λεπτοκομμένο καπνό που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) σιγαρέτων.

[...]

6)      Για τους σκοπούς του παρόντος νόμου, εξομοιώνονται με καπνό καπνίσματος και όσα προϊόντα περιέχουν, είτε αποκλειστικώς είτε εν μέρει, άλλες ουσίες, πλην του καπνού, και πληρούν τις λοιπές προϋποθέσεις της παραγράφου 3, στοιχείο γʹ, εκτός των προϊόντων στα οποία αναφέρεται η παράγραφος 8, καθώς όσα προϊόντα δεν μνημονεύονται στην παράγραφο 3, στοιχείο γʹ, και, χωρίς να προορίζονται για κάπνισμα, μπορούν να καπνιστούν και έχουν μεταποιηθεί για πώληση στον τελικό καταναλωτή.

[...]»

 Η διαφορά της κύριας δίκης και τα προδικαστικά ερωτήματα

8        Με απόφαση της 14ης Νοεμβρίου 2013, η οποία επικυρώθηκε στις 29 Μαΐου 2014, το Celní úřad pro Jihočeský kraj (Τελωνείο της Περιφέρειας της Νότιας Βοημίας, Τσεχική Δημοκρατία) διέταξε τη δήμευση ορισμένων προϊόντων που βρίσκονταν στην κατοχή της Eko-Tabak, με την αιτιολογία ότι επρόκειτο για «καπνό καπνίσματος» κατά την έννοια του άρθρου 101, παράγραφος 6, του νόμου για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και ότι, ως εκ τούτου, ο φόρος αυτός είχε εφαρμογή επί των συγκεκριμένων προϊόντων. Από τα πληροφοριακά στοιχεία που παρέσχε το αιτούν δικαστήριο προκύπτει ότι τα επίμαχα προϊόντα ήταν αποξηραμένα, επίπεδα, ακανόνιστα ως προς το σχήμα, μερικώς απομισχωμένα φύλλα καπνού, τα οποία είχαν υποστεί πρωτογενή αποξήρανση και, εν συνεχεία, ελεγχόμενη ύγρανση, περιείχαν γλυκερίνη ώστε να διατηρούνται αρκετά υγρά και ελαστικά προκειμένου να μη διαλύονται κατά τον χειρισμό και μπορούσαν, καίτοι δεν προορίζονταν για τέτοια χρήση, να καπνιστούν κατόπιν στοιχειώδους μεταποίησης, όπως, παραδείγματος χάριν, θρυμματισμού ή κοπής με το χέρι. Τα προϊόντα αυτά προορίζονταν, στο σύνολό τους, για πώληση στον τελικό καταναλωτή.

9        Η Eko-Tabak άσκησε ένδικη προσφυγή κατά της ως άνω απόφασης ενώπιον του Krajský soud v Českých Budějovicích (περιφερειακού δικαστηρίου του České Budějovice, Τσεχική Δημοκρατία), υποστηρίζοντας ότι ο ορισμός των προϊόντων που ενέπιπταν στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 101, παράγραφος 6, τελευταία περίοδος, του νόμου για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης διεύρυνε, κατά τρόπο απαράδεκτο, τον κατάλογο των βιομηχανοποιημένων καπνών, όπως απαριθμούνται στην οδηγία 2011/64.

10      Με απόφαση της 30ής Ιανουαρίου 2015, το δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή της Eko-Tabak, κρίνοντας ότι ο ορισμός του άρθρου 101, παράγραφος 6, τελευταία περίοδος, του νόμου για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης δεν υπερβαίνει τα όρια τα οποία θέτει η οδηγία 2011/64, στον βαθμό που το πνεύμα και ο σκοπός της οδηγίας είναι να υπόκεινται στον ειδικό φόρο κατανάλωσης όσα προϊόντα μπορούν, έστω και αν δεν προορίζονται για αυτό, να καπνιστούν, προκειμένου να αποτρέπεται οποιοδήποτε ενδεχόμενο καταστρατήγησης της φορολογικής νομοθεσίας ή του δικαίου της Ένωσης.

