ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

ΥΠΟΥΡΓΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ 

ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ (Β' Τμήμα)

Συνεδρίαση της 27ης Ιουνίου 2016

Πρόεδρος: Αλέξανδρος Καραγιάννης, Αντιπρόεδρος ΝΣΚ

Μέλη: Νικόλαος Μουδάτσος, Κωνσταντίνος Χαραλαμπίδης, Δημήτριος Χανής, Αλέξανδρος Ροϊλός, Χριστίνα Διβάνη και Διονύσιος Χειμώνας, Νομικοί Σύμβουλοι του Κράτους.

Εισηγήτρια: Δέσποινα Γάκη, Πάρεδρος ΝΣΚ

Αριθμός ερωτήματος: Το υπ' αριθμ. πρωτ. ΔΕΦΚΦΓ1009097/ΕΞ2016/31.12. 2015 έγγραφο της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων (Γ.Γ.Δ.Ε.) του Υπουργείου Οικονομικών (Γενική Διεύθυνση Τελωνείων και Ειδικών Φόρων Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) / Διεύθυνση Ε.Φ.Κ. και Φ.Π.Α./ Γ' Τμήμα).

Ερώτημα: Αν οι υπό κρίση περιπτώσεις αυτοκινήτων που παρελήφθησαν για εκθεσιακούς σκοπούς και για τα οποία το τέλος ταξινόμησης βεβαιώθηκε, αρχικά, πριν από τις 22/8/2011, η είσπραξή του ανεστάλη και, στη συνέχεια, αυτό καταβλήθηκε ολόκληρο, μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της διάταξης του άρθρου 20 του ν. 4002/2011 (22/8/2011), εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω διάταξης και, κατά συνέπεια, αν δύνανται να ικανοποιηθούν οι εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφής του καταβληθέντος τέλους ταξινόμησης, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, ζήτημα το οποίο συναρτάται με το χρονικό σημείο στο οποίο ολοκληρώνεται ο τελωνισμός των εκθεσιακών οχημάτων.

Επί του ανωτέρω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Β') γνωμοδότησε ως ακολούθως:

Από το έγγραφο της ερωτώσης υπηρεσίας και τα υπ' αριθμ. πρωτ. 71221/4.11.2013 και 7545/9.3.2015 έγγραφα του Τελωνείου Αθηνών, προκύπτει το ακόλουθο πραγματικό, με βάση το οποίο υποβλήθηκαν τα εν θέματι ερωτήματα:

1. Στο Τελωνείο Αθηνών εκκρεμούν αιτήσεις επιστροφής τέλους ταξινόμησης για οχήματα τα οποία τελωνίσθηκαν ως εκθέματα με εξάμηνη αναστολή του τέλους ταξινόμησης και κατάθεσης ισόποσης εγγύησης μέχρι την ολοσχερή εξόφλησή τους. Ειδικότερα, πριν από την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 20 του ν 4002/2011 (ήτοι, την 22α/8/2011), εισαγωγείς κατέθεσαν στην εν λόγω Υπηρεσία παραστατικά για τελωνισμό οχημάτων ως εκθεμάτων και κατέβαλαν όλες τις προβλεπόμενες δασμοφορολογικές επιβαρύνσεις, πλην του τέλους ταξινόμησης, για το οποίο προβλέπεται, από τη διάταξη του άρθρου 11 του ν. 1477/1984, εξάμηνη αναστολή με την προσκόμιση ισόποσης εγγυητικής επιστολής. Στη συνέχεια, πριν τη λήξη του ως άνω εξαμήνου και μετά την έναρξη ισχύος της διάταξης του άρθρου 20 του ν 4002/2011 (ήτοι, την 22α/8/2011), οι συγκεκριμένοι εισαγωγείς κατέβαλαν ολόκληρο το οφειλόμενο τέλος ταξινόμησης και η Υπηρεσία προέβη στη λύση της σχετικής εγγύησης, με αποτέλεσμα τα οχήματα να ταξινομηθούν. Ακολούθως, όμως, εντός του προβλεπομένου τριμήνου, οι εισαγωγείς, ή οι ενδιάμεσοι έμποροι, κατά περίπτωση, κατέθεσαν στο Τελωνείο Αθηνών τις προαναφερθείσες εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφής του καταβληθέντος τέλους ταξινόμησης σε εφαρμογή της διατάξεως του άρθρου 20 του ν. 4002/2011 (λόγω απόσυρσης παλαιών οχημάτων).

2. Στα άρθρα 120 επ. του ν.2960/2001 «Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας» (Α' 265), ο οποίος σύμφωνα με το άρθρο 1 αυτού εφαρμόζεται: α) στις εμπορικές συναλλαγές της χώρας με τρίτες χώρες, σε συνδυασμό με την αντίστοιχη κοινοτική νομοθεσία, β) στα προϊόντα που υπόκεινται σε Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης (Ε.Φ.Κ.) και γ) στα κοινοτικά ή μη εμπορεύματα που τελούν υπό ειδική τελωνειακή παρακολούθηση, προβλέπονται οι όροι και οι προϋποθέσεις επιβολής τέλους ταξινομήσεως οχημάτων, καθώς και η διαδικασία για τη βεβαίωση και την είσπραξη αυτού.

3. Εξάλλου, σε τέλος ταξινομήσεως υπόκεινται επιβατικά και φορτηγά αυτοκίνητα, ιδιωτικής και δημοσίας χρήσεως (άρθρα 121 - 123), μοτοσυκλέτες (άρθρο 124), καθώς και άλλες κατηγορίες οχημάτων (άρθρο 125).

4. Περαιτέρω, στα άρθρα 128, 129, 130 και 133 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα ορίζονται τα εξής:

Άρθρο 128: «1. Η υποχρέωση καταβολής του τέλους ταξινόμησης γεννάται: - για τα κοινοτικά οχήματα και για τα προερχόμενα από τρίτες χώρες κατά την είσοδο τους στο εσωτερικό της χώρας, - για τα εγχωρίως παραγόμενα με την ολοκλήρωση της παραγωγής του οχήματος, - προκειμένου για οχήματα που παράγονται υπό καθεστώς τελωνειακής επίβλεψης κατά την έξοδο από το καθεστώς αυτό.

