Σύνταξη: Οκτώβριος 2015

του Μαυρομμάτη Ν. Μιχαήλ / Εφοριακού υπαλλήλου, Ελεγκτή Δ.Ο.Υ. Χολαργού
mavrommatismichail@gmail.com

Ο παρακάτω πίνακας ακολουθεί τη σειρά εξαιρέσεων και απαλλαγών όπως εμφανίζεται στο ισχύων κείμενο του νόμου 3091/2002 αρ. 15 παρ. 2, 3, 4 (μέχρι το ν. 4254/2014). Δηλαδή κατά σειρά:           

A. Εκτίθενται, βάση της παρ. 2 του αρ. 15, οι εξαιρέσεις και απαλλαγές ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ της χωρικότητας της καταστατικής έδρας

B. Εκτίθενται βάση της, παρ. 3 του αρ. 15, οι εξαιρέσεις και απαλλαγές εφόσον η καταστατική έδρα βρίσκεται στην ΕΛΛΑΔΑ ή σε άλλη χώρα της Ε.Ε.

Γ. Εκτίθενται, βάση της παρ. 4 του αρ. 15, οι εξαιρέσεις και απαλλαγές για Α.Ε. / Ε.Π.Ε. / Προσωπικές Εταιρείες, εφόσον η καταστατική έδρα βρίσκεται στην ΤΡΙΤΗ χώρα εκτός Ε.Ε.

Για την επακριβή διαμόρφωση άποψης για κάθε εξεταζόμενη περίπτωση ΠΑΝΤΑ να ανατρέχετε στην επακριβή διατύπωση των σχετικών διατάξεων.