11      Η Eko-Tabak άσκησε αναίρεση κατά της απόφασης αυτής ενώπιον του Nejvyšší správní soud (Ανωτάτου Διοικητικού Δικαστηρίου, Τσεχική Δημοκρατία). Η εταιρία ισχυρίστηκε, μεταξύ άλλων, ότι η οδηγία 2011/64 δεν περιλαμβάνει καμία κατηγορία βιομηχανοποιημένων καπνών αντίστοιχη με εκείνη του άρθρου 101, παράγραφος 6, τελευταία περίοδος, του νόμου για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης και ότι η προϋπόθεση να μπορεί το προϊόν να καπνιστεί πρέπει να συντρέχει από τη στιγμή που αυτό αποθηκεύεται στο κατάστημα για να πωληθεί. Επίσης, κατά την άποψή της, δεν αρκεί ένα προϊόν καπνού να είναι δυνατό να καπνιστεί προκειμένου να θεωρηθεί ότι ανήκει στα βιομηχανοποιημένα καπνά κατά την έννοια της οδηγίας. Ειδικότερα, η προϋπόθεση να μπορεί το προϊόν να καπνιστεί είναι μία μόνον από τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληροί ένα προϊόν καπνού ώστε να χαρακτηριστεί ως «καπνός καπνίσματος», όπως τον εννοεί η οδηγία.

12      Μολονότι όπως καθίσταται σαφές με την απόφαση περί παραπομπής, σκοπός του άρθρου 101 του νόμου για τον ειδικό φόρο κατανάλωσης ήταν να μεταφέρει στην τσεχική έννομη τάξη τα άρθρα 2 και 5 της οδηγίας 2011/64, το Nejvyšší správní soud (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) διατηρεί αμφιβολίες ως προς το αν προϊόντα όπως τα επίμαχα στην κύρια δίκη συνιστούν βιομηχανοποιημένα καπνά στα οποία εφαρμόζεται η οδηγία. Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, ζητεί να διευκρινιστεί αν τα άρθρα 2 και 5 της οδηγίας αυτής απαγορεύουν σε κράτος μέλος να εφαρμόσει τον ειδικό φόρο κατανάλωσης επί τέτοιων προϊόντων.

13      Το αιτούν δικαστήριο επισημαίνει ότι το Δικαστήριο δεν έχει κληθεί μέχρι σήμερα να αποφανθεί επί της ερμηνείας ούτε του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο ii, ούτε του άρθρου 5 της οδηγίας 2011/64, σε σχέση με την έννοια «καπνός καπνίσματος».

14      Το αιτούν δικαστήριο εκτιμά, εξάλλου, ότι κύριο χαρακτηριστικό των βιομηχανοποιημένων καπνών, όπως τα εννοεί η οδηγία 2011/64, είναι ότι μπορούν να καπνιστούν. Αυτό άλλωστε το χαρακτηριστικό καθιστά δυνατό τον ορισμό των διαφόρων ομάδων ή τύπων βιομηχανοποιημένων καπνών.

15      Κατόπιν τούτου, το Nejvyšší správní soud (Ανώτατο Διοικητικό Δικαστήριο) αποφάσισε να αναστείλει τη διαδικασία ενώπιόν του και να υποβάλει στο Δικαστήριο τα ακόλουθα προδικαστικά ερωτήματα:

«1)      Μπορεί να θεωρηθεί ότι τα αποξηραμένα, μη κανονικής μορφής, μερικώς απομισχωμένα φύλλα καπνού που έχουν υποστεί πρωτογενή αποξήρανση και μεταγενέστερη ελεγχόμενη ύγρανση, στα οποία έχει ανιχνευθεί παρουσία γλυκερίνης και τα οποία είναι δυνατόν να καπνίζονται μετά από απλή μεταποίηση (μέσω θρυμματισμού ή χειρωνακτικής κοπής), αποτελούν, ολόκληρα ή και τμήματα αυτών, βιομηχανοποιημένα καπνά κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο ii, ή του άρθρου 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της [οδηγίας 2011/64];