2. Το τέλος ταξινόμησης καθίσταται απαιτητό και καταβάλλεται πριν τη θέση των οχημάτων σε κυκλοφορία και για τα οχήματα των άρθρων 121, 122, 123 και 124 του παρόντα Κώδικα, το αργότερο:

- για τα μεταφερόμενα ή αποστελλόμενα από τα λοιπά Κράτη - Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) τη 15η ημέρα του επόμενου μήνα από αυτόν που γεννήθηκε η υποχρέωση καταβολής του τέλους αυτού. Εφόσον υποβληθεί πριν από την ημέρα αυτή, η ειδική δήλωση της παραγράφου 2 του άρθρου 130 του παρόντα Κώδικα, το τέλος καθίσταται απαιτητό την ημερομηνία αποδοχής της ειδικής δήλωσης,

- για τα εισαγόμενα οχήματα, τη 15η ημέρα από τη θέση αυτών σε ανάλωση ή την ημερομηνία αποδοχής του σχετικού παραστατικού της παραγράφου 3 του άρθρου 130 του παρόντα Κώδικα, εφόσον αυτό κατατεθεί νωρίτερα,

- για τα εγχωρίως παραγόμενα, κατά το χρόνο που γεννάται η υποχρέωση καταβολής του τέλους αυτού. 

3. Όταν τα οχήματα τίθενται σε ένα από τα καθεστώτα αναστολής του άρθρου 133 του παρόντα Κώδικα ή στα τελωνειακά ανασταλτικά καθεστώτα του άρθρου 84 παράγραφος 1 στοιχείο α' του Κανονισμού Ε.Ο.Κ. 2913/1992 (EEL 302/19.10.1992), το τέλος ταξινόμησης και ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ. Π.Α.) καθίστανται απαιτητοί κατά την έξοδο των οχημάτων, έστω και αντικανονικά, από τα καθεστώτα αυτά. Η θέση των οχημάτων στα καθεστώτα αυτά θα πρέπει να γίνει πριν το τέλος ταξινόμησης καταστεί απαιτητό, σύμφωνα με την προηγούμενη παράγραφο».

Άρθρο 129: «1.Τα κοινοτικά οχήματα που αναφέρονται στα άρθρα 121,122,123 και 124 του παρόντος Κώδικα, καθώς και οι βάσεις των δασμολογικών κλάσεων 87.02 και 87.06 της Συνδυασμένης Ονοματολογίας, κατά την άφιξή τους στον πρώτο τόπο προορισμού, δηλώνονται αμέσως στην πλησιέστερη Τελωνειακή Αρχή (η παρ. 1 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 1 παρ.46 του ν.3583/2007).

2. Όταν τα παραπάνω οχήματα μεταφέρονται αυτοδύναμα στο εσωτερικό της χώρας, δηλώνονται αμέσως από το πρόσωπο που πραγματοποίησε την είσοδο αυτή στην πλησιέστερη Τελωνειακή Αρχή.

3. Η Τελωνειακή Αρχή, στην οποία υποβάλλεται η δήλωση της προηγούμενης παραγράφου, καθορίζει την αναγκαία προθεσμία για τη μεταφορά του οχήματος στον τόπο του δηλωθέντος τελικού προορισμού.

4. Η κατά τις ανωτέρω παραγράφους δήλωση δεν υποβάλλεται όταν τα κοινοτικά οχήματα εμπίπτουν στις διατάξεις της παραγράφου 2 του άρθρου 133 του παρόντα Κώδικα.

5. Τα κοινοτικά οχήματα δύνανται, πριν από τη βεβαίωση του οφειλόμενου τέλους ταξινόμησης, να επαναποστέλλονται στα λοιπά Κράτη - Μέλη της Ευρωπαϊκής Ενώσεως (Ε. Ε.) ή να εξάγονται σε τρίτες χώρες. 6. ...».

Άρθρο 130: «1 .Υπόχρεος στην καταβολή του τέλους ταξινόμησης είναι ο ιδιοκτήτης του οχήματος ή ο νόμιμος αντιπρόσωπός του.

2. Για τη βεβαίωση και είσπραξη του τέλους ταξινόμησης και του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.) ή για τη χορήγηση οριστικής απαλλαγής κοινοτικών οχημάτων, υποβάλλεται στην αρμόδια Τελωνειακή Αρχή ειδική δήλωση μέχρι την ημερομηνία κατά την οποία το τέλος καθίσταται απαιτητό και οπωσδήποτε πριν από την έκδοση της άδειας κυκλοφορίας. Για τα οχήματα των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 133 του παρόντα Κώδικα η ειδική δήλωση υποβάλλεται κατά την έξοδο αυτών από τα ανασταλτικά καθεστώτα. Με την ειδική δήλωση, που αποτελεί τίτλο υπέρ του Δημοσίου, συνεισπράττεται και ο οφειλόμενος Φόρος Προστιθέμενης Αξίας (Φ. Π. Α.).

3. ... 4. Οι συντελεστές, που λαμβάνονται υπόψη για τη βεβαίωση και είσπραξη του τέλους ταξινόμησης και εφόσον το όχημα είναι κοινοτικό και του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ.Π.Α.), είναι εκείνοι που ισχύουν κατά το χρόνο που το τέλος καθίσταται απαιτητό. ...

5. Μετά την είσπραξη του τέλους ταξινόμησης και των λοιπών επιβαρύνσεων ή τη νόμιμη οριστική απαλλαγή από αυτά εκδίδονται από την αρμόδια Τελωνειακή Αρχή αποδεικτικό είσπραξης και πιστοποιητικό ταξινόμησης ή τελωνισμού του οχήματος.