Συνοπτική περιγραφή εξεταζόμενης περίπτωσης	ΕΞΑΙΡΟΥΜΕΝΗ	ΑΠΑΛΛΑΣΣΟΜΕΝΗ	ΥΠΟΒΑΛΕΙ ΔΗΛΩΣΗ Ε.Φ.Α.
	ΜΕ ΤΗΡΗΣΗ ΦΑΚΕΛΟΥ ΔΙΚ/ΚΩΝ**	(με χορήγηση απαλλακτικού από τη Δ.Ο.Υ.)**
Α.  Βάση της παρ. 2 του αρ. 15, εξαιρέσεις και απαλλαγές ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΑ της χωρικότητας της καταστατικής έδρας
- Εταιρείες των οποίων οι μετοχές βρίσκονται σε διαπραγμάτευση σε οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά (Βλ. αρ. 15, παρ. 2, περ. α).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
-Εταιρείες οι οποίες ασκούν εμπορική, μεταποιητική, βιομηχανική, βιοτεχνική ή παροχής υπηρεσιών δραστηριότητα στην Ελλάδα, τα ακαθάριστα έσοδα από τη δραστηριότητα αυτή είναι μεγαλύτερα των ακαθάριστων εσόδων από ακίνητα (βλ. αρ. 15 παρ. 2 περ. β εδαφ. 1).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
-Επίσης εταιρείες που ανεγείρουν κτήρια ή άλλες εγκαταστάσεις που πρόκειται να ιδιοχρησιμοποιήσουν για την άσκηση δραστηριότητας. Η εξαίρεση αυτή αίρεται αναδρομικά, αν η εταιρεία δεν προβεί στην έναρξη λειτουργίας των ακινήτων αυτών, μέσα σε επτά (7) έτη από την κατάθεση των δικαιολογητικών για έκδοση της αρχικής οικοδομικής άδειας ή αν τα ακίνητα μεταβιβασθούν, εκμισθωθούν, εισφερθούν κατά χρήση, παραχωρηθούν δωρεάν, κλπ. πριν τη συμπλήρωση δεκαετίας από την έκδοση της αρχικής οικοδομικής άδειας (βλ. αρ. 15 παρ. 2 περ. β εδαφ. 2).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
- Ναυτιλιακές επιχειρήσεις που έχουν εγκαταστήσει γραφεία στην Ελλάδα σύμφωνα με τις διατάξεις του α.ν. 89/1967, όπως τροποποιήθηκε με τους: α.ν. 378/1968, το ν. 27/1975, το ν. 814/1978 και το ν. 2234/1994. Επίσης αφορά  πλοιοκτήτριες εταιρείες εμπορικών πλοίων και  Ν.Ε.Π.Α. για τα ακίνητα που ιδιοχρησιμοποιούν στην Ελλάδα αποκλειστικά ως γραφεία ή αποθήκες για την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών που εκμισθώνουν σε ναυτιλιακές επιχειρήσεις της παρούσας περίπτωσης αποκλειστικά ως γραφεία ή αποθήκες για την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών (βλ. αρ. 15 παρ. 2 περ. γ).	ΟΧΙ	ΝΑΙ	ΝΑΙ
-Εταιρείες των οποίων το μετοχικό κεφάλαιο ανήκει κατά πλειοψηφία στο Ελληνικό Δημόσιο ή σε Ν.Π.Δ.Δ. ή εταιρείες των οποίων η πλειοψηφία των μελών του Δ.Σ. διορίζεται από το Ελληνικό Δημόσιο ή από Ν.Π.Δ.Δ. (βλ. αρ. 15 παρ. 2 περ. δ).	ΟΧΙ	ΝΑΙ	ΝΑΙ
-Το Ελληνικό Δημόσιο (περιλαμβανομένων και των αποκεντρωμένων Δημ. Υπηρεσιών που λειτουργούν ως ειδικά ταμεία), αλλοδαπά κράτη με τον όρο της αμοιβαιότητας, οι γνωστές θρησκείες και δόγματα κατά την παράγραφο 2 του άρθρου 13 του Συντάγματος, το Ιερό Κοινό του Πανάγιου Τάφου, η Ιερά Μονή του Όρους Σινά, το Αγιο Όρος, το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας, το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων και η Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας (βλ. αρ. 15 παρ.2 περ. ε).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΌΧΙ
- Ν.Π. τα οποία αποδεδειγμένα επιδιώκουν στην Ελλάδα σκοπούς κοινωφελείς, πολιτιστικούς, θρησκευτικούς, εκπαιδευτικούς για τα ακίνητα που ιδιοχρησιμοποιούν για τον κοινωφελή, πολιτιστικό, θρησκευτικό, εκπαιδευτικό σκοπό, για τα ακίνητα που εκμεταλλεύονται εφόσον το προϊόν της εκμετάλλευσης διατίθεται αποδεδειγμένα για την εκπλήρωση αυτών των σκοπών, καθώς και για τα ακίνητα που αποδεδειγμένα είναι κενά ή δεν αποφέρουν κανένα εισόδημα (βλ. αρ. 15 παρ. 2 περ. στ).	ΟΧΙ	ΝΑΙ	ΝΑΙ
-Ασφαλιστικά ταμεία ή οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης, εταιρείες συλλογικών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία και Α.Ε.Ε.Α.Π., οι οποίες συνιστούν εταιρείες συλλογικών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία, καθώς και θυγατρικές αυτών εταιρείες του άρθρου 22 παρ. 3 περ. δ` και ε` του ν. 2778/1999, που εποπτεύονται από αρχή της χώρας της καταστατικής τους έδρας, εκτός αυτών των οποίων η καταστατική έδρα βρίσκεται σε μη συνεργάσιμα κράτη, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις για τα κράτη αυτά του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (βλ. αρ. 15 παρ.2 περ. ζ).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
Β.  Βάση της παρ. 3 του αρ. 15, εξαιρέσεις και απαλλαγές εφόσον η καταστατική έδρα βρίσκεται στην ΕΛΛΑΔΑ ή σε άλλη χώρα της Ε.Ε.
-Α.Ε.* που έχουν ονομαστικές μετοχές μέχρι φυσικού προσώπου ή που δηλώνουν τα φ.π. που τις κατέχουν με τη προϋπόθεση ότι αυτά έχουν Α.Φ.Μ. στην Ελλάδα καθώς και Α.Ε. με ανώνυμες μετοχές μεν, εφόσον το σύνολο των μετοχών τους καταλήγει σε εταιρείες, οι μετοχές των οποίων βρίσκονται σε διαπραγμάτευση σε οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. α).	ΝΑΙ	ΌΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
-Ε.Π.Ε* εφόσον τα εταιρικά μερίδια ανήκουν σε φ.π. ή εφόσον οι εταιρείες οι οποίες συμμετέχουν σε αυτές δηλώνουν τα φ.π. στα οποία ανήκουν και με τη προϋπόθεση ότι αυτά έχουν Α.Φ.Μ. στην Ελλάδα (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. β).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
-Προσωπικές εταιρείες*, εφόσον οι εταιρικές μερίδες ανήκουν σε φ.π. ή εφόσον οι εταιρείες οι οποίες συμμετέχουν σε αυτές δηλώνουν τα φ.π. στα οποία ανήκουν και με τη προϋπόθεση ότι αυτά αυτά  πρέπει να  έχουν Α.Φ.Μ. στην Ελλάδα (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. γ).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΟΧΙ

* ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ ΕΙΔΙΚΑ ΓΙΑ Α.Ε. / Ε.Π.Ε. / Προσωπικές εταιρείες

Αν το σύνολο ή μέρος των ονομαστικών μετοχών, μεριδίων ή μερίδων των Α.Ε. / Ε.Π.Ε. / Προσωπικών εταιρειών κατέχουν ή διαχειρίζονται πιστωτικά ιδρύματα περιλαμβανομένων και των ταμιευτηρίων ή ταμείων παρακαταθηκών και δανείων, ασφαλιστικά ταμεία, ασφαλιστικές εταιρείες, αμοιβαία κεφάλαια περιλαμβανομένων και των αμοιβαίων κεφαλαίων επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία κλειστού τύπου, εταιρείες διαχείρισης αμοιβαίων κεφαλαίων εταιρείες διαχείρισης ή/και παροχής συμβουλευτικών υπηρεσιών επί κεφαλαίων και αμοιβαίων κεφαλαίων, εταιρείες συλλογικών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία κλειστού τύπου, η καταστατική έδρα των οποίων δεν βρίσκεται σε μη συνεργάσιμο κράτος, (όπως αυτό ορίζεται πλέον με τις διατάξεις του άρθρου 65 του ν.4172/2013, νέος Κ.Φ.Ε.), και εποπτεύονται από αρχή της χώρας της έδρας τους, καθώς και θεσμικοί επενδυτές που λειτουργούν σε οργανωμένη αγορά κράτους - μέλους της Ε.Ε, (όπως αυτή νοείται σύμφωνα με την παράγραφο 1 του άρθρου 23 του ν. 2778/1999), δεν απαιτείται περαιτέρω δήλωση των φ.π. κατά το ποσοστό συμμετοχής τους (περίπτωση αρ. 15 παρ.3 περ.ε εδαφ.3).

* Με τις παραπάνω προϋποθέσεις να ισχύουν (για Α.Ε. / Ε.Π.Ε. / Προσωπικές εταιρείες), και τις ονομαστικές μετοχές, μερίδια ή μερίδες κατέχει ή διαχειρίζεται νομικό πρόσωπο/νομική οντότητα που έχει την έδρα του σύμφωνα με το καταστατικό του σε άλλη εκτός ΕΈ χώρα, απαιτείται, για να χορηγηθεί απαλλαγή, η εν λόγω καταστατική έδρα να ΜΗΝ βρίσκεται σε μη συνεργάσιμο κράτος (περίπτωση αρ. 15 παρ.3 περ.ε εδαφ.4).

-Εταιρείες, των οποίων το σύνολο των ονομαστικών μετοχών, μεριδίων ή μερίδων ανήκουν σε ίδρυμα ημεδαπό ή αλλοδαπό, εφόσον αποδεδειγμένα επιδιώκει στην Ελλάδα κοινωφελείς σκοπούς, για τα ακίνητα που χρησιμοποιούνται για το σκοπό αυτόν (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. δ).	ΌΧΙ	ΝΑΙ	ΝΑΙ
-Ν.Π.Δ.Δ, τα κάθε είδους ημεδαπά ταμεία ή ημεδαποί οργανισμοί κοινωνικής ασφάλισης, οι ημεδαπές συνδικαλιστικές οργανώσεις, η Αρχαιολογική Εταιρεία, τα ημεδαπά μουσεία, το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, οι Ξένες Αρχαιολογικές Σχολές, οι ημεδαποί συνεταιρισμοί που έχουν συσταθεί νόμιμα και οι ενώσεις τους, οι ημεδαπές δημοτικές και κοινοτικές επιχειρήσεις, τα νομικά πρόσωπα που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3647/2008 (Βακούφια), καθώς και τα ημεδαπά κληροδοτήματα με κοινωφελή σκοπό, τα ημεδαπά κοινωφελή ιδρύματα που εποπτεύονται από δημόσια αρχή και τα ημεδαπά σωματεία (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. ε).	ΝΑΙ	ΟΧΙ	ΟΧΙ
Γ.  Βάση της παρ. 4 του αρ. 15, εξαιρέσεις και απαλλαγές εφόσον η καταστατική έδρα βρίσκεται σε ΤΡΙΤΗ ΧΩΡΑ εκτός Ε.Ε.
-Α.Ε.* που έχουν ονομαστικές μετοχές μέχρι φυσικού προσώπου ή που δηλώνουν τα φ.π. που τις κατέχουν με τη προϋπόθεση ότι αυτά έχουν Α.Φ.Μ. στην Ελλάδα καθώς και Α.Ε. με ανώνυμες μετοχές μεν, εφόσον το σύνολο των μετοχών τους καταλήγει σε εταιρείες, οι μετοχές των οποίων βρίσκονται σε διαπραγμάτευση σε οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. α).	ΝΑΙ                                               (εφόσον η καταστατική έδρα ΔΕΝ βρίσκεται σε μη συνεργάσιμο κράτος).	ΌΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
-Ε.Π.Ε* εφόσον τα εταιρικά μερίδια ανήκουν σε φ.π. ή εφόσον οι εταιρείες οι οποίες συμμετέχουν σε αυτές δηλώνουν τα φ.π. στα οποία ανήκουν και με τη προϋπόθεση ότι αυτά έχουν Α.Φ.Μ. στην Ελλάδα (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. β).	ΝΑΙ                                               (εφόσον η καταστατική έδρα ΔΕΝ βρίσκεται σε μη συνεργάσιμο κράτος).	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).
-Προσωπικές εταιρείες*, εφόσον οι εταιρικές μερίδες ανήκουν σε φ.π. ή εφόσον οι εταιρείες οι οποίες συμμετέχουν σε αυτές δηλώνουν τα φ.π. στα οποία ανήκουν και με τη προϋπόθεση ότι αυτά αυτά  πρέπει να  έχουν Α.Φ.Μ. στην Ελλάδα (βλ. αρ. 15 παρ.3 παρ. γ).	ΝΑΙ                                               (εφόσον η καταστατική έδρα ΔΕΝ βρίσκεται σε μη συνεργάσιμο κράτος).	ΟΧΙ	ΌΧΙ                                                  (Εκτός αν αφορά Α.Ε. και  Ε.Π.Ε. οι οποίες έχουν μεταξύ των σκοπών τους , την αγορά, διαχείριση, επένδυση και εκμετάλλευση ακινήτων).

** ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΕΠΙΣΗΜΑΝΣΗ:  
        
- Όπου χορηγείται ΑΠΑΛΛΑΓΗ η σχετική βεβαίωση, αφορά κάθε ένα ακίνητο ξεχωριστά δηλ. κατατίθεται αίτηση απαλλαγής στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. ανά ακίνητο, (βλ. σχετ. ΠΟΛ.1112/12.5.2011 ‘Διαδικασία χορήγησης των απαλλαγών από τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων των περιπτώσεων γ΄ και στ΄ της παραγράφου 2 και δ΄ της παραγράφου 3 του άρθρου 15 του ν. 3091/2002’). Επίσης τονίζεται ότι σε όλες τις περιπτώσεις χορήγησης απαλλαγής από τον Ε.Φ.Α. συνυπάρχει ΠΑΝΤΑ και  υποχρέωση υποβολής δήλωσης Ε.Φ.Α. σε ετήσια βάση (υποβάλλοντας και τα σχετικά απαλλακτικά όπου υπάρχουν).           

- Οι ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ από το φόρο λειτουργούν ‘ατομικά’ και ‘εξειδικευμένα’ δηλαδή το εκάστοτε νομικό πρόσωπο ή νομική οντότητα, εφόσον θεωρεί βάσιμα ότι υπάγεται σε κάποια περίπτωση του νόμου που δικαιολογεί την εξαίρεση του τηρεί κατ’ έτος σχετικό φάκελο με τα δικαιολογητικά που αποδεικνύουν και τεκμηριώνουν την εξαίρεση αυτή. Σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου ο φάκελος αυτός αποτελεί αντικείμενο ελέγχου, ως προς τη βασιμότητα της εξαίρεσης από τον Ε.Φ.Α. καθώς και των δικαιολογητικών που την υποστηρίζουν/τεκμηριώνουν. Σημειώνεται επίσης ότι εφόσον μια περίπτωση υπάγεται στις ΕΞΑΙΡΕΣΕΙΣ του νόμου ΔΕΝ έχει υποχρέωση υποβολής δήλωσης Ε.Φ.Α. (ούτε επίσης μηδενικής δήλωσης) σε ετήσια βάση. Για τις λεπτομέρειες ως προς τις εξαιρέσεις του νόμου και την τεκμηρίωση τους δείτε σχετ. ΠΟΛ.1093/14.6.2010, ‘Δικαιολογητικά που απαιτούνται για την εξαίρεση των νομικών προσώπων από τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων’, και ΠΟΛ.1114/17.5.2011 ‘Συμπλήρωση και τροποποίηση της Α.Υ.Ο. ΠΟΛ 1093/14.6.2010 σχετικά με τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την εξαίρεση των νομικών προσώπων από τον ειδικό φόρο επί των ακινήτων’.

Πηγή: Taxheaven