2)      Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης στο πρώτο ερώτημα, απαγορεύει το άρθρο 5, σε συνδυασμό με το άρθρο 2, της [οδηγίας 2011/64], εθνική νομοθεσία κράτους μέλους που επεκτείνει τον ειδικό φόρο κατανάλωσης που εφαρμόζεται στα βιομηχανοποιημένα καπνά σε καπνά που δεν αναφέρονται στα άρθρα 2 και 5, της [οδηγίας 2011/64] και τα οποία, ενώ δεν προορίζονται για κάπνισμα, μπορούν να καπνίζονται (μπορούν και είναι κατάλληλα για να καπνίζονται) και έχουν μεταποιηθεί για πώληση στον τελικό καταναλωτή;»

 Επί των προδικαστικών ερωτημάτων

16      Με το πρώτο του ερώτημα, το αιτούν δικαστήριο ζητεί, κατ’ ουσία, να αποσαφηνιστεί αν το άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και το άρθρο 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 2011/64 πρέπει να ερμηνευθούν υπό την έννοια ότι ο όρος «καπνός καπνίσματος», όπως χρησιμοποιείται στις διατάξεις αυτές, καλύπτει αποξηραμένα, επίπεδα, ακανόνιστα ως προς το σχήμα, μερικώς απομισχωμένα φύλλα καπνού, τα οποία έχουν υποστεί πρωτογενή αποξήρανση και, εν συνεχεία, ελεγχόμενη ύγρανση, περιέχουν γλυκερίνη και μπορούν να καπνιστούν κατόπιν στοιχειώδους μεταποίησης, όπως θρυμματισμού ή κοπής με το χέρι.

17      Σημειωτέον επ’ αυτού ότι, όπως προκύπτει από το άρθρο 1 της οδηγίας 2011/64, σκοπός της συγκεκριμένης ρύθμισης είναι να θέσει τις γενικές αρχές που διέπουν την εναρμόνιση της διάρθρωσης και των συντελεστών του ειδικού φόρου κατανάλωσης στον οποίο τα κράτη μέλη υποβάλλουν τα βιομηχανοποιημένα καπνά. Επομένως, η οδηγία αυτή αποτελεί μέρος της ισχύουσας για τα προϊόντα καπνού φορολογικής νομοθεσίας της Ένωσης, η οποία, όπως τονίζεται στην αιτιολογική σκέψη 2 της εν λόγω οδηγίας, έχει ως σκοπό να διασφαλίσει την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, ταυτόχρονα με ένα υψηλό επίπεδο προστασίας της υγείας.

18      Επιπλέον, όπως καθίσταται σαφές με την αιτιολογική σκέψη 3 της οδηγίας 2011/64, η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί στο να εξασφαλίσει ότι η εφαρμογή, στα κράτη μέλη, φόρων που πλήττουν την κατανάλωση των προϊόντων του τομέα των βιομηχανοποιημένων καπνών δεν νοθεύει τους όρους ανταγωνισμού και δεν εμποδίζει την ελεύθερη κυκλοφορία τέτοιων προϊόντων εντός της Ένωσης. Ειδικότερα, από την αιτιολογική σκέψη 8 της ως άνω οδηγίας συνάγεται, κατ’ ουσία, ότι όσα προϊόντα ομοιάζουν από πολλές απόψεις με εκείνα τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας πρέπει να τυγχάνουν της ίδιας μεταχείρισης με αυτά, ενώ στην αιτιολογική 9 της ίδιας οδηγίας επισημαίνεται ότι η εναρμόνιση της διάρθρωσης των ειδικών φόρων κατανάλωσης πρέπει να έχει ως αποτέλεσμα τόσο να μη νοθεύεται, εξαιτίας των συνεπειών της φορολόγησης, ο ανταγωνισμός μεταξύ των διαφόρων κατηγοριών βιομηχανοποιημένων καπνών που ανήκουν στην ίδια ομάδα όσο και να πραγματοποιείται, παράλληλα, το άνοιγμα των εθνικών αγορών των κρατών μελών.