6. Με αποφάσεις του Υπουργού Οικονομικών καθορίζεται ο τύπος και το περιεχόμενο της ειδικής δήλωσης, του αποδεικτικού είσπραξης και του πιστοποιητικού ταξινόμησης, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του παρόντος άρθρου [Σχετικώς έχει εκδοθεί και ισχύει η υπ' αριθ. Τ. 4413/343/Α0019 (ΦΕΚ Β' 1479/26.11.2002) Κ.Α. των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Μεταφορών και Επικοινωνιών, «Καθιέρωση νέου εντύπου "Πιστοποιητικό Ταξινόμησης Οχημάτων"»] .7. ... 8. ... 9. ...».

Άρθρο 133: «1. Τα κοινοτικά οχήματα δύνανται να τίθενται σε καθεστώς φορολογικής αποθήκης και για το χρονικό διάστημα που παραμένουν στο καθεστώς αυτό τελούν σε αναστολή καταβολής του τέλους ταξινόμησης και του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας (Φ. Π. Α.)

2. Τα κοινοτικά οχήματα δύνανται να παραμένουν προσωρινά στο εσωτερικό της χώρας χωρίς να απαιτείται η καταβολή του τέλους ταξινόμησης. Για τη χορήγηση της προσωρινής αυτής απαλλαγής από την καταβολή του τέλους ταξινόμησης εφαρμόζονται ανάλογα οι όροι και οι προϋποθέσεις που προβλέπονται από τις διατάξεις του τελωνειακού καθεστώτος της προσωρινής εισαγωγής με τον όρο της επανεξαγωγής για τα οχήματα τρίτων χωρών που εισάγονται προσωρινά στη χώρα (σημ.: η παρ. 2 αντικαταστάθηκε ως άνω με το άρθρο 1 παρ. 50 του ν.3583/2007)

3. Οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1984 (ΦΕΚ 144 Α') εφαρμόζονται ανάλογα και για τα κοινοτικά επιβατικά αυτοκίνητα με όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών.

4. Όπου από τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις του τελωνειακού καθεστώτος της προσωρινής εισαγωγής με τον όρο της επανεξαγωγής παρέχεται απαλλαγή από δασμούς και φόρους στα αυτοκίνητα οχήματα, λόγω υπαγωγής τους στο παραπάνω καθεστώς, θα παρέχεται απαλλαγή και από το τέλος ταξινόμησης, για όσο διάστημα τα οχήματα παραμένουν στο καθεστώς αυτό».

5. Στις παραγράφους 1 και 2 του άρθρου 20 του ν. 4002/2011 (Α' 180/22-8-2011), ο οποίος κατ' άρθρο 71 αυτού άρχισε να ισχύει από τη δημοσίευση του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από 22-8-2011, ορίζονται τα εξής:

«1. Αυτοκίνητα της περίπτωσης α' της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3899/2010 (Α' 212) και της παρ. 5 του άρθρου 30 του ν. 3943/2011 (Α' 66) που τελωνίζονται μετά την ημερομηνία εφαρμογής της παρούσας διάταξης, με καταβολή ολόκληρου του προβλεπόμενου από τις διατάξεις των άρθρων 121 και 123 του ν. 2960/2001 (Α' 265), τέλους ταξινόμησης από επίσημους διανομείς ή εμπόρους αυτοκινήτων, εφόσον μεταβιβάζονται για ταξινόμηση από ιδιώτες σε αντικατάσταση αποσυρόμενου της κυκλοφορίας επιβατικού ή φορτηγού αυτοκινήτου, επιστρέφεται η διαφορά του τέλους ταξινόμησης που προκύπτει κατ' εφαρμογή των οριζομένων των προαναφερόμενων διατάξεων. Η διαφορά του τέλους ταξινόμησης επιστρέφεται κατά τα οριζόμενα από το άρθρο 32 του ν. 2960/2001, μετά από αίτηση στην αρμόδια τελωνειακή αρχή καταβολής του τέλους ταξινόμησης. Στην αίτηση επιστροφής επισυνάπτονται τα δικαιολογητικά που προβλέπονται από την κ. υ.α. της περίπτωσης δ' της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του ν. 3899/ 2010. Η κατά τα προηγούμενα αίτηση επιστροφής κατατίθεται μέσα σε διάστημα τριών (3) μηνών από την ταξινόμηση του οχήματος και το αργότερο μέχρι και τις 31.12.2016. Στην ανωτέρω διάταξη υπάγονται και οχήματα για τα οποία έχουν κατατεθεί αιτήσεις επιστροφής του τέλους ταξινόμησης έως και 30.11.2013, από ενδιάμεσους εμπόρους αυτοκινήτων (dealers) στους οποίους μεταβιβάστηκαν τα υπό κρίση οχήματα με ολόκληρο το tV^^f ποσό του τέλους ταξινόμησης. Στην περίπτωση αυτή προσκομίζεται συμπληρωματικά ως δικαιολογητικό, το πρωτότυπο τιμολόγιο στην αρμόδια τελωνειακή αρχή, η οποία χορηγεί ακριβές φωτοαντίγραφο στον δικαιούχο. [Οι παράγραφοι 1 και 2 τίθενται όπως ισχύουν μετά την αντικατάστασή τους, αρχικά μεν, από τις διατάξεις των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 16 του ν.4223/2013 (Α'287/31-12-2013), στη συνέχεια δε, από τις διατάξεις των παραγράφων 2 και 2α του άρθρου 85 του ν.4316/2014 (Α'270/24-12-2014). Τα δύο τελευταία εδάφια της παρ.1 προστέθηκαν με την περ.6 υποπαρ.Δ.5 του άρθρου τρίτου του ν.4254/2014,ΦΕΚ Α 85/7.4.2014, με την οποία ορίζεται ότι η ισχύς της αρχίζει από την ημερομηνία δημοσίευσης της στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως].