19      Το άρθρο 2, παράγραφος 1, της οδηγίας 2011/64 κατατάσσει τα βιομηχανοποιημένα καπνά, που αποτελούν το αντικείμενο της εναρμόνισης την οποία προβλέπει η οδηγία, σε τρεις κατηγορίες, ήτοι, πρώτον, τσιγάρα, δεύτερον, πούρα και πουράκια σιγαρίλος και, τρίτον, καπνός καπνίσματος.

20      Όσον αφορά, ειδικότερα, τον καπνό καπνίσματος, από το γράμμα του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημεία i και ii, της οδηγίας αυτής προκύπτει ότι η συγκεκριμένη κατηγορία χωρίζεται σε δύο υποκατηγορίες, με τους αντίστοιχους τίτλους «λεπτοκομμένος καπνός που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) τσιγάρων» και «άλλα καπνά για κάπνισμα».

21      Από την πλευρά του, το άρθρο 5, παράγραφοι 1 και 2, της οδηγίας 2011/64 ορίζει τις έννοιες «άλλα καπνά για κάπνισμα» και «λεπτοκομμένος καπνός που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) τσιγάρων», αντίστοιχα. Στην πρώτη από αυτές περιλαμβάνεται τόσο «ο κομμένος ή κατ’ άλλον τρόπο τεμαχισμένος καπνός, σε ορμαθό ή συμπιεσμένος σε πλάκες, ο οποίος μπορεί να καπνιστεί χωρίς να υποστεί μεταγενέστερη [βιομηχανική] μεταποίηση» όσο και «τα συσκευασμένα για λιανική πώληση υπολείμματα καπνού, τα οποία δεν εμπίπτουν [στον ορισμό ούτε των τσιγάρων ούτε των πούρων και των σιγαρίλος], και τα οποία μπορούν να καπνιστούν».

22      Εν προκειμένω, ουδεμία αμφιβολία χωρεί ότι τα επίμαχα στην κύρια δίκη προϊόντα καπνού δεν καλύπτονται ούτε από την έννοια «λεπτοκομμένος καπνός που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) τσιγάρων», όπως χρησιμοποιείται στο άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, και στο άρθρο 5, παράγραφος 2, της οδηγίας 2011/64, ούτε από την έννοια «υπολείμματα καπνού», όπως χρησιμοποιείται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο βʹ, της οδηγίας.

23      Συνεπώς, προκειμένου να κριθεί αν τα προϊόντα αυτά ανήκουν στην υποκατηγορία «άλλα καπνά για κάπνισμα», στην οποία αναφέρεται το άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο ii, της οδηγίας 2011/64, πρέπει να εξεταστεί αν αποτελούν «καπνό καπνίσματος» υπό το πρίσμα του ορισμού του άρθρου 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας.

24      Λαμβανομένων υπόψη των σκοπών της εν λόγω οδηγίας, όπως υπενθυμίστηκαν στις σκέψεις 17 και 18 της παρούσας απόφασης, η έννοια «καπνός καπνίσματος» δεν πρέπει να ερμηνεύεται στενά.

25      Από το γράμμα του άρθρου 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της ίδιας πάντοτε οδηγίας συνάγεται ότι η διάταξη αυτή απαιτεί να πληρούνται δύο σωρευτικές προϋποθέσεις, δηλαδή, αφενός, ο καπνός να είναι κομμένος ή τεμαχισμένος με άλλον τρόπο, σε μορφή ορμαθού ή συμπιεσμένος σε πλάκες και, αφετέρου, να μπορεί να καπνιστεί χωρίς μεταγενέστερη βιομηχανική μεταποίηση.

26      Ως προς την πρώτη προϋπόθεση, από την απόφαση περί παραπομπής δεν προκύπτει ότι ο επίμαχος στην κύρια δίκη καπνός είναι σε μορφή ορμαθού ή συμπιεσμένος σε πλάκες.

27      Μένει, συνεπώς, να εξεταστεί αν μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι κομμένος ή τεμαχισμένος με άλλον τρόπο, κατά την έννοια του άρθρου 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2011/64.

28      Στο πλαίσιο αυτό, εφόσον οι έννοιες «κομμένος» και «τεμαχισμένος» δεν ορίζονται στην οδηγία, πρέπει, προκειμένου να διευκρινιστεί το περιεχόμενό τους, να ληφθεί υπόψη η γενική και κοινώς αποδεκτή σημασία τους (βλ., στο ίδιο πνεύμα, απόφαση της 16ης Ιουλίου 2015, Sommer Antriebs- und Funktechnik, C‑369/14, EU:C:2015:491, σκέψη 46 και εκεί παρατιθέμενη νομολογία). Διαπιστώνεται ότι οι λέξεις αυτές, των οποίων η συνήθης σημασία είναι ιδιαιτέρως ευρεία, δηλώνουν η μεν πρώτη το αποτέλεσμα της αφαίρεσης ενός τμήματος ή κομματιού από κάποιο πράγμα με τη βοήθεια αιχμηρού αντικειμένου, η δε δεύτερη το αποτέλεσμα του διαμελισμού ή της κατάτμησης κάποιου πράγματος.

29      Κατά συνέπεια, δεδομένου ότι τα επίμαχα στην κύρια δίκη προϊόντα είναι, σύμφωνα με τις πληροφορίες που παρέχει το αιτούν δικαστήριο, φύλλα καπνού των οποίων ο μίσχος έχει εν μέρει αφαιρεθεί, μπορεί να γίνει δεκτό ότι τα προϊόντα αυτά αποτελούν κομμένο ή κατ’ άλλον τρόπο τεμαχισμένο καπνό, κατά την έννοια του άρθρου 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2011/64.

30      Όσον αφορά την έννοια «βιομηχανική μεταποίηση», η οποία χρησιμοποιείται στο εν λόγω άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, αυτή δηλώνει, στην καθομιλουμένη, τη μετατροπή πρώτων υλών σε υλικά αγαθά, συνήθως σε μεγάλη κλίμακα και μέσω μιας αυτοματοποιημένης διεργασίας.

31      Από τη νομολογία του Δικαστηρίου καθίσταται, κατ’ ουσία, σαφές ότι δεν συνιστούν «βιομηχανική μεταποίηση» οι εύκολοι χειρισμοί που γίνονται προκειμένου να μπορεί να καπνιστεί ένα ατελές προϊόν καπνού, όπως όταν κύλινδρος καπνού απλώς τοποθετείται μέσα σε άδειο τσιγάρο (βλ., κατ’ αναλογία, αποφάσεις της 24ης Σεπτεμβρίου 1998, Brinkmann, C‑319/96, EU:C:1998:429, σκέψεις 18 και 20, και της 10ης Νοεμβρίου 2005, Επιτροπή κατά Γερμανίας, C‑197/04, EU:C:2005:672, σκέψεις 31 και 32).

32      Ως εκ τούτου, επιβάλλεται το συμπέρασμα ότι βιομηχανοποιημένος καπνός ο οποίος είναι έτοιμος ή μπορεί εύκολα, χωρίς τη χρήση βιομηχανικών μέσων, να καταστεί έτοιμος να καπνιστεί δεν χρειάζεται μεταγενέστερη «βιομηχανική μεταποίηση» κατά την έννοια του άρθρου 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2011/64.