2. Οι διατάξεις της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3899/2010 και της παρ. 5 του ν. 3943/2011, εφαρμόζονται για αυτοκίνητα οχήματα που θα τελωνισθούν και θα καταβάλουν τις οφειλόμενες φορολογικές επιβαρύνσεις μέχρι και 31.12.2015. Η προθεσμία αυτή εφαρμόζεται και για τα αυτοκίνητα οχήματα της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου.»

6. Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του ν.4002/2011, «Με τις διατάξεις των παρ.1 και 2 λαμβάνεται πρόνοια ώστε σε περιπτώσεις που οι επίσημοι διανομείς ή έμποροι αυτοκινήτων τελωνίζουν αυτοκίνητα με βεβαίωση ή καταβολή του προβλεπόμενου τέλους ταξινόμησης, όπως είναι τα εκθεσιακά ή εκείνα στα οποία παρακρατείται η κυριότητά τους, να παρέχεται η δυνατότητα υπαγωγής τους στο καθεστώς της απόσυρσης και επιστροφής του τέλους ταξινόμησης. Η ρύθμιση αυτή αφορά, μόνον, τα αυτοκίνητα που θα τελωνισθούν μετά την ισχύ της διάταξης και, όχι, εκείνα που τελωνίσθηκαν προηγούμενα. Επίσης, με την ίδια διάταξη καθορίζεται η προθεσμία μέσα στην οποία θα πρέπει να τελωνισθούν τα αυτοκίνητα που θα υπαχθούν στο καθεστώς της απόσυρσης». _

7. Ως αυτοκίνητα της περίπτωσης α' της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3899/2010 «Επείγοντα μέτρα εφαρμογής του προγράμματος στήριξης της ελληνικής οικονομίας» (Α' 212), στην οποία (περίπτωση) παραπέμπει η παράγραφος 1 του άρθρου 20 του ν. 4002/2011, νοούνται τα: «α) Καινούργια επιβατικά αυτοκίνητα ιδιωτικής χρήσης κυλινδρισμού κινητήρα μέχρι και 2.000 κυβικά εκατοστά που πληρούν εκ κατασκευής τις προδιαγραφές της Οδηγίας 98/69 Ε. Κ. «Φάση Β'» ή μεταγενέστερης ή Κανονισμού και παραλαμβάνονται σε αντικατάσταση επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης, που αποσύρονται από την κυκλοφορία για καταστροφή», τα οποία απαλλάσσονται από το προβλεπόμενο, από τις διατάξεις του άρθρου 121 του ν. 2960/2001, τέλος ταξινόμησης κατά τις ειδικότερες στην εν λόγω διάταξη διακρίσεις.

8. Εξ άλλου, ως αυτοκίνητα της παραγράφου 5 του άρθρου 30 του ν. 3943/2011 «Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, στελέχωση των ελεγκτικών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών» (Α' 66/31.3.2011), στην οποία, επίσης, παραπέμπει η παράγραφος 1 του άρθρου 20 του ν. 4002/2011, νοούνται τα: «5. Καινούρια φορτηγά αυτοκίνητα μικτού βάρους μέχρι και 3,5 τόνους, που πληρούν εκ κατασκευής τις προδιαγραφές της Οδηγίας 98/69/ΕΚ «Φάση Β'» ή μεταγενέστερης Οδηγίας ή Κανονισμού και παραλαμβάνονται σε αντικατάσταση επιβατικών αυτοκινήτων ιδιωτικής χρήσης ή όμοιων φορτηγών, που αποσύρονται από την κυκλοφορία για καταστροφή», τα οποία απαλλάσσονται από το προβλεπόμενο, από τις περιπτώσεις β', γ' και ε' της παραγράφου 1 του άρθρου 123 του ν.2960/2001, τέλος ταξινόμησης κατά τις ειδικότερες στην εν λόγω διάταξη διακρίσεις.

9. Σημειωτέον ότι, με την παράγραφο 3 του άρθρου 85 του ν. 4316/2014 (Α' 270/24.12.2014), ορίσθηκε ότι: «α. Η ισχύς των διατάξεων της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3899/2010 και της παρ. 5 του άρθρου 30 του ν. 3943/2011, όπως τροποποιούνται αντιστοίχως με τις περιπτώσεις α', β' και γ' της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, παρατείνεται μέχρι και τις 31.12.2015. β. Η ισχύς της διάταξης αυτής αρχίζει από 1.1.2015.»

10. Στη διάταξη της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1984 «Προσαρμογή εμμέσων φόρων στις αρχές του δικαίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων» (Α' 144 /26.9.1984) ορίζονται τα εξής:

«3. Επιτρέπεται η αναστολή επί εξάμηνο της εφαρμογής του ειδικού φόρου κατανάλωσης που προβλέπεται από το άρθρο 1 του ν. 363/1976, όπως ισχύει για τα εισαγόμενα επιβατικά αυτοκίνητα, προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από τις αντιπροσωπείες των κατασκευαστικών οίκων του εξωτερικού σε εκθέσεις πώλησης στο μέτρο που είναι απαραίτητο για την εξυπηρέτηση των εκθεσιακών αναγκών των αντιπροσωπειών αυτών. Με απόφαση του Υπουργού των Οικονομικών που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως καθορίζονται τα της εφαρμογής της παραγράφου αυτής». Όπως, δε, ήδη, αναφέρθηκε: «Οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1984 (ΦΕΚ144 Α') εφαρμόζονται ανάλογα και για τα κοινοτικά επιβατικά αυτοκίνητα, με όρους και προϋποθέσεις που καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών» (άρθρο 133 παρ.3 του ν.2960/2001).

11. Οι όροι και οι προϋποθέσεις εισαγωγής - παραλαβής επιβατικών αυτοκινήτων από τους αποκλειστικούς αντιπροσώπους των κατασκευαστικών οίκων του εξωτερικού για εκθεσιακές ανάγκες καθορίστηκαν με την απόφαση του Υφυπουργού Οικονομικών με αριθμό ΥΑ Φ.53/19/28.1.2000 «Όροι εισαγωγής, παραλαβής αυτοκινήτων εκθεσιακών αναγκών» (Β 246), η οποία εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1984.

Στο άρθρο 4 της εν λόγω ΥΑ ορίστηκαν, ειδικότερα, τα εξής:

«Για την παράδοση των αυτοκινήτων σε έκθεση θα τηρείται η παρακάτω διαδικασία:

α. Θα προσκομίζεται η εγκριτική άδεια στην τελωνειακή αρχή, η οποία αναφέρεται σ' αυτή ως αρμόδια για την παράδοση των αυτοκινήτων,

β. Θα κατατίθεται ξεχωριστό παραστατικό εισαγωγής ή ειδική δήλωση στα οποία θα γίνεται επίκληση της εφαρμογής των διατάξεων της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν.1477/1984 ή της παραγράφου 3 του άρθρου 14 του ν.2682/1999, ανάλογα αν πρόκειται για αυτοκίνητα που εισάγονται ή για αυτοκίνητα που παραλαμβάνονται συνεπεία ενδοκοινοτικής απόκτησης και θα αναφέρεται το χρονικό διάστημα της ζητούμενης αναστολής είσπραξης του τέλους ταξινόμησης, μέσα στα πλαίσια που ορίζονται από την εγκριτική άδεια.

γ. Μετά την πλήρη επαλήθευση των αυτοκινήτων, θα βεβαιώνεται ο εισαγωγικός δασμός, αν οφείλεται, και οι αναλογούντες κατά το χρόνο του τελωνισμού, τέλος ταξινόμησης και Φ.Π.Α.

δ. Θα εισπράττεται οριστικά ο τυχόν εισαγωγικός δασμός και ο Φ.Π.Α., καθώς και οποιαδήποτε άλλη, με εξαίρεση το τέλος ταξινόμησης, επιβάρυνση (υπερημερίες, ποινές, κ.λπ.). Για το τέλος ταξινόμησης λαμβάνεται αξιόχρεη προσωπική εγγύηση που να καλύπτει το 100% του ποσού του τέλους αυτού.

ε. Θα εκδίδεται βεβαίωση, όπως το συνημμένο υπόδειγμα, η οποία θα συνοδεύει το αυτοκίνητο καθόλο το χρονικό διάστημα της αναστολής είσπραξης του τέλους ταξινόμησης. Η βεβαίωση θα αναφέρει τα στοιχεία εξατομίκευσης του αυτοκινήτου (μάρκα, τύπος, αριθμός πλαισίου, κ. λπ.), καθώς και μνεία ότι αυτό παραλήφθηκε για εκθεσιακούς μόνο λόγους με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1977 ή της παραγράφου 3 του άρθρου 14 του ν. 2682/1999, ανάλογα με τη διάταξη που έχει επικαλεσθεί ο ενδιαφερόμενος για εφαρμογή. Στη βεβαίωση αυτή θα αναγράφεται, επίσης, η ημερομηνία έναρξης και λήξης της αναστολής».

Περαιτέρω, στο άρθρο 6 της ίδιας ΥΑ ορίστηκε ότι:

«1. Κατά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας αναστολής που αναφέρεται στο παραστατικό εισαγωγής ή στην ειδική δήλωση, ο αντιπρόσωπος υποχρεούται στην καταβολή του βεβαιωμένου τέλους ταξινόμησης. Το τέλος ταξινόμησης μπορεί να καταβάλλεται και πριν από τη λήξη της προθεσμίας αναστολής, πλην όμως θα αφορά όλα τα αυτοκίνητα που έχουν παραληφθεί με το ίδιο παραστατικό εισαγωγής ή την ειδική δήλωση. 2. Στην περίπτωση που το τέλος ταξινόμησης καταβάλλεται μετά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας αναστολής εισπράττονται και τα νόμιμα τέλη εκπρόθεσμης καταβολής. 3. Μετά την καταβολή του αναλογούντος τέλους ταξινόμησης λύεται από την τελωνειακή αρχή η εγγύηση και εκδίδονται τα σχετικά πιστοποιητικά ταξινόμησης».

Από τις προπαρατεθείσες διατάξεις συνάγονται τα ακόλουθα:

12. Με το νέο φορολογικό σύστημα του ν.2682/1999 (ισχύει αναδρομικά από 16/11/1998) - οι διατάξεις του οποίου ενσωματώθηκαν, στη συνέχεια, στον Εθνικό Τελωνειακό Κώδικα - καταργήθηκαν ο ειδικός φόρος κατανάλωσης και το εφάπαξ πρόσθετο τέλος και αντικαταστάθηκαν από ένα ενιαίο τέλος, με την ονομασία «τέλος ταξινόμησης». Το τέλος αυτό αποτελεί, όπως και ο καταργηθείς ειδικός φόρος κατανάλωσης, φορολογική επιβάρυνση που συναρτάται με το γεγονός της εισαγωγής του οχήματος και δεν συνδέεται με τη χρήση του εντός της ελληνικής επικράτειας (ΣτΕ 1033/2009, 597/2011, 1269/2011, 4460/2014, 140-141/2015 κ.λ.π.). 