33      Εν προκειμένω, όπως προκύπτει από την απόφαση περί παραπομπής, τα επίμαχα στην κύρια δίκη προϊόντα έχουν υποστεί πρωτογενή αποξήρανση και, εν συνεχεία, ελεγχόμενη ύγρανση, περιέχουν γλυκερίνη και μπορούν να καπνιστούν κατόπιν στοιχειώδους μεταποίησης, όπως θρυμματισμού ή κοπής με το χέρι. Υπό την επιφύλαξη του ελέγχου στον οποίο θα προβεί το αιτούν δικαστήριο, τα προϊόντα αυτά πληρούν, κατά τα φαινόμενα, και τη δεύτερη προϋπόθεση που μνημονεύθηκε στη σκέψη 25 της παρούσας απόφασης και άρα συνιστούν «καπνό καπνίσματος», όπως η έννοια αυτή ορίζεται στο άρθρο 5, παράγραφος 1, στοιχείο αʹ, της οδηγίας 2011/64.

34      Υπό τις συνθήκες αυτές, τα επίμαχα προϊόντα πρέπει να θεωρηθεί ότι αποτελούν «άλλα καπνά για κάπνισμα», κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο ii, της οδηγίας αυτής, δεδομένου ότι δεν πρόκειται για λεπτοκομμένο καπνό που προορίζεται για την κατασκευή χειροποίητων (στριφτών) σιγαρέτων, κατά την έννοια του άρθρου 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, σημείο i, της ίδιας οδηγίας.

35      Κατόπιν τούτου, στο πρώτο ερώτημα πρέπει να δοθεί η απάντηση ότι το άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και το άρθρο 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 2011/64 έχουν την έννοια ότι ο όρος «καπνός καπνίσματος», όπως χρησιμοποιείται στις διατάξεις αυτές, καλύπτει αποξηραμένα, επίπεδα, ακανόνιστα ως προς το σχήμα, μερικώς απομισχωμένα φύλλα καπνού, τα οποία έχουν υποστεί πρωτογενή αποξήρανση και, εν συνεχεία, ελεγχόμενη ύγρανση, περιέχουν γλυκερίνη και μπορούν να καπνιστούν κατόπιν στοιχειώδους μεταποίησης, όπως θρυμματισμού ή κοπής με το χέρι.

36      Λαμβανομένης υπόψη της απάντησης στο πρώτο ερώτημα, παρέλκει η απάντηση στο δεύτερο ερώτημα.

 Επί των δικαστικών εξόδων

37      Δεδομένου ότι η παρούσα διαδικασία έχει ως προς τους διαδίκους της κύριας δίκης τον χαρακτήρα παρεμπίπτοντος που ανέκυψε ενώπιον του εθνικού δικαστηρίου, εναπόκειται σε αυτό να αποφανθεί επί των δικαστικών εξόδων. Τα έξοδα στα οποία υποβλήθηκαν όσοι υπέβαλαν παρατηρήσεις στο Δικαστήριο, πλην των ως άνω διαδίκων, δεν αποδίδονται.

Για τους λόγους αυτούς, το Δικαστήριο (έκτο τμήμα) αποφαίνεται:

Το άρθρο 2, παράγραφος 1, στοιχείο γʹ, και το άρθρο 5, παράγραφος 1, της οδηγίας 2011/64/ΕΕ του Συμβουλίου, της 21ης Ιουνίου 2011, για τη διάρθρωση και τους συντελεστές του ειδικού φόρου κατανάλωσης που εφαρμόζονται στα βιομηχανοποιημένα καπνά, έχουν την έννοια ότι ο όρος «καπνός καπνίσματος», όπως χρησιμοποιείται στις διατάξεις αυτές, καλύπτει αποξηραμένα, επίπεδα, ακανόνιστα ως προς το σχήμα, μερικώς απομισχωμένα φύλλα καπνού, τα οποία έχουν υποστεί πρωτογενή αποξήρανση και, εν συνεχεία, ελεγχόμενη ύγρανση, περιέχουν γλυκερίνη και μπορούν να καπνιστούν κατόπιν στοιχειώδους μεταποίησης, όπως θρυμματισμού ή κοπής με το χέρι.