13. Η υποχρέωση καταβολής του τέλους ταξινόμησης αναφορικώς με Ι.Χ.Ε, φορτηγά, κλπ, γεννάται, για μεν τα κοινοτικά οχήματα και για τα προερχόμενα από τρίτες χώρες κατά την είσοδο τους στο εσωτερικό της χώρας, ενώ για τα εγχωρίως παραγόμενα με την ολοκλήρωση της παραγωγής του οχήματος. Προκειμένου, δε, για οχήματα που παράγονται υπό καθεστώς τελωνειακής επιβλέψεως η υποχρέωση καταβολής του τέλους ταξινομήσεως γεννάται κατά την έξοδο από το καθεστώς αυτό. Εξάλλου, το τέλος ταξινόμησης καθίσταται απαιτητό και καταβάλλεται πριν την θέση των οχημάτων σε κυκλοφορία και το αργότερο:

α) για τα μεταφερόμενα ή αποστελλόμενα από τα λοιπά Κράτη - Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) τη 15η ημέρα του επόμενου μήνα από αυτόν που γεννήθηκε η υποχρέωση καταβολής του τέλους αυτού. Εφ' όσον υποβληθεί πριν από την ημέρα αυτή, Δήλωση Άφιξης Οχήματος (Δ.Α.Ο). το τέλος καθίσταται απαιτητό την ημερομηνία αποδοχής της ειδικής δηλώσεως. Σε περίπτωση που τα οχήματα έχουν υπαχθεί σε καθεστώς ανασταλτικό της καταβολής του τέλους ταξινομήσεως, το τελευταίο καθίσταται απαιτητό με την έξοδο από το εν λόγω καθεστώς, κατόπιν υποβολής της Δήλωσης Άφιξης Οχήματος (Δ.Α.Ο).

β) για τα εισαγόμενα οχήματα, τη 15η ημέρα από τη θέση αυτών σε ανάλωση ή την ημερομηνία αποδοχής του σχετικού παραστατικού της παραγράφου 3 του άρθρου 130 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα, εφόσον αυτό κατατεθεί νωρίτερα,

γ) για τα εγχωρίως παραγόμενα, κατά το χρόνο που γεννάται η υποχρέωση καταβολής του τέλους αυτού. Μετά την είσπραξη του τέλους ταξινομήσεως και των λοιπών επιβαρύνσεων ή τη νόμιμη οριστική απαλλαγή από αυτά εκδίδονται από την αρμόδια Τελωνειακή Αρχή αποδεικτικό εισπράξεως και πιστοποιητικό ταξινομήσεως ή τελωνισμού του οχήματος. Ωστόσο, είναι δυνατή, είτε η απαλλαγή εκ του τέλους ταξινομήσεως, είτε η αναστολή της καταβολής αυτού.

14. Ειδικότερα, όπως ήδη αναφέρθηκε, προκειμένου για τα εν θέματι αυτοκίνητα, οι όροι και οι προϋποθέσεις εισαγωγής - παραλαβής επιβατικών αυτοκινήτων από τους αποκλειστικούς αντιπροσώπους των κατασκευαστικών οίκων του εξωτερικού για εκθεσιακές ανάγκες καθορίστηκαν με την διατύπωση των άρθρων 4 και 6 της οποίας προκύπτει ότι, στο πλαίσιο της οριζομένης διαδικασίας για την παράδοση των αυτοκινήτων σε έκθεση, πρέπει, μεταξύ άλλων, μετά την πλήρη επαλήθευση των αυτοκινήτων, να βεβαιώνεται ο, τυχόν οφειλόμενος, εισαγωγικός δασμός και οι αναλογούντες κατά το χρόνο του τελωνισμού, τέλος ταξινόμησης και Φ.Π.Α. και να εισπράττεται οριστικά ο τυχόν εισαγωγικός δασμός και ο Φ.Π.Α., καθώς και οποιαδήποτε άλλη, με εξαίρεση το τέλος ταξινόμησης, επιβάρυνση (υπερημερίες, ποινές, κ.λ.π.). Για το τέλος ταξινόμησης λαμβάνεται αξιόχρεη προσωπική εγγύηση που καλύπτει το 100% του ποσού του τέλους αυτού. Στη συνέχεια δε, εκδίδεται βεβαίωση, η οποία συνοδεύει το αυτοκίνητο καθ' όλο το χρονικό διάστημα της αναστολής είσπραξης του τέλους ταξινόμησης. Η βεβαίωση αναφέρει τα στοιχεία εξατομίκευσης του αυτοκινήτου (μάρκα, τύπος, αριθμός πλαισίου, κ.λ.π.), καθώς και μνεία ότι αυτό παραλήφθηκε για εκθεσιακούς και μόνον λόγους, με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1977 ή της παραγράφου 3 του άρθρου 14 του ν. 2682/1999, ανάλογα με τη διάταξη που έχει επικαλεσθεί ο ενδιαφερόμενος για εφαρμογή. Στη βεβαίωση αυτή αναγράφεται, επίσης, η ημερομηνία έναρξης και λήξης της αναστολής. Ενώ, περαιτέρω, με την προπαρατεθείσα, ως άνω υπουργική απόφαση ορίστηκε ότι, κατά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας αναστολής που αναφέρεται στο παραστατικό εισαγωγής ή στην ειδική δήλωση, ο αντιπρόσωπος υποχρεούται στην καταβολή του βεβαιωμένου τέλους ταξινόμησης. Το τέλος ταξινόμησης μπορεί να καταβάλλεται και πριν από τη λήξη της προθεσμίας αναστολής, πλην όμως θα αφορά όλα τα αυτοκίνητα που έχουν παραληφθεί με το ίδιο παραστατικό εισαγωγής ή την ειδική δήλωση. Τέλος, μετά την καταβολή του αναλογούντος τέλους ταξινόμησης λύεται από την τελωνειακή αρχή η εγγύηση και εκδίδονται τα σχετικά πιστοποιητικά ταξινόμησης.

15. Κατά συνέπεια των προαναφερθέντων και με δεδομένο ότι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 128 παρ.1 του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα και την παγία επί του θέματος νομολογία του Συμβουλίου της Επικρατείας, η υποχρέωση καταβολής του τέλους ταξινόμησης, ως εσωτερικού φόρου συνδεομένου με την ταξινόμηση των αυτοκινήτων οχημάτων, γεννάται κατά την είσοδο αυτών στο εσωτερικό της χώρας, ο τελωνισμός επιβατικών αυτοκινήτων από τους αποκλειστικούς αντιπροσώπους των κατασκευαστικών οίκων του εξωτερικού για εκθεσιακές ανάγκες συντελείται με την εισαγωγή αυτών στο εσωτερικό της χώρας, με βάση τις διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1977, με τη βεβαίωση του οφειλόμενου τέλους ταξινόμησης και την κατάθεση αξιόχρεης προσωπικής εγγύησης που καλύπτει το 100% του ποσού του τέλους αυτού, η καταβολή του οποίου θα γίνει κατά τη λήξη του προβλεπομένου από τις εν λόγω διατάξεις του ν. 1477/1977 καθεστώτος της εξάμηνης αναστολής

16. Εξάλλου, ο νομοθετικός ορισμός του φόρου συνεπάγεται τη στενή ερμηνεία των διατάξεων που αναφέρονται στο υποκείμενο, το αντικείμενο, τους συντελεστές και τις φορολογικές απαλλαγές ή εξαιρέσεις. Με τη στενή γραμματική ερμηνεία, αφ' ενός μεν, επιτυγχάνεται η απαραίτητη ασφάλεια δικαίου για τους φορολογούμενους ως προς την ερμηνεία από τη Φορολογική Διοίκηση των νομοθετικών διατάξεων που καθορίζουν τις υποχρεώσεις τους, αφ' ετέρου δε, προστατεύεται το δημόσιο συμφέρον από ερμηνευτικές διευρύνσεις των φορολογικών απαλλαγών ή εξαιρέσεων (πρβλ. εις Ι.Δ. Αναστόπουλο, «Φορολογικό Δίκαιο», 1992, σελ.115-116 - Θ. Φορτσάκη, «Φορολογικό Δίκαιο», 2008, σελ. 85-86 - Κ. Φινοκαλιώτη, «Φορολογικό Δίκαιο», 2011, σελ. 90-95 επ.).

17. Για το λόγο αυτό, η νομολογία παγίως δέχεται, ότι, οι φορολογικές διατάξεις λόγω του αναγκαστικού χαρακτήρα τους πρέπει να ερμηνεύονται στενά (πρβλ. ΣτΕ 1774/2010, 3587/2001, 1305/1999, 2312/1992, 2052/1990, 3113/1989, 192/1983, 2765/1979, 4135/1977, 454-455/1976, 2733/1974, 2243/1963, 1922/1959 κ.ά. - αναφορικά, δε, με τη στενή ερμηνεία απαλλακτικών διατάξεων πρβλ. ΣτΕ 1774/2010, 828/1984, 103/1990, 2090/1980, 3645/1985, 2052/1990, 2312/1992, 1890/1994 κ.ά και ΝΣΚ 505/2012, 372/2012, 191/1999, ΟλΝΣΚ 381/1991 κ.ά.). Τη στενή γραμματική ερμηνεία εφαρμόζει παγίως στις φορολογικές διατάξεις και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, ήδη ΔΕΕ (ΔΕΚ Αποφ. της 12/6/1979, Υπ. 126/78, ΔΕΚ 15/6/1989, Υπ. 348/87, ΔΕΚ 20/6/1990, Υπ. 185/89 κ.ά.).

 

18. Συνεπώς, υπό τα ως άνω γενόμενα δεκτά, οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 20 του ν 4002/2011 εφαρμόζονται αποκλειστικά και μόνον σε τελωνισμούς εκθεσιακών αυτοκινήτων που συντελούνται, κατά τα προαναφερθέντα, μετά την ημερομηνία εφαρμογής του νόμου, δηλαδή μετά την 22α/8/2011. Παρεπομένως, οι υπό κρίση περιπτώσεις αυτοκινήτων που παρελήφθησαν για εκθεσιακούς σκοπούς και για τα οποία το τέλος ταξινόμησης βεβαιώθηκε, αρχικά, πριν από τις 22/8/2011, η είσπραξή του ανεστάλη και, στη συνέχεια, αυτό καταβλήθηκε ολόκληρο, μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος των διατάξεων του άρθρου 20 παρ. 1 και 2 του ν. 4002/2011 (22/8/2011), δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής τους και, ως εκ τούτου, οι εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφής του καταβληθέντος τέλους ταξινόμησης δεν δύνανται να ικανοποιηθούν.

19. Μειοψήφησαν ο Πρόεδρος του Τμήματος, Αλέξανδρος Καραγιάννης, Αντιπρόεδρος ΝΣΚ και ο Νομικός Σύμβουλος του Κράτους, Αλέξανδρος Ροϊλός (ψήφοι δύο), οι οποίοι διατύπωσαν την ακόλουθη γνώμη :

20. Κατά τα οριζόμενα στις διατάξεις των παραγράφων 1 και 2 του άρθρου 20 του ν.4002/2011, αυτοκίνητα της περίπτωσης α' της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του ν.3899/2010 και της παραγράφου 5 του άρθρου 30 του ν.3943/2011, τα οποία τελωνίζονται μετά την ημερομηνία έναρξης ισχύος των εν λόγω διατάξεων, ήτοι μετά τις 22/8/2011, με καταβολή ολόκληρου του προβλεπομένου από τις διατάξεις των άρθρων 121 και 123 του ν. 2960/2001 τέλους ταξινόμησης από επίσημους διανομείς ή εμπόρους αυτοκινήτων, εφόσον μεταβιβάζονται για ταξινόμηση από ιδιώτες σε αντικατάσταση αποσυρομένου της κυκλοφορίας επιβατικού ή φορτηγού αυτοκινήτου, επιστρέφεται η διαφορά του τέλους ταξινόμησης που προκύπτει κατ' εφαρμογή των προαναφερόμενων διατάξεων.

21. Σύμφωνα με τη διάταξη της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν. 1477/1984 επιτρέπεται η αναστολή επί εξάμηνο του τέλους ταξινόμησης, για εισαγόμενα από τρίτες χώρες επιβατικά αυτοκίνητα προκειμένου να χρησιμοποιηθούν από τις αντιπροσωπείες των κατασκευαστικών οίκων του εξωτερικού σε εκθέσεις πώλησης, η δ' εν λόγω διάταξη εφαρμόζεται ανάλογα και για τα κοινοτικά επιβατικά αυτοκίνητα, όπως προβλέπει η παράγραφος 3 του άρθρου 133 του ν.2960/2001 «Εθνικός Τελωνειακός Κώδικας». Οι όροι και οι προϋποθέσεις εισαγωγής - παραλαβής επιβατικών αυτοκινήτων από τους αποκλειστικούς αντιπροσώπους των κατασκευαστικών οίκων του εξωτερικού για εκθεσιακές ανάγκες καθορίστηκαν με την αναφερομένη στην παράγραφο 11 της παρούσης Α.Υ.Ο, σύμφωνα με την οποία, μετά την πλήρη επαλήθευση των αυτοκινήτων, βεβαιώνεται επί του κατατεθέντος παραστατικού ο εισαγωγικός δασμός, αν οφείλεται, και οι αναλογούντες κατά το χρόνο του τελωνισμού τέλος ταξινόμησης και Φ.Π.Α., εκ των οποίων ο τυχόν οφειλόμενος εισαγωγικός δασμός, ο Φ.Π.Α. και κάθε άλλη επιβάρυνση, με εξαίρεση το τέλος ταξινόμησης, εισπράττονται οριστικά. Ωστόσο, σύμφωνα με τις διατάξεις της ίδιας Α.Υ.Ο, η είσπραξη του τέλους ταξινόμησης αναστέλλεται για έξι μήνες και λαμβάνεται αξιόχρεη προσωπική εγγύηση, η οποία καλύπτει το 100% του ποσού του τέλους αυτού. Το τέλος ταξινόμησης καταβάλλεται κατά την ημερομηνία λήξης της προθεσμίας αναστολής που αναφέρεται στο παραστατικό εισαγωγής ή στην ειδική δήλωση, δύναται δε να καταβάλλεται και πριν από τη λήξη της προθεσμίας αναστολής. Μετά την καταβολή του αναλογούντος τέλους ταξινόμησης λύεται από την τελωνειακή αρχή η εγγύηση και εκδίδονται τα σχετικά πιστοποιητικά ταξινόμησης.

22. Ενόψει τούτων, κατά τη γνώμη της μειοψηφίας, κρίσιμος χρόνος τελωνισμού για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 20 παρ. 1 και 2 του ν. 4002/2011, ως προς τα εν προκειμένω ενδιαφέροντα αυτοκίνητα, είναι ο χρόνος καταβολής του τέλους ταξινόμησης μετά την οποία εκδίδεται το πιστοποιητικό ταξινόμησης (πρβλ και άρθρο 130 παρ. 5 του Τελωνειακού Κώδικα), υπό την εξυπακουόμενη προϋπόθεση ότι η καταβολή του τέλους έλαβε χώρα πριν από τη λήξη του εξαμήνου της αναστολής και όχι ο χρόνος βεβαίωσης του τέλους, καμία δε έννομη επιρροή δεν ασκεί το γεγονός της λήψεως αξιόχρεης προσωπικής εγγύησης που καλύπτει ολόκληρο το ποσό του τέλους αυτού, διότι η εγγύηση δεν συνιστά καταβολή, αλλ' αποσκοπεί στην εξασφάλιση της εισπράξεως σε περίπτωση μη εκούσιας καταβολής. Υπέρ της άποψης αυτής συνηγορεί και η διατύπωση του άρθρου 20 παρ. 1 του ν. 4002/2011, σύμφωνα με την οποία «αυτοκίνητα της περίπτωσης α' της παρ. 2 του άρθρου 8 του ν. 3899/2010 (Α' 212) και της παρ. 5 του άρθρου 30 του ν. 3943/2011 (Α' 66) που τελωνίζονται μετά την ημερομηνία εφαρμογής της παρούσας διάταξης, με καταβολή ολόκληρου του προβλεπόμενου από τις διατάξεις των άρθρων 121 και 123 του ν. 2960/2001 (Α' 265), τέλους ταξινόμησης....», από την οποία, λαμβανομένου υπόψη και του προεκτεθέντος στην οικεία θέση σκοπού του νόμου, προκύπτει ότι ο νομοθέτης που παρείχε το δικαίωμα επιστροφής απέβλεψε, και ευλόγως, στο γεγονός της καταβολής του τέλους, χωρίς την οποία δεν μπορεί να γίνει και λόγος για αξίωση επιστροφής.

23. Κατ' ακολουθία των προεκτεθέντων, επί του τεθέντος ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους (Τμήμα Β') γνωμοδοτεί, κατά πλειοψηφία, (ψήφοι πέντε έναντι δύο) ως εξής:

Οι υπό κρίση περιπτώσεις αυτοκινήτων που παρελήφθησαν για εκθεσιακούς σκοπούς, για τα οποία το τέλος ταξινόμησης βεβαιώθηκε πριν από την ημερομηνία έναρξης ισχύος των διατάξεων του άρθρου 20 παρ. 1 και 2 του ν. 4002/2011, ήτοι πριν τις 22/8/2011, η δε είσπραξή του ανεστάλη και, στη συνέχεια, αυτό καταβλήθηκε ολόκληρο μετά την 22α /8/2011, δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των διατάξεων αυτών και, ως εκ τούτου, οι εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφής του καταβληθέντος τέλους ταξινόμησης δεν δύνανται να ικανοποιηθούν.

 

ΘΕΩΡΗΘΗΚΕ

Αθήνα, 30 Ιουνίου 2016

Ο Πρόεδρος του Τμήματος

Αλέξανδρος Καραγιάννης

Αντιπρόεδρος Ν.Σ.Κ.

Η Εισηγήτρια

Δέσποινα Γάκη

Πάρεδρος Ν.Σ.Κ.